Theo thông tin từ Bộ Công Thương, năm 2023, công tác phòng vệ thương mại (PVTM), chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ đã đạt nhiều kết quả, cụ thể:
Về sử dụng biện pháp PVTM để bảo vệ sản xuất trong nước: Công tác khởi kiện, điều tra, áp dụng các biện pháp PVTM tiếp tục được đẩy mạnh, tạo lập lại môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các ngành sản xuất trong nước trước bối cảnh gia tăng nhanh chóng hàng hóa nhập khẩu có dấu hiệu bán phá giá hoặc được nhận trợ cấp trái với cam kết quốc tế, gây thiệt hại đáng kể, nghiêm trọng cho một số ngành sản xuất trong nước. Tính đến nay, Bộ Công Thương đã khởi xướng điều tra áp dụng tổng cộng 27 vụ việc PVTM. Các mặt hàng điều tra khá đa dạng, gồm: các sản phẩm kim loại cơ bản (nhôm, thép, vật liệu hàn), hóa chất (sorbitol, sợi filament, màng BOPP), vật liệu xây dựng (kính nổi, gỗ MDF), hàng tiêu dùng cơ bản (bột ngọt, đường mía, đường lỏng HFCS), trong đó có nhiều sản phẩm có mối quan hệ mật thiết và đặc biệt quan trọng gắn với đời sống của người nông dân (sản phẩm đường, bột ngọt (liên quan tới cây mía), sorbitol (liên quan tới cây sắn)). Các biện pháp PVTM đã áp dụng với hàng nhập khẩu hiện đang bảo vệ các ngành sản xuất trong nước chiếm khoảng 9,5% GDP của Việt Nam (ước tính theo GDP năm 2022) và công ăn việc làm của hàng triệu người lao động, người nông dân trong các lĩnh vực sản xuất trong nước, đặc biệt trong các lĩnh vực ngành hàng nhạy cảm như nông nghiệp... Các biện pháp PVTM đã áp dụng cũng góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đóng góp hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế thu được vào ngân sách nhà nước.
Công tác ứng phó với các vụ việc PVTM nước ngoài: Năm 2023, hàng xuất khẩu của Việt Nam đã phải đối mặt với 12 vụ việc điều tra PVTM, Bộ Công Thương đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu xử lý, hiệu quả các vụ việc PVTM nước ngoài. Thông qua các hoạt động đa dạng, các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp của các cơ quan chức năng trong quá trình xử lý các vụ việc điều tra PVTM của nước ngoài đã đem lại những kết quả tích cực, ghi nhận nhiều vụ việc Việt Nam thành công trong việc chứng minh doanh nghiệp không bán phá giá hay Chính phủ không trợ cấp, không can thiệp vào thị trường để tạo lợi thế bất bình đẳng cho doanh nghiệp xuất khẩu.
Công tác chống lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ: Thường xuyên theo dõi và cung cấp danh sách cảnh báo một số mặt hàng xuất khẩu có nguy cơ bị điều tra lẩn tránh biện pháp PVTM và gian lận xuất xứ, qua đó giúp phát hiện và xử lý đối với doanh nghiệp cá biệt có vi phạm về xuất xứ hàng hóa hoặc chỉ thực hiện các công đoạn sản xuất có hàm lượng giá trị gia tăng không đáng kể tại Việt Nam. Tính đến nay, hàng hóa xuất khẩu của ta đã đối mặt với 37 vụ việc điều tra chống lẩn tránh biện pháp PVTM của nước ngoài, trong đó riêng năm 2023 là 04 vụ việc gồm các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn như pin năng lượng mặt trời, dây cáp nhôm, bánh xe kéo bằng thép, thép không gỉ cán nguội.
Công tác cảnh báo sớm: Hiện nay, Bộ Công Thương đã cập nhật theo dõi trên 170 mặt hàng, trong đó đưa ra danh sách cảnh báo sớm đối với 18 mặt hàng có nguy cơ bị điều tra áp dụng các biện pháp PVTM. Từ đó giúp các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp chủ động trong công tác ứng phó với các biện pháp PVTM của nước ngoài và chủ động xây dựng chiến lược sản xuất, xuất khẩu, chuẩn bị nguồn lực; xây dựng kế hoạch ứng phó, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực do biện pháp PVTM của nước ngoài gây ra.
Phát huy những kết quả đạt được, năm 2024, Bộ Công Thương đã đưa ra nhiều kế hoạch cho công tác PVTM, đó là:
Hoàn thiện hệ thống pháp luật, củng cố thể chế về PVTM để bảo vệ nền kinh tế, doanh nghiệp, thị trường trong nước phù hợp với các cam kết quốc tế. Tích hợp công cụ PVTM vào các kế hoạch, chủ trương, chính sách về phát triển sản xuất trong nước; trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung, thay thế cho Nghị định 10/2018/NĐ-CP (dự kiến cuối năm 2024).
Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức về các biện pháp PVTM, đặc biệt về tính chất, tác động của các biện pháp PVTM.
Tiếp tục nâng cao năng lực về PVTM để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, củng cố cơ chế phối hợp thống nhất xử lý các vụ việc PVTM nước ngoài giữa các Bộ, ngành trung ương và địa phương; giữa các cơ quan trong nước và ngoài nước; giữa các cơ quan quản lý Nhà nước và hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp.
Tiếp tục triển khai và hoàn thành các vụ việc điều tra, rà soát việc áp dụng biện pháp PVTM để kip thời ban hành các quyết định áp dụng biện pháp PVTM. Theo dõi, đánh giá hiệu quả các biện pháp PVTM, đặc biệt đối với những nhóm hàng hoá nhạy cảm để có giải pháp, biện pháp kịp thời nhằm đảm bảo hiệu quả tổng thể của biện pháp PVTM cũng như vấn đề đảm bảo cân đối cung, cầu.
Tiếp tục tăng cường công tác thông tin, truyên truyền, phổ biến tới cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, các tổ chức/cá nhân liên quan về pháp luật PVTM, các vụ việc điều tra PVTM.
Minh Anh
