Hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ diễn biến phức tạp
Mặc dù số lượng sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, giống cây trồng, các tác phẩm văn học - nghệ thuật của Việt Nam được tạo ra và được bảo hộ không ngừng gia tăng, nhưng số lượng tài sản trí tuệ có giá trị cao, có khả năng cạnh tranh quốc tế của Việt Nam không nhiều, ít sản phẩm có giá trị cao, có khả năng cạnh tranh trong khu vực cũng như toàn cầu.
Theo các chuyên gia về sở hữu trí tuệ, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Trong đó nguyên nhân nổi bật là chưa gắn kết được một cách chặt chẽ vấn đề sở hữu trí tuệ trong các chính sách, hoạt động của các ngành, lĩnh vực kinh tế - xã hội. Kinh nghiệm của một số quốc gia cho thấy nội dung sở hữu trí tuệ luôn là một bộ phận không thể thiếu trong chính sách phát triển các ngành kinh tế - xã hội, từ công nghiệp, nông nghiệp, văn hóa đến y tế, giáo dục, môi trường....
Trên thực tế, các hành vi gian lận thương mại, buôn lậu, hàng giả nhãn hiệu, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trong những năm gần đây diễn ra phổ biến hơn, phát triển ở mức độ tinh vi, phức tạp hơn.
Vi phạm sở hữu trí tuệ diễn ra phức tạp và tinh vi hơn
Từ đầu năm đến nay, lực lượng chức năng đã phát hiện rất nhiều vụ việc vi phạm, trong đó đa số là quy mô trung bình, tại các địa điểm “nóng” như các tỉnh biên giới, cửa khẩu (Lạng Sơn, Cao Bằng…), các thành phố lớn (TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng…). Nổi cộm nhất là vụ việc cách đây 3 tháng, hàng nghìn đồng hồ hiệu đã bị lực lượng quản lý thị trường bắt giữ ở Nha Trang, trị giá lên tới 350.000 USD.
Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ thúc đẩy hoạt động thương mại lành mạnh
Theo ông Andrew Michael Ong, Phụ trách Văn phòng khu vực châu Á Thái Bình Dương của WIPO, 8 điều cần hoàn thiện để có được hệ thống sở hữu trí tuệ thực sự hiệu quả và đóng góp mạnh mẽ cho kinh tế - xã hội một quốc gia bao gồm hệ thống pháp luật, điều ước quốc tế, chính sách chiến lược, quy trình thủ tục, khả năng tiếp cận thông tin, thẩm quyền, chương trình và diễn đàn về sở hữu trí tuệ cũng như các mối quan hệ hợp tác khu vực về nó.
Chính phủ nước ta ngày càng đề cao vai trò của sở hữu trí tuệ. Hiện nay, các doanh nghiệp cũng dễ dàng truy cập vào kho thư viện, dữ liệu để tìm kiếm thông tin về thương hiệu và quyền lợi được bảo hộ của bất cứ tài sản trí tuệ nào đã được đăng ký. Tuy nhiên, do thủ tục còn có phần rườm rà, tổn thất thời gian lớn, đặc biệt là trong xử lý tranh chấp về sở hữu trí tuệ, mà nhiều doanh nghiệp lựa chọn không đăng ký sở hữu trí tuệ cũng như tự giải quyết tranh chấp bằng đàm phán thay vì đưa vấn đề ra tòa.
Đứng trước thực tế này, Cục Sở hữu trí tuệ đã có nhiều biện pháp tuyên truyền, đào tạo chuyên sâu nhằm nâng cao nhận thức cho xã hội, đặc biệt là cho sinh viên và cộng đồng doanh nhân khởi nghiệp về tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ. Chính phủ nước ta cũng đang có những biện pháp nhằm giúp đỡ doanh nghiệp trong việc đăng ký sở hữu trí tuệ, tăng lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam khi hội nhập quốc tế. Gần đây nhất, tại kỳ họp thứ bảy, Quốc hội khóa XIV đã thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. Theo đánh giá của các đại biểu Quốc hội, dự thảo luật cơ bản hoàn thiện, cho thấy Việt Nam chủ động và nghiêm túc thực hiện các điều ước quốc tế.
Không chỉ liên quan đến sự phát triển của mỗi quốc gia, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn góp phần thúc đẩy hoạt động thương mại lành mạnh trên phạm vi toàn cầu. Vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ có ý nghĩa quan trọng đối với chủ thể của quyền sở hữu trí tuệ, chủ thể sản xuất, kinh doanh, người tiêu dùng mà còn liên quan đến sự phát triển của quốc gia.
Để việc chống hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đạt hiệu quả, đòi hỏi cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong việc xây dựng văn bản bảo đảm tính thống nhất, đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp và người tiêu dùng nhận thức rõ hơn về tác hại của việc tiêu thụ hàng giả, hàng lậu và quyền sở hữu trí tuệ…
Hà Trần
