Những nét đẹp văn hoá truyền thống trong lễ hội Khai hạ đã tạo nên một giá trị văn hoá độc đáo, mang đậm bản sắc văn hoá Hoà Bình. Đặc biệt, lễ hội Khai hạ có giá trị to lớn về văn hoá mà còn có giá trị không nhỏ về mặt xã hội cũng như nhiều lĩnh vực khác, việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy đang trở thành vấn đề cấp thiết. Từ năm 2000 đến nay, vào ngày 7-8 tháng giêng âm lịch hàng năm, người dân Mường Bi đều long trọng tổ chức lễ hội Khai hạ thu hút được đông đảo nhân dân trong và ngoài huyện đến tham dự.
Đây là lễ hội rất phổ biến với người Mường Bi xưa để tỏ lòng tôn kính với quốc mẫu Hoàng Bà và Tam vị Tản viên Sơn Thánh phù hộ cho nhân dân một năm mới no đủ, yên vui. Đồng thời, việc thực hiện các nghi lễ trong lễ hội cũng là dịp để người Mường Bi nghỉ ngơi, vui chơi giải trí và bày tỏ những ước vọng của mình về một cuộc sống tươi đẹp, bình yên. Đã có thời gian lễ hội Khai hạ gần như bị mai một, mãi đến năm 2000, lễ hội Khai hạ mới được phục dựng.
Bên cạnh các trò chơi dân gian truyền thống, du khách còn được thưởng thức các màn trình tấu cồng chiêng, thi ném còn, bắn nỏ, đẩy gậy, kéo co, đánh mảng, đi cà kheo... Những trò chơi dân gian mang đậm bản sắc, được hoà mình vào những điệu xoè đặc sắc của những cô gái Mường trong bộ trang phục rực rỡ sắc màu, những tiếng cồng chiêng vang ngân trong không gian rộn ràng càng làm không khí ngày hội thêm tưng bừng, náo nhiệt. trong lễ hội, người dân thường tổ chức thi văn hoá ẩm thực, đây có lẽ là phần thu hút khách du lịch nhiều nhất bởi sự hấp dẫn ngon và đẹp mắt của các món ăn. Mỗi xóm, xã đều có một mâm cỗ với đầy đủ các món ăn truyền thống của dân tộc. Xóm nào có mâm cỗ nhiều món nhất, ngon nhất, trình bày đẹp mắt nhất sẽ được thưởng. Đặc biệt, trong một mâm cỗ truyền thống của người Mường Bi không thể thiếu các món như: một vò rượu cần, thịt gà rừng nấu với măng chua hạt dổi, cơm tẻ đồ, tổ kiến nấu lát lốt, thịt con dơi đồ với củ sả, món ớt ôi nấu với củ kiệu, ớt chỉ thiên giã với tiết gà và lá đu đủ, cá toòng khày đồ với măng chua, chổ suối nấu với lá rừng... Trong không gian thoáng rộng ấy, già trẻ, gái trai của đất Mường Bi cùng trổ tài thi thố làm cho ngày hội thêm phần hấp dẫn.
Tâm An
