Độc đáo điệu múa Tắc Xình của dân tộc Sán Chay

THCL Sáng 16/4, vũ điệu Tắc Xình - một nét đẹp văn hóa dân gian đặc sắc trong cộng đồng dân tộc Sán Chay ở huyện Phú Lương (Thái Nguyên) đã được phục dựng một cách sinh động trong khuôn khổ các hoạt động chào mừng Ngày văn hoá các dân tộc Việt Nam tại Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô,  Sơn Tây, Hà Nội.

Điệu múa Tắc Xình là một hình thức biểu diễn đã được bảo tồn và truyền từ người Sán Chay cho các thế hệ. Múa Tắc xình có chín điệu cơ bản gồm: Thăm đường, lập làng, bắt quyết, mài dao, phát nương dọn rẫy, tra mố, hái lượm, mừng mùa vụ và chim câu. Âm nhạc cho điệu múa vang lên với tiết tấu đơn giản, nguyên sơ, không pha tạp các tiết tấu âm nhạc hiện đại. Chỉ với tiếng nhạc “tắc, xình” phát ra từ những nhạc cụ thô sơ từ tre, nứa...và những động tác múa như điệu đánh mài dao, phát nương, dọn rẫy, tra mố, hái lượm...

Tắc xình là điệu vũ dân gian độc đáo được đồng bào dân tộc Sán Chay sử dụng trong các dịp lễ hội, đặc biệt là lễ hội Cầu Mùa. Lễ hội thường được tổ chức vào ngày mùng 2/2 âm lịch hàng năm, nhằm cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, cây cối đâm chồi nảy lộc, thóc gạo đầy bồ, bản làng ấm no, hạnh phúc.

Sau khi dân làng chuẩn bị lễ vật xong xuôi, già làng với bộ áo lễ màu đen, đội khăn vấn, chân đi guốc mộc bắt đầu cúi lạy, cầu khấn và hành lễ cầu xin cho mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, muôn loài được sinh sôi nảy nở, cuộc sống an lành, ấm no, hạnh phúc.

Khi tiếng trống đình được đánh liên tục thì già làng xin âm dương, khi xin được âm dương cũng là lúc hồi trống kết thúc báo hiệu điệu vũ Tắc xình để tưởng nhớ tổ tiên, cầu nối tâm linh giữa đất trời và lòng người, cõi sống và cõi chết, thế hệ trước và thế hệ sau chuẩn bị bắt đầu...

Múa Tắc Xình được coi như “cái hồn” để làm nên đặc trưng tiêu biểu của dân tộc Sán Chay. Thông qua nhạc cụ trống đất nhằm kết nối giữa âm và dương giao hòa cùng các động tác múa đời thường như chính cuộc sống con người nơi đây, kết hợp với âm nhạc nhịp nhàng, điệu múa Tắc Xình nói lên ước nguyện giản đơn của bản làng.

Lễ hội Cầu mùa của dân tộc Sán Chay góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và quảng bá tiềm năng du lịch cho các dân tộc thiểu số Việt Nam. Ngay lần đầu đến với Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam, vũ điệu Tắc Xình mang hơi thở của núi rừng đã tạo được một ấn tượng lạ, hấp dẫn đối với đông đảo du khách cả nước.

Ngày 16/10/2014, “Múa Tắc xình của người Sán Chay” đã chính thức được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia theo quyết định số 2684/QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch.

Hoàng Quyên- Hà Thảo