Còn thiếu minh bạch
Trước hết, việc thu thuế hiện nay là chưa công bằng. Bởi có một số nhóm DN mang tên công ty, làm ăn nghiêm túc thì phải nộp thuế VAT theo phương pháp khấu trừ, hạch toán đầy đủ để quyết toán thuế.
Trong khi có những tổ chức kinh doanh sản xuất tư nhân, nhỏ lẻ thực sự hoặc không thực sự nhỏ lẻ thì nộp theo thuế khoán? Việc thu thuế ở các hộ này thông qua cán bộ chuyên quản và hội đồng phường xã, không có cơ sở để xác định số thuế phải nộp - đã phù hợp với số doanh thu thực tế hay chưa? Bởi vì, tình trạng phổ biến, các bộ phận này không hạch toán đầy đủ và trung thực khi báo cáo tự khai với ngành thuế.
Việc nộp thuế đó, đã cho thấy sự thiếu công bằng giữa đơn vị hạch toán kế toán đầy đủ, nộp thuế VAT và một bên là thuế khoán. Không ai biết, kể cả cán bộ thuế, những hộ đó doanh thu đến mức nào, có khi cửa hàng chỉ vài m2, nhưng kho hàng để giao tắt hàng hóa ở chỗ khác thì rộng hàng nghìn m2, hiện tượng này đang diễn ra phổ biến. Những bài báo về “mỏ thuế lộ thiên” chưa được khai thác, không biết để khai thác, hay không muốn khai thác - đã chứng minh cho vấn đề nêu ở trên.
Ảnh minh họa
Một kiểu thu thuế không công bằng khác, cũng theo một số phóng viên nắm được đó là một số nhà hàng lớn, siêu thị, kinh doanh dịch vụ… đang có nhiều chỗ cho thuê bán hàng, các dịch vụ như phòng tập, đám cưới, hội nghị... rất ít khi viết hóa đơn VAT đầy đủ cho khách, hoặc có viết thì lại gây khó khăn hoặc viết chiếu lệ bằng hóa đơn thường. Đây lại là một sơ hở trong công tác thu thuế hiện nay.
Thực tế, chỉ qua một số cuộc kiểm tra của Tổng Cục Thuế và cục thuế ở các địa phương, cũng truy thu hàng trăm tỷ đồng cho NSNN. Nếu chúng ta thực hiện việc công bằng trong thu thuế, chắc chắn, nguồn thu ngân sách sẽ tăng lên đáng kể.
Điều muốn nói nữa đó là sự minh bạch công khai về doanh thu và thuế nộp hiện nay, chưa được làm một cách phổ biến, chưa được luật hóa. Duy mới có Quảng Ninh, gần đây đã đi đầu trong việc này khi lãnh đạo tỉnh yêu cầu phải công khai doanh thu thuế nộp của từng hộ kinh doanh trên địa bàn để mọi người dân giám sát. Tôi cho đây là một hành động tiên phong trong việc quản lý thuế mà các địa phương khác cần học tập và thực hành theo, việc này chỉ có lợi cho NSNN và các địa phương mà thôi.
Cần phải làm gì?
Một nền thương mại công bằng - cần phải được từng bước thiết lập trên thị trường mua bán hàng hóa và dịch vụ ở Việt Nam. Bởi nếu không làm được việc này thì ngân sách sẽ thất thu, ranh giới giữa nhà buôn chân chính và gian thương trốn thuế không được rạch ròi trên thị trường; thậm chí có cả những yếu tố tiêu cực về thông đồng thuế.
Vậy chúng ta phải làm gì để tăng thu cho ngân sách, tạo sự công bằng xã hội, hạn chế đến mức thấp nhất việc thất thu thuế cho ngân sách?
Trước hết, chúng ta phải điều tra - thống kê từng địa phương và phân loại các DN để áp dụng thuế khoán hay thuế VAT bắt buộc. Những cửa hàng, siêu thị, ăn uống dịch vụ lớn tiến tới bắt buộc phải có máy tính tiền, đồng thời thường xuyên nối mạng với cục thuế quản lý.
Có như vậy, mới có thể quản lý được doanh thu bán hàng dịch vụ của các đơn vị một cách kịp thời và chính xác, làm cơ sở cho việc tính thuế hàng tháng, hàng năm. Tất cả các địa phương tiến tới phải công khai doanh thu và thuế nộp để mọi người giám sát, tất nhiên điều này phải được bổ sung vào trong các văn bản pháp quy về thuế, do Chính phủ đề nghị và được Quốc hội thông qua.
Ở đây, muốn nói đến công tác tổ chức thực hiện: Điều đầu tiên là vấn đề cán bộ và con người làm công tác quản lý thuế. Trước hết, lương của họ phải đủ sống trong điều kiện thực tế ở Việt Nam hiện nay, từ đó dẫn tới họ phải trung thực, trách nhiệm, không vi phạm tiêu cực, toàn tâm toàn ý trong việc thu thuế. Các tổ chức chính trị, xã hội ở các địa phương phải tạo điều kiện cho mọi người dân giám sát, các DN giám sát lẫn nhau thông qua công tác công khai thuế ở các địa phương.
Các hiệp hội ngành nghề - ngành hàng có liên quan đến sản xuất, bán buôn, bán lẻ đều phải vào cuộc, bảo vệ những cái đúng, phê phán những cái sai của các hội viên của mình. Những đơn vị vượt kế hoạch lợi nhuận trước thuế hàng năm, thì phần vượt lên phải được trích để lại cho DN một phần, mang tính khuyến khích về sự trung thực trong báo cáo doanh thu và lợi nhuận.
Làm được những vấn đề trên thì công tác vận hành thuế sẽ được suôn sẻ, hiệu quả, minh bạch hơn và công bằng hơn, hiệu quả đem lại chắc chắn sẽ lớn hơn trước.
Vũ Vinh Phú
