Đó cũng là chủ đề của Diễn đàn Doanh nghiệp 2025 với chủ đề: Trợ lực cho doanh nghiệp vượt thách thức, nâng cao năng lực cạnh tranh diễn ra chiều ngày 17/4 do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chủ trì tổ chức
Nhiều thách thức bủa vây
Những bất ổn về kinh tế, căng thẳng địa chính trị, chính sách thương mại quốc tế… Bên cạnh đó, các vấn đề nội tại của doanh nghiệp như thay đổi cơ cấu lao động, thiếu hụt nhân lực có tay nghề cao, yêu cầu về chuyển đổi xanh và chuyển đổi số đòi hỏi phải thích ứng nhanh chóng…là những khó khăn mà doanh nghiệp phải đổi mặt.
Ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch VCCI cho biết: “Bối cảnh thế giới có nhiều biến động. Chính sách thuế đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố ngày 2/4 và sau đó cùng với phản ứng của các nước đã, đang và sẽ tác động mạnh mẽ đến kinh tế, thương mại, đầu tư và thị trường tài chính toàn cầu, đặc biệt tác động nhiều đến các nước có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, trong đó có Việt Nam".
Còn ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và tài chính của Quốc hội cho rằng, doanh nghiệp, doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân chịu áp lực từ rào cản cơ chế, tác động từ chi phí thủ tục hành chính, phí lệ phí, chi phí đầu tư tính bằng tiền, chi phí cơ hội, chi phí không chính thức. Thời gian thủ tục kéo dài, chậm hoặc không đúng hẹn, làm mất cơ hội kinh doanh, chi phí vốn của doanh nghiệp.
Ông Hoàng Quang Phòng chia sẻ thêm, kinh tế tư nhân nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng vẫn đối mặt với nhiều rào cản kìm hãm sự phát triển, không thể bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh. Nhiều hộ kinh tế cá thể vẫn theo nếp kinh doanh cũ, thiếu động lực phát triển thành doanh nghiệp, thậm chí "không muốn lớn".
Ông Hoàng Quang Phòng chỉ rõ, doanh nghiệp tư nhân còn gặp nhiều rào cản trong tiếp cận nguồn lực, đặc biệt là vốn tín dụng, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các ngành công nghệ, kỹ thuật và tài chính. Hệ thống pháp luật vẫn còn chồng chéo, môi trường kinh doanh còn trở ngại, thủ tục hành chính phức tạp, rườm rà dễ gây thêm chi phí và tiềm ẩn rủi ro rất cần được cải thiện trong thời gian sớm nhất.
“Mặt khác, các chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Chính phủ chưa thực sự đi vào cuộc sống, đối tượng thụ hưởng còn khiêm tốn, tính công bằng trong tiếp cận các loại nguồn lực cho phát triển chưa rõ nét”, Phó Chủ tịch VCCI nhận định.
Ts. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược thì cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam vẫn thiếu sự liên kết chặt chẽ có tính hệ thống và bài bản. Việt Nam đã có một số doanh nghiệp lớn tham gia cạnh tranh quốc tế, tham gia một số khâu, công đoạn của chuỗi giá trị sản xuất khu vực và thế giới.
Tuy nhiên, mạng lưới doanh nghiệp liên kết của họ vẫn bị giới hạn chủ yếu trong phạm vi số ít các doanh nghiệp cùng hệ thống sở hữu. Việt Nam còn thiếu các doanh nghiệp lớn (kể cả doanh nghiệp nhà nước và khu vực tư nhân) có khả năng kết nối, làm chủ chuỗi giá trị và dẫn dắt hệ sinh thái doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước để phát triển các ngành kinh tế chiến lược quốc gia có khả năng cạnh tranh quốc tế.
Bên cạnh đó, hầu hết doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ và vừa, còn hoạt động đơn lẻ và chưa chủ động tham gia vào các quan hệ đối tác, liên kết. Trong những giai đoạn kinh tế khó khăn, chuỗi cung ứng đứt gãy..., các doanh nghiệp trong nước không tạo được vòng tuần hoàn chặt chẽ để cùng liên kết, cung ứng, chia sẻ và tối đa hóa đầu vào, tiêu thụ sản phẩm đầu ra, cùng nhau phát triển.
Mặt khác, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam chưa tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu do các doanh nghiệp FDI dẫn dắt. Số lượng doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp FDI chỉ đạt khoảng 300 trên tổng số hơn 1.800 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ; trong đó chủ yếu cung ứng hàng hóa và dịch vụ có giá trị gia tăng thấp hoặc đơn giản.
Những giải pháp trợ lực cho doanh nghiệp
Theo ông Hoàng Quang Phòng, để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng, Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã có nhiều quyết sách hỗ trợ doanh nghiệp.
Ở góc nhìn trong nước, số liệu từ Cục Thống kê, Bộ Tài chính cho thấy, tăng trưởng kinh tế quý I/2025 đạt 6,93%. Tính chung quý I/2025, cả nước có hơn 72,9 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng 18,6% so với cùng kỳ năm trước; bình quân một tháng có hơn 24,3 nghìn doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động. Mặc dù đã có gần 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chủ yếu là các doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa (chiếm đến 98%) và chỉ có khoảng 2% các doanh nghiệp lớn. Hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực doanh nghiệp còn chịu nhiều tác động bất lợi của bối cảnh khách quan, xung đột địa chính trị, đứt gẫy các chuỗi cung ứng, nguyên vật liệu đầu vào.
Do đó, để có thể bứt phá vào năm 2025, Phó Chủ tịch VCCI cho rằng, việc cải cách thể chế kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy và hỗ trợ doanh nghiệp sẽ là những "chìa khóa" then chốt.
Không chỉ là tăng khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp, việc phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt khu vực kinh tế tư nhân để từng bước làm chủ công nghệ lõi, tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu là yêu cầu quan trọng được đặt ra thời gian tới.
Cũng theo Phó Chủ tịch VCCI, việc Mỹ tạm hoãn 90 ngày trước khi áp thuế đối ứng với các quốc gia trong đó có Việt Nam, thời gian không dài và thách thức vẫn còn phía trước, đặc biệt với các ngành hàng xuất khẩu chủ lực. Do đó, việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới, đẩy mạnh xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng trong nước đang là mục tiêu cấp bách trước mắt.
Đề cập đến giải pháp gỡ khó cho doanh nghiệp, ông Phan Đức Hiếu cho rằng, về lâu dài cần một cơ chế bền vững từ việc các bộ, ngành cần bãi bỏ những thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp, gây phát sinh thời gian, chi phí. Doanh nghiệp được làm những gì mà pháp luật không cấm.
"Cần có cơ quan giám sát việc đơn giản và thực thi thủ tục hành chính thì chính sách mới thực sự đi vào cuộc sống của doanh nghiệp một cách hiệu quả..." - ông Phan Đức Hiếu đề xuất.
Ts. Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược đề xuất, chính sách phát triển doanh nghiệp cần tạo điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp Việt Nam, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa đầu tư, nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh. Các bộ, ngành, địa phương chú ý đến việc tạo dựng chính sách đặc thù về thúc đẩy các hình thức liên kết doanh nghiệp, nhất là chính sách ưu đãi về thuế, tiếp cận vốn, bảo lãnh tín dụng, mặt bằng sản xuất kinh doanh theo mức độ tham gia liên kết chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng.
Ts. Trần Thị Hồng Minh kiến nghị, cần tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, pháp luật, môi trường kinh doanh. Cần quyết liệt cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh và tối ưu hóa quy trình giải quyết thủ tục hành chính gắn với chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin truyền thông hiện đại và các công nghệ điển hình của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Trong giai đoạn 2-3 năm tới, cần cắt giảm tất cả các quy định, rào cản không cần thiết cho doanh nghiệp, đồng thời đơn giản hóa các quy định, nhằm cắt giảm tối thiểu 50% chi phí tuân thủ quy định về kinh doanh. Nâng cao mức độ bảo vệ quyền tài sản, hoàn thiện quy định về đăng ký quyền sở hữu và quyền sử dụng tài sản, đặc biệt về đất đai, công nghệ và sở hữu trí tuệ.
Tại diễn đàn, các diễn giả đã thảo luận về việc thực hiện hiệu quả hai chủ trương rất lớn của Đảng và Nhà nước là đột phá về thể chế và cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy; Sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ để hỗ trợ tăng trưởng, nhất là trong bối cảnh bên ngoài thách thức, rủi ro về địa chính trị còn cao; căng thẳng thương mại có nguy cơ leo thang, kéo theo xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng trên toàn cầu. Cũng như động lực quan trọng từ việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia. Ngoài ra, một số chính sách mới được ban hành sẽ giúp hình thành khung thể chế tốt hơn cho phát triển kinh tế.
Để tháo gỡ khó khăn và trợ lực cho các doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh, các chuyên gia, hiệp hội doanh nghiệp có mặt tại diễn đàn đều cho rằng cần tập trung vào một số giải pháp như: tiếp tục đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, pháp luật, cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư và thúc đẩy sản xuất kinh doanh.
Tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí, tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước. Đẩy mạnh triển khai các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, hoàn thiện thể chế khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng các mô hình kinh doanh bền vững, các ngành công nghiệp mới và phát triển các ngành kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn...
Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng khẳng định, để có thể bứt phá vào năm 2025, việc cải cách thể chế kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy và hỗ trợ doanh nghiệp sẽ là những chìa khóa then chốt. Không chỉ là tăng khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp, việc phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt khu vực kinh tế tư nhân để từng bước làm chủ công nghệ lõi, tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu là yêu cầu quan trọng được đặt ra thời gian tới.
Thu Trang
