Chiềng Đen, vùng đất của dân tộc Thái Đen, từng nổi tiếng với những vườn cà phê già cỗi, năng suất thấp. Tuy nhiên, nhờ tập trung cải tạo, thâm canh bền vững trên 1.300 ha cà phê, năng suất đã tăng 35–40%, đất khỏe, cây bền, chất lượng hạt nâng lên mức đặc sản. Phân bón hữu cơ thay thế dần phân vô cơ, kết hợp ghép cải tiến và trồng mới giống chất lượng cao, tạo nền tảng vững chắc cho giá trị nông sản.

HTX Nông nghiệp Chiềng Xét thành lập năm 2019 với 12 thành viên ban đầu, chỉ trồng hơn 40 ha cà phê xen mận, mơ. Những năm đầu, vốn hạn chế, kỹ thuật yếu, đầu ra bấp bênh khiến các thành viên gặp nhiều khó khăn. Bước ngoặt đến vào năm 2023, khi HTX ký hợp tác với HTX Cà phê Bích Thao, tham gia chuỗi giá trị từ sản xuất, sơ chế đến tiêu thụ. Niên vụ 2023, HTX cung cấp 10 tấn cà phê nhân; đến niên vụ 2024-2025, con số này tăng lên 40 tấn cà phê nhân đặc sản, mang lại thu nhập bình quân 400 triệu đồng/năm cho mỗi thành viên.

HTX không chỉ chú trọng kỹ thuật mà còn cải tiến chế biến, áp dụng phương pháp “cà phê mật ong”, đầu tư nhà màng, hệ thống sấy kiểm soát nhiệt độ, nâng cao chất lượng sản phẩm. Quả mơ ngâm đường được công nhận OCOP 3 sao, nhanh chóng tạo uy tín trên thị trường. HTX cũng chú trọng bao bì, mẫu mã, truy xuất nguồn gốc và quảng bá trên sàn thương mại điện tử, hội chợ và triển lãm.

Hoạt động kinh doanh tạo việc làm cho hơn 30 lao động thời vụ, thu nhập 8–10 triệu đồng/tháng. Ông Quàng Văn Dũng, thành viên HTX, chia sẻ: “Trước kia cà phê chủ yếu bán tươi, giá thấp và không ổn định. Tham gia HTX, được hướng dẫn kỹ thuật, có đầu ra ổn định, thu nhập cải thiện rõ rệt”.

Ông Quàng Văn Diên, Giám đốc HTX, nhấn mạnh cà phê Arabica mật ong là sản phẩm đặc sản, sàng lọc 100% quả đỏ, phơi nắng tự nhiên, không dùng nhiệt. HTX vừa quảng bá, đăng ký OCOP, vừa nâng thu nhập cho thành viên.

Trong thời gian tới, HTX Chiềng Xét tập trung tái canh cà phê già cỗi bằng giống chất lượng cao, áp dụng sản xuất hữu cơ, giảm thuốc bảo vệ thực vật và tăng phân bón vi sinh. Mục tiêu đến 2030 là toàn bộ diện tích cà phê chuyển sang hữu cơ, đủ điều kiện xuất khẩu sang các thị trường khó tính, tiếp tục khẳng định giá trị và thương hiệu cà phê đặc sản Sơn La.

Nam Sơn (t/h)