Tại tọa đàm “Đánh thức giá trị làng nghề: Kết nối đầu tư – Lan tỏa văn hóa Thăng Long” tổ chức tại Trung tâm tinh hoa làng nghề Việt (Bát Tràng), hơn 100 đại biểu từ sở, ngành, doanh nghiệp và các làng nghề vùng Đồng bằng sông Hồng đã chia sẻ thực trạng và định hướng phát triển trong bối cảnh cạnh tranh và chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng.
Theo bà Nghiêm Thị Hoàng Anh – Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư và Hỗ trợ doanh nghiệp Hà Nội, Thủ đô hiện có hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó hơn 300 làng nghề truyền thống đã được công nhận. Đây là nguồn lực văn hóa – kinh tế quan trọng nhưng đang chịu sức ép lớn từ hội nhập, thiếu nhân lực trẻ và thay đổi thị hiếu thị trường.
Tại diễn đàn, các chuyên gia khẳng định tư duy phát triển cần chuyển từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang xây dựng hệ sinh thái làng nghề, trong đó sản phẩm, văn hóa, môi trường và du lịch vận hành hài hòa. PGS.TS Đặng Mai Anh phân tích, sản phẩm làng nghề muốn vươn ra thị trường quốc tế phải tạo được “câu chuyện văn hóa”, đồng thời kết hợp thiết kế hiện đại, vật liệu bền vững và yếu tố cá nhân hóa – xu hướng chủ đạo năm 2026.
Ở góc độ du lịch, chuyên gia Vũ Hy Thiều cho rằng mỗi làng nghề hoàn toàn có thể trở thành điểm đến trải nghiệm hấp dẫn nếu đầu tư bài bản về hạ tầng, lưu trú, không gian trình diễn nghề. Ông nhấn mạnh: “Đầu tư cho văn hóa chính là đầu tư cho thương hiệu”, góp phần tăng giá trị sản phẩm và nâng thu nhập cho người thợ.
Vấn đề nhân lực được đặc biệt quan tâm. Hiện 60–70% thợ thủ công là người lớn tuổi, trong khi thế hệ trẻ ít gắn bó vì thu nhập chưa ổn định. Nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh (Phú Nghĩa) cho rằng đào tạo thiết kế hiện đại vẫn chưa kết nối được với thực hành tại làng nghề, dẫn đến khoảng cách lớn giữa tri thức và nghề.
Từ thực tiễn đó, nhiều ý kiến đề xuất Hà Nội đầu tư mạnh cho chuyển đổi số, xây dựng nền tảng thương mại trực tuyến, hệ thống truy xuất nguồn gốc, đào tạo kỹ năng số và mở rộng không gian sáng tạo. Bà Hà Thị Vinh – Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội – nhấn mạnh cần thành lập các trung tâm đổi mới sáng tạo trong làng nghề để thu hút nhân lực trẻ, cho thu nhập 20–30 triệu đồng/tháng.
Một trong những điểm nhấn quan trọng là Nghị quyết mới của HĐND TP Hà Nội, có hiệu lực từ 1/1/2026, đưa ra nhiều ưu đãi lớn cho nghệ nhân và cơ sở sản xuất. Nghệ nhân nhân dân được hỗ trợ 40 triệu đồng; nghệ nhân ưu tú 30 triệu đồng; nghệ nhân Hà Nội 20 triệu đồng. Thành phố hỗ trợ 100% chi phí kết nối vùng nguyên liệu và 50% chi phí đầu tư máy móc, tối đa 500 triệu đồng cho mỗi cơ sở.
Các cơ sở phải di dời khỏi khu dân cư được hỗ trợ chi phí vận chuyển, miễn tiền thuê đất 10 năm và giảm 50% cho thời gian tiếp theo, cùng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 5%, miễn 4 năm, giảm 50% trong 9 năm sau đó.
Với loạt cơ chế đồng bộ, Hà Nội đang đặt mục tiêu đưa làng nghề trở thành trụ cột của công nghiệp văn hóa, mở rộng thị trường, củng cố thương hiệu và nâng sức cạnh tranh sản phẩm Thủ đô trong giai đoạn hội nhập sâu rộng.
Nam Sơn (t/h)
