Thói quen tiêu dùng thay đổi
Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đã tác động trực tiếp đến hành vi mua sắm của người dân. Nhiều người chủ động giảm lãng phí thực phẩm, hạn chế nhựa dùng một lần, lựa chọn sản phẩm thân thiện môi trường và cân nhắc tác động sinh thái trước khi mua hàng.
Khảo sát của PwC công bố tại Hội thảo “Sản phẩm, dịch vụ xanh - đặt hàng từ người dùng” tháng 3/2025 cho thấy, 54% người tiêu dùng Việt Nam sẵn lòng trả thêm tối đa 10% cho sản phẩm tái chế hoặc bền vững, cao hơn mức trung bình 50% của khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Theo Bộ Công Thương, giai đoạn 2021 - 2023, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam tăng trưởng trung bình 15% mỗi năm, cho thấy xu hướng “sống xanh” đang ngày càng phổ biến.
Trước sự thay đổi của khách hàng, nhiều doanh nghiệp đã nhanh chóng chuyển hướng. Điển hình như, từ năm 2019, Gong Cha Việt Nam đã thay thế toàn bộ ống hút nhựa bằng ống hút sinh học, sử dụng màng ép ly từ giấy tráng nhựa sinh học, mực in từ đậu nành và túi đựng tái sinh có thể phân hủy chỉ sau 6 tháng.
Theo đại diện của nhiều doanh nghiệp, dù chi phí sản phẩm xanh cao hơn so với nhựa truyền thống, việc chuyển đổi là tất yếu để đáp ứng nhu cầu của khách hàng và xu hướng giảm rác thải nhựa tại Việt Nam.
Không chỉ trong ngành đồ uống, nhiều “ông lớn” khác cũng tiên phong: Lamipak ra mắt hộp sữa không tráng nhôm, giảm 40% khí thải CO2 nhờ công nghệ sản xuất xanh; SCG tung ra thị trường dòng xi măng Low Carbon giúp giảm 20% phát thải; Nestlé thay thế ống hút nhựa bằng ống hút giấy đạt chứng nhận FSC, vừa tiện lợi vừa thân thiện môi trường.
Cơ hội và thách thức
Theo ThS. Đặng Bùi Khuê, Giám đốc phát triển bền vững TUV NORD Việt Nam, với doanh nghiệp xuất khẩu, sản xuất xanh không chỉ là xu hướng mà còn là yếu tố sống còn để duy trì năng lực cạnh tranh. Các sản phẩm xanh được quốc tế công nhận sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận phân khúc khách hàng cao cấp, tối ưu hóa lợi nhuận.
Tuy vậy, chi phí sản xuất vẫn là rào cản lớn. Bà Trần Thị Út, giảng viên Đại học Hoa Sen cho biết, sản phẩm xanh thường có giá bán cao gấp 4–5 lần sản phẩm truyền thống, khiến việc mở rộng quy mô tiêu dùng gặp khó khăn.
Tại phiên tọa đàm “Hành trình xanh hóa của doanh nghiệp Việt Nam hướng tới mục tiêu Net Zero” thuộc Diễn đàn chuyển đổi xanh và Ngày hội tái chế năm 2025 được tổ chức mới đây, bà Phạm Minh Hương, Giám đốc dịch vụ phát triển bền vững của Deloitte Việt Nam, chia sẻ kết quả khảo sát cho thấy, dù có đến 50% người tiêu dùng quan tâm đến sản phẩm xanh, chỉ dưới 30% sẵn sàng chi thêm tiền cho các mặt hàng này. Điều này phản ánh rõ ràng một thực tế, đó là chênh lệch giữa nhận thức và hành động trong tiêu dùng xanh còn rất lớn.
Ngoài ra, tính minh bạch cũng là thách thức. Nhiều người tiêu dùng còn mơ hồ giữa “xanh thực chất” và “xanh mơ hồ”, từ đó, niềm tin của người tiêu dùng vì thế trở thành “chìa khóa” để doanh nghiệp xây dựng lợi thế cạnh tranh.
Để phát triển bền vững, các chuyên gia cho rằng cần sự đồng hành của Nhà nước thông qua tín dụng xanh, ưu đãi thuế, cùng các chương trình nghiên cứu và phát triển sản phẩm. Khi quy mô thị trường được mở rộng, giá thành sẽ dần giảm, giúp sản phẩm xanh cạnh tranh công bằng với hàng truyền thống.
Hải Minh
