Đề xuất thu thuế ngay khi chia cổ tức bằng cổ phiếu gây tranh cãi
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 126/2020/NĐ-CP – văn bản hướng dẫn chi tiết Luật Quản lý thuế. Trong đó, nội dung gây nhiều tranh cãi nhất là quy định thu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) ngay tại thời điểm doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu.
Cụ thể, Dự thảo đề xuất thay đổi thời điểm khấu trừ thuế TNCN với cổ tức bằng chứng khoán từ khi nhà đầu tư bán cổ phiếu sang ngay khi nhận cổ phiếu. Điều này đồng nghĩa với việc nhà đầu tư dù chưa thu được đồng nào, vẫn phải nộp thuế như thể đã có lợi nhuận thực tế.
Nhận cổ phiếu nhưng tài sản không tăng, vẫn phải nộp thuế
VCCI chỉ rõ, bản chất của việc chia cổ tức bằng cổ phiếu là điều chỉnh kỹ thuật trong cấu trúc vốn doanh nghiệp. Cổ đông chỉ được tăng số lượng cổ phiếu sở hữu, còn giá trị đầu tư không thay đổi.
Lấy ví dụ, một cá nhân sở hữu 100.000 cổ phiếu với giá 30.000 đồng/cổ phiếu. Khi doanh nghiệp chia cổ tức 2:1, họ nhận thêm 50.000 cổ phiếu, nhưng giá điều chỉnh về 20.000 đồng/cổ phiếu. Tổng giá trị tài sản vẫn là 3 tỷ đồng. Tuy nhiên, theo Dự thảo, người này vẫn phải nộp khoảng 25 triệu đồng tiền thuế TNCN, dù chưa có bất kỳ khoản thu nhập nào thực tế.
Theo VCCI, việc thu thuế theo cách này sẽ gây áp lực tài chính, đặc biệt với nhà đầu tư nhỏ lẻ, và có thể tạo rủi ro thanh khoản nếu họ buộc phải bán cổ phiếu để lấy tiền nộp thuế.
Lo ngại làm suy giảm sức hấp dẫn đầu tư dài hạn
VCCI cho rằng, chính sách thuế không chỉ nên hướng đến thu đúng – thu đủ, mà còn cần đảm bảo mục tiêu khuyến khích đầu tư, phát triển doanh nghiệp và nuôi dưỡng nguồn thu bền vững.
Việc đánh thuế ngay khi nhận cổ phiếu có thể làm giảm sức hấp dẫn của hình thức đầu tư dài hạn. Nhà đầu tư sẽ có tâm lý e ngại khi phải đóng thuế trước cả khi thu được lợi nhuận thực tế. Điều này đi ngược với mục tiêu ổn định và phát triển thị trường vốn.
Doanh nghiệp cũng bị ảnh hưởng khi bị hạn chế lựa chọn
Từ góc độ doanh nghiệp, VCCI cho biết lợi nhuận sau thuế hiện có thể được xử lý theo ba cách:
Thứ nhất, không chia lợi nhuận. Doanh nghiệp có thêm nguồn lực đầu tư nhưng cổ đông không được chia sẻ thành quả kinh doanh, ảnh hưởng đến quyền lợi của cổ đông.
Thứ hai, chia cổ tức tiền mặt. Cổ đông hưởng lợi nhuận từ việc đầu tư nhưng doanh nghiệp giảm quy mô vốn, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền cho sản xuất kinh doanh.
Thứ ba, chia cổ tức bằng cổ phiếu. Doanh nghiệp giữ lại được nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh, đồng thời “chia sẻ” lợi nhuận cho cổ đông dưới hình thức tăng số lượng cổ phiếu nắm giữ (không tăng tỷ lệ).
Nếu bị áp thuế ngay khi chia cổ tức cổ phiếu, nhiều doanh nghiệp có thể không còn lựa chọn tối ưu này, từ đó ảnh hưởng đến chiến lược tài chính và phát triển dài hạn.
Phương Thảo(t/h)
