Pharmacity chịu trách nhiệm gì khi người tiêu dùng bị phản ứng bởi bán thuốc kê đơn mà không có đơn?

Phản ánh của người tiêu dùng đến Tạp chí Thương hiệu & Công luận, nhiều Nhà thuốc mang thương hiệu Pharmacity tại TP. Hà Nội đang tự ý bán các loại thuốc điều trị, thuốc kê đơn trong khi không có đơn thuốc của bác sỹ hay bệnh viện, tiềm ẩn nguy cơ làm ảnh hưởng tới sức khoẻ của người sử dụng.

Để có câu trả lời cho người tiêu dùng/người bệnh/bạn đọc, ngày 13/04/2022, PV Thương hiệu & Công luận đã "mục sở thị" và trực tiếp mua thuốc tại Nhà thuốc Pharmacity trên địa bàn TP. Hà Nội, và đúng như những gì người tiêu dùng phản ánh.

Ghi nhận thực tế, hệ thống Nhà thuốc Pharmacity tích hợp mô hình cửa hàng tiện lợi với rất nhiều mặt hàng tiêu dùng nhanh được bày bán cùng với thuốc như: thực phẩm chức năng, chăm sóc sức khỏe, bán hàng tiêu dùng như: nước ngọt, sữa rửa mặt, sữa tắm…

Dược sỹ Nhà thuốc Pharmacity bán thuốc kê đơn không cần đơn

Thông tư số 07/2017/TT-BYT, ngày 03/05/2017 quy định rõ hai danh mục thuốc được bán tại các nhà thuốc đó là thuốc bán phải có đơn thuốc của bác sỹ - gọi là thuốc kê đơn vàc thuốc bán không cần đơn thuốc - gọi là thuốc không kê đơn. Nhiều loại thuốc nằm trong danh mục bắt buộc phải kê đơn vẫn đang được mua, bán một cách công khai, dễ dàng, không cần bất kỳ đơn thuốc nào.

Trong vai người đang có nhu cầu mua thuốc dành cho người bị bệnh loét dạ dạy, PV Thương hiệu & Công luận đến Nhà thuốc Pharmacity số 176D + E trên đường Trương Định, phường Trương Định, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội để được tư vấn mua thuốc. Khi phóng viên hỏi mua thuốc Trimebutin 100 mg vàthuốcRabepagi 20 mg - loại thuốc nằm trong danh mục kê đơn theo quy định. Sau khi cung cấp một số thông tin về độ tuổi, giới tính,… nhân viên bán thuốc lập tức mang ra mà người mua không phải trình đơn thuốc, dù trên vỏ hộp thuốc này cũng ghi rất rõ dòng chữ “thuốc bán theo đơn”.

Được biết, thuốc Trimebutin thuộc nhóm thuốc chữa trị các bệnh về đường tiêu hóa như loét dạ dày, tá tràng, trào ngược dạ dày, buồn nôn,… thuốc trimebutine có thể điều hòa được nhu động dạ dày ruột và chống co thắt.  Còn thuốc Rabepagi 20  là Thuốc Điều trị viêm loét dạ dày tá tràng được sản xuất bởi Công ty cổ phần dược phẩm Agimexpharm, với thành phần chính Rabeprazol natri có tác dụng điều trị loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản có loét hoặc trầy xước, hội chứng chứng Zollinger Ellison... Để sử dụng an toàn, hiệu quả đối với hai loại thuốc này người bệnh cần tham khảo và dùng thuốc theo chỉ định của bác sỹ.

Nhưng tưởng rằng, loại thuốc Rabepagi 20mg được cho là nhân viên của Nhà thuốc Pharmacity số 176D + E trên đường Trương Định bán nhầm, chúng tôi tiếp tục đến Nhà thuốc Pharmacity số 284 Lạc Trung, phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội để hỏi mua lại đúng loại thuốc này thì nhân viên tại đây ngay lập tức lấy hộp Thuốc Rabepagi 20 mg bán cho PV và thu tiền, mà không cần hỏi về đơn thuốc của bác sỹ cũng như tình trạng của bệnh nhân thế nào. Theo quan sát, trên vỏ của hộp thuốc này cũng ghi rõ khuyến cáo “thuốc bán theo đơn”.

Nhân viên Nhà thuốc Pharmacity bán thuốc kê đơn, không cần đơn thắc mắc: “Nhà này mua thuốc lạ nhỉ - mua cả hộp thuốc”

Tiếp tục, PV có mặt Nhà thuốc Pharmacity số 58 Nguyễn Đức Cảnh, phường Tương Mai, quận Hoàng Mai, TP. Hà Nội để mua Thuốc Medisolone Methylprednisolon 4mg - thuốc kháng viêm, ức chế miễn dịch. Nhân viên tại đây ngay lập tức lấy thuốc Medisolone 4mg bán cho PV mà không cần hỏi về đơn thuốc của bác sỹ.

Khi PV yêu cầu lấy cả hộp thuốc thì nhân viên quầy thuốc lẩm bẩm “nhà này mua thuốc lạ nhỉ - mua cả hộp thuốc”, nhưng vẫn bán cho người tiêu dùng. Theo quan sát, trên vỏ của hộp thuốc này cũng ghi rõ khuyến cáo “thuốc bán theo đơn”.

Việc nhân viên Nhà thuốc Pharmacity thắc mắc khi bán thuốc kê đơn mà không có đơn như trên có ngụ ý gì? Vì sao thắc mắc vẫn bán? Vậy, khi người tiêu dùng sử dụng, bị phản ứng thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe, nguy hiểm đến tính mạng thì Nhà thuốc Pharmacity, nhân viên bán thuốc đó phải chịu trách nhiệm gì? Hình sự hay dân sự?

Để thông tin được khách quan hơn, PV tiếp tục mua thuốc tại Nhà thuốc Pharmacity trên địa bàn khác của TP Hà Nội.

Trong vai người đang có nhu cầu mua thuốc dành cho người bị bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, PV Thương hiệu & Công luận đến Nhà thuốc Pharmacity số 63 Nguyên Hồng, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, TP Hà Nội để được tư vấn mua thuốc. Khi phóng viên hỏi mua thuốc Roxithromycin 150 mg - thuốc trị nhiễm khuẩn, nhân viên bán thuốc lập tức mang ra mà người mua không phải trình đơn thuốc, dù trên vỏ hộp thuốc này cũng ghi rất rõ dòng chữ “thuốc bán theo đơn”.

Được biết, thuốc Roxithromycin 150 mg của Công ty Dược phẩm Imexpharm sản xuất, có thành phần chính roxithromycin, là thuốc dùng để điều trị các nhiễm khuẩn do các vi khuẩn nhạy cảm gây ra. Tại một số website của các nhà thuốc lớn khuyến cáo “Sản phẩm này chỉ bán khi có chỉ định của bác sỹ…”

Hết thuốc kê đơn, nhân viên Nhà thuốc Pharmacity tư vấn người bệnh mua thuốc kê đơn có biệt dược tương tự là đúng hay sai?

Đáng nói, trong vai người đang có nhu cầu mua thuốc dành cho người bị bệnh Gout – Gút, PV đến Nhà thuốc Pharmacity số 5A Láng Hạ, phường Thành Công, quận Ba Đình và số 233 phố Đặng Tiến Đông, quận Đống Đa… để hỏi mua Thuốc Colchicin 1 mg của Traphaco thì nhân viên của 02 quầy thuốc này nói hết hàng. Đồng thời tư vấn cho PV đổi sang loại Thuốc Colchicin 1 mg của KhaPharco - thuốc này cùng loại thuốc, cùng tên và có công dụng giống nhau nhưng khác nhà sản xuất. Trên bao bì của 02 loại thuốc này đều ghi rõ khuyến cáo “thuốc bán theo đơn” (phải có đơn chỉ định từ bác sỹ, thì các cửa hàng thuốc mới được phép bán cho người mua - PV).

Dược sĩ Dương Thanh Hải của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City, phân tích về thuốc Colchicin 1 mg: "Thuốc Colchicin là loại thuốc có nguồn gốc thực vật, được sử dụng để điều trị bệnh Gout và một số bệnh lý viêm trên cơ thể người. Colchicin có khả năng ức chế sự di chuyển và hóa ứng động, cũng như sự bám dính và thực bào của bạch cầu trung tính tại ổ viêm để làm giảm phản ứng viêm với tinh thể urat và đem đến hiệu quả điều trị bệnh".

Tuy nhiên, nếu không được sử dụng đúng cách thì Colchicin lại là loại thuốc có nguy cơ cao gây độc tính nghiêm trọng và có thể gây tử vong cho người bệnh nếu sử dụng không đúng cách. Ngộ độc Colchicin có thể sánh ngang với ngộ độc asen, chính vì thế nếu dùng quá liều (0,5mg/kg) có thể gây tử vong.

Tác dụng phụ có thể gặp của thuốc Colchicin chính là làm tổn hại đến tủy xương, người bệnh gout điều trị bằng thuốc Colchicin liều cao có thể bị thiếu máu, rụng tóc vì tủy xương bị tổn hại. Ngoài ra, người bệnh có thể bị khó tiêu, sốt nhẹ, đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, chảy máu dạ dày - ruột, viêm thần kinh ngoại biên, nổi ban, tổn thương gan, thận.

Được biết, đây đều là những loại thuốc có dược động học cao, nếu sử dụng không có hướng dẫn của bác sĩ, sẽ rất dễ gây ra các phản ứng phụ khó lường, nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng người sử dụng.

Có thể thấy, các loại thuốc có in khuyến cáo “thuốc bán theo đơn” là thuốc cần phải được bác sỹ kiểm soát liều lượng, thời gian và cách thức sử dụng, bởi dược tính mạnh. Nếu sử dụng không đúng chỉ định, thuốc có thể tác gây tác dụng phụ, ảnh hưởng tới sức khỏe của người bệnh.

Trước vấn đề nêu trên, dư luận đặt ra câu hỏi: Vì sao biết rõ thuốc có ghi khuyến cáo “thuốc bán theo đơn” bắt buộc phải có đơn chỉ định của bác sỹ mới được phép bán và sử dụng, nhưng Nhà thuốc Pharmacity vẫn vô tư bán cho người mua? Giả sử, nếu người bệnh mua về sử dụng xảy ra biến chứng, phản ứng thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe, nguy cơ đến tính mạng thì Nhà thuốc Pharmacity và nhân viên bán thuốc sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự hay dân sự?

Trước đó, trong bài viết: Công ty mẹ của chuỗi nhà thuốc Pharmacity huy động 1.000 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi, định giá pre-money gần 200 triệu USD được đăng tải vào tháng 08/2021 trên weste https://cafef.vn/, đã thông tin: Chủ tịch của Maroon Bells là ông Christopher Randy Stroud (còn có tên khác là Chris Blank và tên tiếng Việt là Hoàng Trí) chính là người sáng lập và Chủ tịch của Pharmacity. Pharmacity được thành lập năm 2011, theo kế hoạch, chuỗi dự kiến mở 1.000 cửa hàng trên toàn quốc vào năm 2021 (tức sau 10 năm hoạt động). Năm 2019, quỹ MEF III của Mekong Capital đầu tư vào Pharmacity.

Quay trở lại với Maroon Bells, công ty hiện tại có vốn điều lệ 517 tỷ đồng, trong đó phần vốn nước ngoài chiếm 49,85%. Giám đốc của Maroon Bells là ông Chad Ryan Ovel, Tổng giám đốc của Mekong Capital.

Tại thời điểm tháng 08/2020, Mekong Capital (thông qua Communiplete Pte Ltd) nắm giữ 22,7% vốn của Maroon Bell. 2 cổ đông lớn nước ngoài khác gồm có TR Best Pharma Pte Ltd nắm 18,5% và Limit Eraser Pte Ltd cầm 5,8%. Pharmacity đã thực sự bứt tốc từ năm 2018, năm 2019 được thúc đẩy hơn nữa nhờ khoản đầu tư của Mekong Capital. Năm ngoái, công ty đạt doanh thu hơn 1.900 tỷ đồng. Tuy nhiên, giống như nhiều chuỗi bán lẻ mở rộng nhanh chóng, Pharmacity lỗ ngày càng nặng, năm ngoái ghi nhận âm 421 tỷ đồng, lỗ lũy kế đến cuối năm 2020 đã lên hơn 1000 tỷ đồng.

Và cũng mới đây, Thương hiệu & Công luận thực hiện một loạt chuyên đề liên quan đến câu chuyện thương hiệu về y, dược.. và có bài viết phản hồi lại cho người tiêu dùng/độc giả: Trước thềm đại hội, vì sao Tổng Công ty Dược Việt Nam - DVN có nhiều biến động cổ đông? liên quan đến việc giao dịch, bán mua cổ phiếu DVN, trước thềm họp đại hội cổ đông thường niên 2022 dự kiến ngày 26/04 của Tập đoàn Việt Phương thoái vốn toàn bộ hơn 40 triệu cổ phiếu Dược Việt Nam – DVN.

Như vậy, qua sự việc trên người tiêu dùng đặt ra câu hỏi: Liệu Hệ thống Nhà thuốc Pharmacity có đi vào vết xe của Tổng Công ty Dược Việt Nam - CTCP (VINAPHARM) hay không khi Công ty cổ phần Dược phẩm Pharmacity vấp phải không ít những sai phạm?

Thương hiệu & Công luận tiếp tục chuyển đến độc giả thông tin tiếp theo của vụ việc này.

Lê Pháp – Minh An

Còn nữa