Phát biểu tại Hội nghị, bà Nguyễn Thị Thu Hương Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá Bộ Y tế cho biết tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở người trưởng thành từ 15-24 tuổi (năm 2020 so với năm 2015) tăng 18 lần (từ 0,2% lên 3,6%) trong đó: Tỷ lệ ở nam giới tăng 14 lần (từ 0,4% lên 5,6%); Tỉ lệ nữ giới tăng 10 lần (từ 0,1% lên 1%) đặc biệt tập trung cao ở nhóm tuổi 15-24 tuổi với tỉ lệ là 7,3% (Theo Điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại 34 tỉnh năm 2020).
Với các kết quả như trên, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới Việt Nam đã phòng tránh được 280.000 ca tử vong sớm vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Ước tính chi phí tiết kiệm được do giảm tỷ lệ bệnh tật do sử dụng thuốc lá gây ra trong giai đoạn này là 1.277 tỷ đồng/năm. Theo đại diện Quỹ PCTH thuốc lá Bộ Y tế, đây là kết quả rất đáng khích lệ trong việc ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ, bảo đảm thành công bền vững của chương trình phòng, chống tác hại của thuốc lá.
Tuy nhiên, với sự gia tăng của các sản phẩm thuốc lá mới, những kết quả Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu trong gần 10 năm qua có thể bị phá bỏ. Chính vì vậy, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo các bên tham gia Công ước Khung cần áp dụng các biện pháp để “ngăn chặn sự bắt đầu của các sản phẩm thuốc lá mới” và ngăn ngừa việc đưa ra các kết luận thiếu căn cứ về tính an toàn của các sản phẩm này.
Ths. Nguyễn Hạnh Nguyên thuộc Tổ chức HealthBridge Việt Nam cho biết, hiện nay xuất hiện rất nhiều các loại thuốc lá như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Theo bà Nguyên, trên thế giới hiện nay có nhiều xu hướng khác nhau đối với các loại thuốc lá này. Đã có 27 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới cấm bán hoàn toàn đối với các loại thuốc lá điện tử; 03 quốc gia, vùng lãnh thổ cấm bán sản phẩm thuốc lá điện tử có chưa nicotine. Ít nhất 8 quốc gia và vùng lãnh thổ chỉ cho phép bán thuốc lá điện tử dưới dạng dược phẩm được cấp phép và thuốc kê đơn được điều trị theo phác đồ. Đây cũng được xem là quy định cấm bán bởi không có nhà sản xuất trải qua quy trình pháp lý để đạt giấy phép chứng nhận là dược phẩm hoặc biện pháp hỗ trợ cai nghiện.
Đại diện Tổ chức HealthBridge cho rằng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vẫn có bản chất gây lệ thuộc chất gây nghiện nicotine, ảnh hưởng xấu tới thanh thiếu niên và tạo thế hệ những người hút thuốc lá mới. Việc cho phép sản phẩm này trên thị trường sẽ gia tăng nhu cầu sử dụng (đặc biệt ở giới trẻ), đồng thời, kìm hãm nỗ lực cai nghiện thuốc lá hoàn toàn của người đang hút thuốc và có nhu cầu bỏ thuốc, cũng như ảnh hướng tiêu cực đến những nỗ lực thực hiện WHO FCTC về PCTH thuốc lá.
Hiện tại các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không được phép nhập khẩu, quảng cáo và bán ở Việt Nam. Vì vậy WHO cùng với các tổ chức y tế khuyến nghị cần duy trì và tăng cường các qui định luật pháp hiện tại về cấm nhập khẩu và bán để ngăn ngừa sự gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng trong giới trẻ. Đồng thời, tăng cường thực thi qui định chống buôn lậu, quảng cáo, và bán các sản phẩm này, để giảm thiểu tối đa sự tiếp cận và sử dụng của giới trẻ.
Giám đốc Trung tâm hô hấp Bệnh viện Bạch Mai TS.BS Nguyễn Trung Nguyên cho biết thuốc lá điện tử gây giảm khả năng chống vi khuẩn, virus; Thay đổi cấu trúc đường hô hấp theo hướng giúp vi khuẩn phế cầu dễ xâm nhập gây viêm phổi; Tiếp xúc thuốc lá điện tử, khi bị nhiễm Rhinovirus gây bệnh ở người thì tải lượng virus tăng, tình trạng viêm nặng hơn, khả năng đề kháng giảm đi; Làm giảm biểu hiện của hơn 300 gen liên quan miễn dịch; nguy cơ gây ung thư mức độ 2B. Ông Nguyên đề xuất cần khẩn cấp cấm lưu hành thuốc lá điện tử tại Việt Nam.
Trúc Mai (t/h)
