"Nút thắt" nào khiến thị trường chứng khoán Việt Nam chưa được nâng hạng?

Ảnh minh họa

FTSE Russell - cơ quan xây dựng chỉ số FTSE - vừa công bố bản cập nhật phân hạng thị trường cổ phiếu của các quốc gia. Theo đó, Việt Nam vẫn trong danh sách theo dõi nâng hạng lên thị trường mới nổi hạng 2 (Secondary Emerging Market), nghĩa là chưa được nâng hạng.

Lý do chưa được nâng hạng là vì Việt Nam vẫn là thị trường tiền mặt, nghĩa là phải có tiền trong tài khoản mới được giao dịch (pre-funding). Theo FTSE Russell, Việt Nam cần theo thông lệ quốc tế là thực hiện nhận cổ phiếu thì trả tiền (Delivery vs Payment - DvP), tức là chỉ cần kiểm tra số dư tiền vào ngày T+2 rồi thực hiện chuyển giao cổ phiếu và thanh toán, thay vì việc kiểm tra tài khoản và trừ tiền ngay tại thời điểm T+0.

Đây là điểm yếu của Việt Nam kể từ khi được vào danh sách theo dõi nâng hạng lên thị trường mới nổi hạng 2 vào tháng 9/2018 nhưng hiện có thể giải quyết.

Thông tư 203/2015/TT-BTC ngày 21/12/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn về giao dịch trên thị trường chứng khoán quy định: "Ngoại trừ giao dịch ký quỹ, giao dịch trong ngày theo quy định tại Điều 9, Điều 10 Thông tư này, nhà đầu tư chỉ được đặt lệnh mua khi đã ký quỹ đủ tiền trên tài khoản giao dịch chứng khoán. Trường hợp nhà đầu tư mở tài khoản lưu ký tại ngân hàng lưu ký và mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán, nhà đầu tư được đặt lệnh mua và công ty chứng khoán được thực hiện lệnh mua khi có bảo lãnh thanh toán hoặc xác nhận của ngân hàng lưu ký về việc ngân hàng lưu ký chấp nhận yêu cầu thanh toán giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư".

Mặc dù đã "mở lối" để nhà đầu tư có thể giao dịch mà chưa có đủ tiền trong tài khoản, chỉ cần nhà đầu tư mở tại khoản lưu ký tại ngân hàng lưu ký và mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán. Tuy nhiên, theo ông Phạm Lưu Hưng – Phó giám đốc Phân tích và Tư vấn đầu tư Khách hàng tổ chức, Công ty Chứng khoán SSI thì hiện nay vẫn áp dụng một cách "cứng nhắc" quy định này, nghĩa là vẫn kiểm tra tiền trên tài khoản và không có hướng dẫn cụ thể về việc bảo lãnh thanh toán/hay xác nhận của ngân hàng lưu ký.

Bên cạnh việc công bố bản cập nhật phân hạng thị trường, FTSE cũng đánh giá cao sự hợp tác của các cơ quan quản lý thị trường Việt Nam trong 12 tháng qua và ghi nhận sự nỗ lực để phát triển thị trường chứng khoán. FTSE cho biết sẽ tiếp tục theo dõi sự cam kết từ phía Việt Nam, đồng thời sẽ được xem xét việc nâng hạng đối với thị trường Việt Nam tại kỳ đánh giá thường niên vào tháng 9/2020.

Hằng Vương