Kon Tum: 5 bị cáo được trắng án và 'giá trị của sự thật'

Với sự đấu tranh kiên quyết và không mệt mỏi của bốn luật sư Lê Văn Hoan (Văn phòng Luật sư Lê Văn), Nguyễn Thị Kim Vinh (nguyên thẩm phán TAND Tối cao, Công ty Luật LNT & Partners), Trần Cao Đại Kỳ Quân (Công ty Luật Tri Ân), Nguyễn Thành Công (Công ty Đông Phương Luật), chiều ngày 1/6 TAND tỉnh Kon Tum đã đã chấp nhận toàn bộ lời bào chữa của cả bốn luật sư, tuyên 5 bị cáo Phan Tiến Dũng, Lê Quốc Khánh, Nguyễn Văn Bảy, Nguyễn Ngọc Bình, Nguyễn Văn Thụ không phạm tội trộm cắp tài sản và đình chỉ vụ án.

“Cưa cây gỗ khô bị kết tội trộm cắp”-Hình sự hóa vi phạm hành chính

Tháng 4/2016, Kiểm lâm Phan Tiến Dũng đã để cho 4 người còn lại vào rừng cưa lấy cây gỗ trắc chết khô thì bị phát hiện và bị tạm giam 9 ngày. Khúc gỗ mà những người này lấy chỉ 0,123 m3, trị giá hơn 19 triệu đồng. Tháng 9/2016, TAND huyện Đắk Hà xử sơ thẩm tuyên phạt 5 bị cáo, mỗi người 12-15 tháng tù về tội "trộm cắp tài sản". Các bị cáo kháng cáo, kêu oan. Tháng 3/2017, TAND tỉnh Kon Tum xử phúc thẩm tuyên hủy bản án sơ thẩm. Tháng 9/2017, TAND huyện Đắk Hà xử sơ thẩm lần 2 và vẫn tuyên phạt các bị cáo từ 11-14 tháng tù cũng về "tội trộm cắp tài sản". Các bị cáo tiếp tục kháng cáo kêu oan.

Vụ án nhận được sự quan tâm lớn của dư luận nên đông đảo người dân theo dõi cả bên ngoài lẫn bên trong

hội trường xét xử 

Tranh luận tại các phiên tòa, luật sư Lê Văn Hoan (Đoàn Luật sư TP. HCM) phân tích hành vi của các bị cáo là khai thác rừng trái phép, chứ không phải là "trộm cắp tài sản" như bị truy tố. Bởi, tội trộm cắp phải là tài sản thỏa mãn các điều kiện: Có giá trị; giá trị tài sản đó phải do đầu tư sức lao động của con người tạo ra; tài sản đó đang thuộc sở hữu của người khác.

Trong vụ án này, các bị cáo cưa cây gỗ trắc đã chết khô trong rừng đặc dụng là tài nguyên, không phải là tài sản do con người bỏ sức lao động tạo ra thì phải áp dụng các điều luật tương ứng trong BLHS liên quan tới rừng.

Theo hướng dẫn tại Mục IV.1.1.2.b Thông tư liên tịch số 19/2007 của Bộ NN&PTNT, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, VKSND Tối cao và TAND Tối cao thì chỉ có thể xử các bị cáo tại Chương XIV Các tội xâm phạm sở hữu (trong đó có tội trộm cắp tài sản) khi cây gỗ trắc mà các bị cáo cưa thuộc rừng trồng hoặc rừng khoanh nuôi tái sinh. Tuy nhiên, rừng Đắk Uy nơi các bị cáo khai thác lại là rừng đặc dụng nên không thể truy cứu trách nhiệm hình sự các bị cáo về tội trộm cắp tài sản (Điều 138 BLHS) được.

HĐXX của phiên phúc thẩm là Chánh án của 3 tòa huyện được điều động về 

Như vậy, hành vi của kiểm lâm Phan Tiến Dũng và 4 bị cáo còn lại đã không thỏa mãn dấu hiệu cơ bản của tội trộm cắp tài sản. Ngoài ra, khúc gỗ trắc mà các bị cáo cưa chỉ 0,123 m3 (dưới 5 m3) chỉ đủ cơ sở để xử phạt hành chính về hành vi khai thác trái phép cây rừng theo quy định tại khoản 3 Điều 12 Nghị định 157/2013/NĐ-CP chứ chưa đủ định lượng để khởi tố hình sự.

Cùng bào chữa cho các bị cáo, luật sư Trần Cao Đại Kỳ Quân (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) gay gắt: "Đây là lần đầu tiên trong lịch sử tố tụng Việt Nam, hành vi khai thác rừng trái phép lại bị xử tội "trộm cắp tài sản".

Các vị Luật sư còn chứng minh rằng nhiều trường hợp có hành vi giống như các bị cáo (khai thác gỗ trắc dưới 5m3), nhưng Ban quản lý rừng đặc dụng Đắk Uy chỉ tiến hành xử phạt hành chính, chứ không chuyển qua cơ quan chức năng xử lý hình sự. Như vậy, có thể thấy cùng một hành vi vi phạm, nhưng đã có 2 cách xử lý khác nhau.

Việc các bị cáo chặt cây gỗ trắc dù còn sống hay đã chết khô rõ ràng là không đúng, có vi phạm. Nhưng sai phạm đến đâu thì xử lý đến đó, không thể chỉ đáng xử hành chính mà lại quyết xử lý hình sự cho bằng được. Dư luận quan tâm không hiểu lý do gì mà 2 lần xử sơ thẩm, các cơ quan tố tụng ở huyện Đắk Hà vẫn cố kết tội các bị cáo, đồng thời cũng hết sức bất bình vì cho rằng HĐXX xử không đúng tội, cố tình xử ép các bị cáo, bản án thiếu tính thuyết phục.

Tòa phúc thẩm lần 2: “Không đủ căn cứ để kết tội trộm cắp”

Chiều 1/6, HĐXX đã tuyên án, chấp nhận toàn bộ lời bào chữa của cả bốn LS, tuyên kiểm lâm Dũng và bốn bị cáo không phạm tội trộm cắp tài sản, hủy toàn bộ bản án sơ thẩm và đình chỉ vụ án. HĐXX khẳng định rằng hành vi của các bị cáo chỉ có thể xử phạt hành chính chứ không đủ căn cứ xử lý hình sự.

Đây là vụ án nhận được sự quan tâm rất lớn của nhân dân huyện Đăk Hà, cũng như tỉnh Kon Tum nên tại các phiên xét xử đều thu hút đông đảo người dân đến tham dự. Phúc thẩm lần 2 này cũng không ngoại lệ, phòng xử hình sự không còn một chỗ trống, nhiều người dân phải đứng tràn ra cả ngoài hành lang lo lắng, hồi hộp chờ tuyên án.

Khi Thẩm phán chủ tọa phiên tòa đọc bản án, thấy lời bào chữa của các LS được HĐXX chấp nhận, hành vi của các  bị cáo không cấu thành tội trộm cắp tài sản, hàng trăm người dân dự khán đã vỗ tay dồn dập hưởng ứng khiến chủ tọa phải nhắc nhở mọi người giữ trật tự.

Đến khi chủ tọa tuyên bố các bị cáo không có tội và đình chỉ vụ án, kết thúc phiên tòa, cả khán phòng như vỡ òa, các bị cáo nhảy lên vui sướng, người thân thì bật khóc, rất nhiều người chạy ào lên bắt tay, ôm chầm lấy các bị cáo và các vị luật sư để chúc mừng. Những giọt nước mắt đã rơi, gọt nước mắt hạnh phúc, tràn đầy lòng cảm kích của 5 người đàn ông vì giờ đây hành trình minh oan, đi tìm công lý đã kết thúc.

Vỡ òa giây phút tòa tuyên vô tội

Nỗi lòng con trẻ và món quà lớn vào ngày Quốc tế thiếu nhi

Cả đời nông dân chân chất, bỗng nhiên lại mang tiếng trộm cắp vì cưa một cây khô, cả 5 người vất vả ngược xuôi để minh oan cho mình. Trước đó, anh Lê Quốc Khánh đã vay ngân hàng 500 triệu đồng đầu tư nuôi dê, chí thú làm ăn. Mới nuôi vài tháng đã phải bán đàn dê, vay thêm tiền ngân hàng để có tiền lo cho những ngày dài minh oan trong bao phiền muộn. Khổ nhất là các con còn nhỏ vì chuyện của bố mà bị bạn bè trêu chọc - anh Khánh buồn rầu nói. Từ ngày bố bị buộc tội, con anh lúc nào cũng lủi thủi một mình vì những câu nói chọc ghẹo vô tình của bạn. Diễn biến của những phiên tòa trước khiến anh lo lắng mình có thể đi tù bất cứ lúc nào, nên lần ra tòa nào anh cũng cạo trọc đầu. Vui mừng rớt nước mắt anh Khánh nói: “Từ nay trở đi anh không phải cạo trọc đầu để chuẩn bị tinh thần đi tù nữa rồi. Không thể tin được đây là sự thật em phóng viên à”. Vợ anh Khánh đang mang thai ở tháng thứ 6 quá xúc động không nói được nên lời, chỉ đưa tay quệt nước mắt “chị vui quá, vui quá em à”.

Bị cáo Nguyễn Văn Bảy, lúc nào cũng có vẻ buồn rầu. Ban đầu anh lo lắm, mỗi lần đến tòa là đứa con nhỏ mới đi mẫu giáo cứ kéo áo anh lại không cho đi: “Ba đừng đi tù, ở nhà chở con đi học”. Lúc xử sơ thẩm lưu động, cán bộ mang loa đi rao khắp nơi, bé nghe được hỏi: “Ba đi ăn trộm à?”. Lòng anh đau như cắt. Hôm nay tòa tuyên vô tội, đây là món quà lớn nhất trong 3 năm qua anh có thể mang lại cho đứa con bé bỏng.

Người thân và các bị cáo ùa lên ôm chầm lấy nhau vui mừng, bắt tay cảm ơn các vị luật sư

Không chỉ vay mượn người thân, anh Phan Tiến Dũng còn phải cầm cố sổ đỏ để  đi kêu oan. Tiền đã hết nhưng tiếng xấu đến giờ vẫn còn. "Mỗi lần tòa lên lịch xét xử là một lần vợ chồng, người thân của chúng tôi bỏ công việc, bắt xe đi gần 100 km từ huyện xuống TP. Kon Tum dự tòa. Vậy mà năm lần bảy lượt tòa cứ hoãn rồi hoãn” khiến anh và người thân như ngồi trên đống lửa vì lo lắng xen lẫn bức xúc. Ngày diễn ra phiên phúc thẩm lần 2, anh Dũng mặc áo màu xanh, ngày tuyên án anh mặc áo đỏ và chuẩn bị sẵn chiếc ba lô đỏ mang theo vì đã xác định “một ở lại với vợ con, hai vào trại”. Vợ anh là cô giáo mầm non lúc nào cũng phải trấn an các con ở nhà, động viên chồng và bố mẹ ở quê.

“Chúng tôi cám ơn cám ơn bốn luật sư đã kiên trì lặn lội từ Sài Gòn, Đồng Nai về tận Kon Tum để bào chữa miễn phí cho chúng tôi, cảm ơn các em phóng viên đã phản ánh sự việc theo đúng bản chất của nó và luôn đồng hành cùng chúng tôi tại các phiên tòa trong suốt mấy năm qua. Cảm ơn những người vợ đã hiểu, luôn bên cạnh luôn động viên, chia sẻ và đồng hành cùng chúng tôi” - anh Dũng rưng rưng. Được giải oan là món quà lớn nhất chúng tôi có thể dành cho các con trong ngày Quốc tế thiếu nhi này. Từ đây về sau các con đã không còn sợ bị bạn bè chọc ghẹo, xa lánh nữa.

Những nụ cười hạnh phúc đã nở sau mấy năm dài đi tìm công lý

Phiên tòa kết thúc, bao nhiêu nỗi đau khó có thể nói được hết, chỉ biết hai năm qua hành trình đi tìm công lý của các bị cáo đã để lại cho các anh một khoản nợ ngân hàng lớn. Nhưng giờ thì vui rồi, các anh có thể yên tâm làm ăn ổn định cuộc sống. Mọi người cứ khóc, cứ nói cười rộn rã cả sân tòa. Có thể thấy giá trị của sự thật thật lớn khi giờ đây một trang mới đã mở ra cho 5 con người, và là cơ hội để họ sống lại cuộc đời hạnh phúc, trong sạch của chính mình, điều mà suýt nữa đã bị tước mất.

Kim Yến