Nhiều bất lợi trong tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm

Nền kinh tế Việt Nam chịu nhiều tác động từ nhiều yếu tố bất định

Kiên định với “mục tiêu kép”

Báo cáo mới nhất của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo, kinh tế thế giới năm nay sẽ tăng trưởng âm 4,9%, trong khi 2 tháng trước dự báo chỉ âm 3%. Các nền kinh tế lớn trên thế giới đều sụt giảm sản lượng nghiêm trọng như: Hoa Kỳ có thể âm 8%, khu vực Euro âm 10,2%...

Mục tiêu của hầu hết các nước lúc này có lẽ là chống suy thoái hoặc cố gắng duy trì mức tăng trưởng dương đã là thành công lớn. Trong bối cảnh đó, nỗ lực duy trì được tăng trưởng dương trong năm nay của Chính phủ Việt Nam cũng đã là một thành công. Không những vậy, nếu lấy kinh tế thế giới làm “hệ quy chiếu”, thì tăng trưởng của Việt Nam vẫn là một điều đáng mong đợi đối với nhiều nước. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta đã thành công. Giai đoạn khó khăn nhất chưa hề qua đi. Tăng trưởng kinh tế trong những tháng cuối năm còn nhiều thách thức không kém nửa đầu năm.

Tại phiên họp Chính phủ thường kì tháng 8, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng dự báo, trong các tháng tiếp theo, nền kinh tế trong nước tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn như suy giảm tăng trưởng do những tác động tiêu cực từ dịch Covid-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu.

Thêm vào đó, căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn có thể diễn biến phức tạp hơn. Ngoài ra, tâm lí tiêu dùng còn chưa ổn định nên sẽ tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến quy mô tiêu dùng.

Rủi ro từ suy giảm thương mại toàn cầu và thiệt hại kinh tế đáng kể do dịch Covid-19 ở các đối tác thương mại chủ chốt, khả năng thâm hụt tài khóa cao hơn dẫn tới gia tăng nợ công và rủi ro từ hệ thống ngân hàng cũng là những yếu tố thách thức đối với nền kinh tế hiện tại.

Theo Bộ trưởng, dù những khó khăn kinh tế trong và ngoài nước đang diễn ra phức tạp, Chính phủ vẫn kiên định với “mục tiêu kép” đẩy lùi dịch bệnh an toàn gắn với phát triển kinh tế, bảo đảm vận hành bình thường và không để xảy ra đứt gãy nền kinh tế.

Để vượt qua “bẫy kinh tế Covid-19”, Bộ trưởng cho rằng nước ta cần thúc đẩy nội lực của chính nền kinh tế.

Thúc đẩy nội lực bao gồm chủ động nguồn cung đối với những mặt hàng lương thực, thực phẩm thiết yếu, đồng thời duy trì được nguồn thu từ xuất khẩu nông sản tới những quốc gia đang đối mặt với nguy cơ mất an ninh lương thực, mở rộng thị trường xuất khẩu và tìm kiếm khách hàng mới. 

Bộ trường đề nghị cần tiếp tục giữ dư địa tài khóa để triển khai các gói hỗ trợ và kích thích kinh tế ở thời điểm phù hợp. Đồng thời tận dụng thị trường tiêu thụ trong nước và tâm thế vượt khó của cộng đồng doanh nghiệp trong nước để vượt qua bẫy kinh tế.

Nhiều bất lợi trong những tháng cuối năm

Theo các chuyên gia kinh tế, đại dịch Covid-19 là một cú sốc rất mạnh đối với nền kinh tế, đã và đang khiến cho thế giới bị suy thoái nghiêm trọng. Đối với nước ta, năm nay được dự báo mức tăng trưởng sẽ là tương đối thấp.

Theo Chuyên gia kinh tế Trần Thọ Đạt, Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng nhận định, hiện các dự báo cụ thể về tăng trưởng của các tổ chức đưa ra khá nhiều, tương đối cập nhật, song thường xuyên thay đổi, từ những thông tin, đánh giá, nhận xét, ông Đạt nhận định khả năng kinh tế sẽ tăng trưởng khoảng 3% trong cuối năm nay.

“Để đạt được mục tiêu này, trong một khoảng thời gian ngắn, nền kinh tế phải tạo đáy, trong những tháng còn lại của nền kinh tế phải có những động lực tăng trưởng để cho tốc độ tăng trưởng phải đi lên từ những quý sau thì chúng ta mới đạt được tốc độ tăng trưởng 3% vào cuối năm”, ông Đạt phân tích.

Bên cạnh đó, ông Đạt cũng khuyến cáo: “Lưu ý một điều là mọi dự báo trong nền kinh tế hiện nay đều trở nên rủi ro vì chúng ta là nền kinh tế nhỏ cởi mở, phụ thuộc rất nhiều các đối tác thương mại, đầu tư và xuất khẩu, các đối tác của chúng ta hiện nay do ảnh hưởng của dịch bệnh cũng hết sức rủi ro và khó đoán”.

Chính phủ cần thúc đẩy hơn nữa việc giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công

Đồng tình với quan điểm này, nhưng chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cũng lưu ý, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 doanh nghiệp trong nước gặp vô vàn khó khăn.

Theo thống kê, 6 tháng đầu năm nay, số lượng doanh nghiệp tạm thời phải đóng cửa, ngưng sản xuất kinh doanh đã tăng khoảng 38% so với cùng kỳ năm ngoái. Từ đó, kéo theo số lượng nhân viên, lực lượng lao động chịu ảnh hưởng bởi dịch là tương đối nhiều, ở mức khoảng 60 - 65%. Chính vì vậy, để vực dậy nền kinh tế đòi hỏi các bộ, ban ngành, địa phương phải triển khai các gói hỗ trợ một cách gấp rút và triệt để.

“Trong số 3 gói hỗ trợ thì tiền tệ tín dụng được triển khai nhanh hơn cả. Trong tổng lượng dư nợ bị ảnh hưởng vì Covid-19 thì Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng xử lý cơ cấu lại, giảm nợ hiện hữu tương đương với khoảng trên 50% tổng dư nợ bị ảnh hưởng và tiếp tục cho vay mới, đây là dấu hiệu tương đối tích cực. Tuy nhiên, gói an sinh xã hội 62.000 tỷ giải ngân quá thấp, mới được khoảng 17.000 tỷ. Gói tài khóa của chúng ta ban đầu cam kết giãn hoãn thuế tiền sử dụng đất 180.000 tỷ thì mới xử lý được khoảng 43.000 tỷ được khoảng 25%, chiếm tỷ lệ thấp”, ông Lực cho hay.

Bên cạnh việc thúc đẩy hơn nữa các gói hỗ trợ này thì nhiều ý kiến cũng đề nghị, cần phải rà soát lại các gói hiện hữu về mặt quy mô, đối tượng, chính sách, quy trình, cần thiết phải thay đổi ngay lập tức.

Theo PGS. TS. Tô Trung Thành, Đại học Kinh tế Quốc dân, dịch Covid-19 lần này là một cơ hội để chúng ta nhìn nhận lại cơ chế, thể chế của nền kinh tế với những giải pháp căn cơ dài hạn hơn trong tương lai. Theo đó, cần thay đổi về mô hình tăng trưởng, cần có sự cải thiện mạnh mẽ về thể chế kinh tế.

Một trong những tiêu chí thành phần trong bộ chỉ số ở đây chính là môi trường kinh doanh và thương mại quốc tế. Đây cũng là một trong những điểm nghẽn Việt Nam phải khắc phục trong thời gian tới để đảm bảo gia tăng được mức độ phát triển kinh tế và cải thiện hơn nữa, tạo động lực hơn nữa cho sự phát triển của nền kinh tế, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân.

TS. Thành nhấn mạnh: “Quan trọng nhất là cải thiện môi trường kinh doanh, đặc biệt tạo môi trường bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, đây là điểm mà tôi thấy rằng chúng ta vẫn chưa cải thiện đáng kể. Đây là điểm nghẽn chúng ta cần tập trung khắc phục trong thời gian tới”.

Bùi Quyền