Lễ hội Minh Thề sẽ được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Độc đáo Lễ hội Minh Thề
Không bị thương mại hóa, xô bồ như một số lễ hội đang diễn ra trên cả nước vào dịp đầu năm mới, Lễ hội Minh Thề tại làng Hòa Liễu, Thuận Thiên, Kiến Thụy (Hải Phòng) vẫn mang trọn vẹn một ý nghĩa rất thời sự, đó là khiến tâm mỗi người trong hơn sáng hơn.
Trải qua 15 năm, cứ nhằm ngày 14 tháng Giêng (Âm lịch) hàng năm, tại đình làng Thiên Phúc, làng Hòa Liễu, xã Thuận Thiên, huyện Kiến Thụy (Hải Phòng) diễn ra Lễ hội Minh Thề – Lễ hội độc đáo bậc nhất hiện nay.
Tại Lễ hội Minh Thề, ban thờ được sắp đặt rất đơn giản, trang nghiêm, nổi bật là chiếc mũ quan – đặt trang trọng lên chính diện ban thờ. Những người có chức sắc trong làng tương ứng với các chức Lý trưởng, Phó lý… thời xưa tham gia thề nguyện tại lễ hội.
Một con dao nhọn sắc, một con gà trống thiêng và một bình rượu được đặt ngay dưới ban thờ chuẩn bị cho nghi lễ. Mọi thủ tục diễn ra rất nhanh gọn, từ động tác đi lại của đội lễ đến các phần dâng lễ hay nghi thức đều được tối giản theo mong muốn tiết kiệm, hiệu quả nhưng không kém phần trang nghiêm.
Sử sách ghi lại rằng, lễ hội Minh Thề (hay còn có cách gọi khác là Miêng Thệ) có từ năm 1561 khi Thái Hoàng Thái hậu họ Vũ (vợ Thái thượng hoàng Mạc Đăng Dung) đến lập ấp Lan Niểu (nay là thôn Hòa Liễu), vận động dân làng mở rộng diện tích chùa, làm mới tượng Phật. Bà đã xuất tiền mua được 25 mẫu, 8 sào, 2 thước ruộng. Sau đó, những người dân trong làng thấy việc cung tiến ở chùa mang lại phúc đức nên cung tiến cả ruộng vườn vào chùa. Diện tích chùa và đất canh tác lên tới 47 mẫu, 8 sào, 2 thước.
Trong thời gian xây dựng, ngoài diện tích chùa, một phần diện tích ruộng vườn được Hoàng hậu Ngọc và những người có chức sắc trong làng chia cho những người trông chùa canh tác, diện tích còn lại được cho cấy khoán. Sản phẩm thu được chia cho người nghèo trong vùng.
Lương thực dư thừa được tích trữ hàng năm khoảng 3 tấn thóc, do người có chức sắc trong làng giữ. Để không xảy ra tình trạng tham nhũng của công, Thái Hoàng Thái hậu cùng với dân làng đã lập ra Hịch văn Hội Minh Thề. Đối tượng cụ thể là những người đứng đầu trong làng (Lý trưởng, Phó lý, Chánh hội, Phó hội, Trương tuần). Người từ 18 tuổi trở lên trong làng đều tham gia cùng uống rượu tuyên thề.
Khôi phục và gìn giữ giá trị văn hóa
Trải qua thăng trầm của lịch sử, năm 2003, lễ hội Hịch văn Hội Minh Thề được chính quyền địa phương và người dân trong làng khôi phục và giữ nguyên được giá trị văn hóa thời xưa. Nhiều năm trở lại đây, hội thề này thu hút được đông đảo người dân và nhận được sự quan tâm đặc biệt của chính quyền huyện Kiến Thụy.
Tại lễ hội, trước sự chứng kiến của đông đảo nhân dân và du khách thập phương, các vị bô lão và nhiều người dân trong làng đã thề trước các vị thần linh nếu lấy của công phục vụ việc công thì được thần linh ghi nhận, nhược bằng tham công lấy của công làm của tư thì nguyện cầu bị chư thần linh trị tội. Từ các cụ già đến người trẻ phải dạy bảo con cháu không được tham nhũng, nếu không nguyện cầu bị chư thần linh trị tội. Những ai trong làng bao che tội phạm, chứa chấp của gian tà cũng sẽ bị thần linh trừng phạt.
Phần nghi lễ cắt tiết gà hòa rượu ăn thề là phần được quan tâm nhất và gây được những xúc động thật sự. Ban thi lễ dâng rượu thề lên các đại biểu, nhân dân đến tham dự lễ hội. Tuy nhiên, cũng chỉ gói gọn trong lễ hội nhỏ của cấp làng, xã vì thế chỉ có các vị cao niên trong làng, trưởng thôn uống rượu thề. Các vị lãnh đạo cao hơn chỉ đến dự chứ chưa mở rộng thành phần để thề.
Lễ hội Minh Thề được biết tới là một lễ hội đặc sắc bởi đây là lễ hội “Thề không tham nhũng” duy nhất trong cả nước. Lễ hội góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, đạo đức, lối sống lành mạnh, trong sạch, nhấn mạnh triết lý làm quan là nô bộc của dân, liêm khiết, công tâm điều mà hiện nay Đảng ta đang chú trọng.
Nhiều năm trở lại đây, nhiều ý kiến cho rằng nên nâng cấp Lễ hội Minh Thề thành lễ hội cấp huyện, thành phố để các cấp lãnh đạo cùng thề không tham nhũng. Tuy nhiên tới nay, lễ hội này vẫn dừng lại ở mức độ lễ hội làng, chỉ những chức sắc trong làng mới uống rượu thề.
Theo lời một số người dân Hải Phòng đã tham dự Lễ hội Minh Thề, bản thân họ sau khi tham dự lễ hội như được tiếp thêm sức mạnh, rũ bỏ mọi ưu phiền của một năm qua để tiếp tục bước vào năm mới, với niềm tin tưởng những điều tốt đẹp đang chờ ở phía trước.
Bên cạnh đó, lễ hội góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, đạo đức, lối sống lành mạnh, trong sạch, đoàn kết cộng đồng làng xóm, đối đãi với nhau chân thành, tử tế; đồng thời nhấn mạnh triết lý làm quan là nô bộc của dân, liêm khiết, công tâm.
Được biết, ngày 1/3 tới, Lễ Hội Minh Thề làng Hòa Liễu (Thuận Thiên, Kiến Thụy, Hải Phòng) sẽ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Vũ Duyên
