Buôn lậu và gian lận trên các tuyến trọng điểm
Trong quý III/2025, tình hình buôn lậu tiếp tục nổi lên trên các tuyến đường bộ, đường biển, và đường hàng không. Các cửa khẩu như Móng Cái, Hữu Nghị (Lạng Sơn) đang bị lợi dụng để vận chuyển, buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ dưới hình thức trung chuyển, chuyển khẩu, quá cảnh.
Các đối tượng vi phạm đã sử dụng nhiều thủ đoạn gian lận: khai sai hoặc không khai báo về hàng hóa có nhãn hiệu được bảo hộ, trà trộn hàng vi phạm với hàng hợp pháp, và lợi dụng thủ tục đơn giản của hàng quá cảnh để không khai báo nhãn hiệu hàng hóa. Hoạt động này tập trung vào các mặt hàng có rủi ro cao như máy móc cũ và hàng bách hóa tiêu dùng.
Trước tình hình đó, Cơ quan Hải quan đang tăng cường phân tích đánh giá rủi ro, xác định trọng điểm theo lĩnh vực và ngành hàng. Các biện pháp kiểm soát rủi ro phù hợp đang được áp dụng đối với các lô hàng có dấu hiệu nghi vấn. Hải quan cũng phân tích dữ liệu tài khoản và kim ngạch trên phạm vi toàn quốc, thống kê các mặt hàng có mức biến động bất thường về xuất nhập khẩu.
Công nghệ là chìa khóa: Kiến nghị xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia
Phó Cục trưởng Lưu Mạnh Tưởng nhấn mạnh rằng công nghệ là giải pháp then chốt để giải quyết vấn nạn này. Ông kiến nghị Chính phủ sớm chỉ đạo xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hàng hóa, kết nối giữa các bộ, ngành như Hải quan, Công Thương, Y tế, và Khoa học - Công nghệ. Việc này nhằm đồng bộ thông tin kiểm tra chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật và xuất xứ hàng hóa, giúp hạn chế chồng chéo và tăng hiệu quả xử lý vi phạm.
Ông Tưởng cũng đề nghị các bộ, ngành cần phối hợp rà soát, thống nhất lại toàn bộ hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn chất lượng, cũng như cơ chế giám định và kiểm định hàng hóa. Thực trạng nhiều đầu mối tham gia giám định, mỗi nơi lại có tiêu chí khác nhau, đang gây chậm trễ trong xử lý các vụ việc.
Các cơ quan quản lý cần xây dựng cơ sở dữ liệu chung và hệ thống truy xuất nguồn gốc tập trung. Hệ thống này không chỉ giúp nhận diện hàng giả một cách minh bạch mà còn tạo niềm tin cho thị trường, góp phần bảo vệ doanh nghiệp chân chính. Ông Tưởng tin rằng cần huy động sự tham gia của người dân và doanh nghiệp thông qua các công cụ công nghệ để người tiêu dùng trở thành ‘người kiểm định’, khi đó hàng giả sẽ không còn đất sống.
Thành Nam (t/h)
