Thách thức và cơ hội trong bối cảnh hội nhập kinh tế ASEAN

THCL 2015 là một năm quan trọng khi Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Đặc biệt là việc chúng ta tham gia hội nhập Cộng đồng kinh tế Asean, theo các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp cần xem Asean là thị trường quan trọng không thua Mỹ, Nhật hay EU để vạch ra chiến lược kinh doanh thích hợp.

Sẵn sàng nắm bắt cơ hội tham gia AEC DN trong nước phải đầu tư, đổi mới công nghệ

Cơ hội và thách thức đều lớn

Mới đây, tại Hà Nội, Hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ TP. Hà Nội đã tổ chức Hội thảo “Những thách thức và cơ hội trong bối cảnh hội nhập kinh tế Asean và xúc tiến thương mại thị trường trong nước”.

Theo đó, năm 2015, cơ hội khi hình thành Cộng đồng Kinh tế Asean (AEC) sẽ mang lại: Một thị trường và một cơ sở sản xuất chung; khu vực kinh tế cạnh tranh phát triển công bằng; hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Xuất nhập khẩu hàng hóa với thị trường Asean sẽ được hưởng nhiều ưu đãi về thuế. Nhưng thế mạnh lớn hơn cả, thị trường Asean ít rủi ro, doanh nghiệp ít phải lo lắng về vấn đề lừa đảo, kiện tụng, ép giá...Sự tương đồng nhất định về thị hiếu người tiêu dùng và vị trí địa lý gần nhau giúp giảm thời gian và chi phí vận chuyển so với các thị trường khác.

Ngoài ra, các doanh nghiệp Asean sẽ có thêm lựa chọn trong việc tìm kiếm đầu vào nhập khẩu, bớt phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, đồng thời tham gia nhiều và hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu từ nông nghiệp, tới công nghiệp, dịch vụ. Việc tận dụng thị trường này để xuất khẩu sang các nước đối tác ngoài khối như Mỹ, EU... thông qua việc chuyển tiếp hàng xuất khẩu sang nước thành viên được hưởng mức thuế suất thấp hơn…
Bên cạnh những cơ hội thì thách thức đặt ra cho doanh nghiệp khi tham gia AEC không nhỏ. Sự cạnh tranh về hàng hóa, dịch vụ, đầu tư.. sẽ ngày càng gay gắt hơn, đó là điều đầu tiên doanh nghiệp gặp phải. Hơn thế nữa, tình trạng thiếu lao động lành nghề và thiếu kỹ năng là trở ngại lớn cho các doanh nghiệp trong cạnh tranh và tận dụng cơ hội tự do hóa trong AEC.

Một vấn đề doanh nghiệp cần tìm hiểu sâu khi ra quyết định về địa điểm đầu tư chính là sự hài hòa về chính sách thuế trong Asean mà cụ thể là thuế doanh nghiệp. Mặt khác, việc tiếp cận thông tin liên quan đến kinh doanh, đặc biệt là thông tin ở cấp độ khu vực còn hạn chế, đây chính là trở ngại chính với các doanh nghiệp Việt Nam. Việc thiếu hiểu biết và quan tâm về AEC chưa cao, cho thấy các doanh nghiệp chưa nhìn thấy giá trị của cơ hội mà AEC đem lại.

Bà Mai Thị Thùy, Chủ tịch Hội Nữ doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội cho rằng: “Doanh nghiệp chưa quan tâm nhiều đến AEC vì nghĩ nó mới quá, để từ từ rồi xem. Nhưng nghĩ thế thì không ổn. Các doanh nghiệp phải năng động, nhạy bén với thị trường và phải thay đổi tư duy trong hội nhập. Cần xem Asean là thị trường quan trọng không thua Mỹ, Nhật hay EU để vạch ra chiến lược kinh doanh thích hợp”.

Đa số các doanh nghiệp Việt Nam đều có quy mô nhỏ. Thời gian qua, số doanh nghiệp này đã rất chật vật để chống chọi với cơn bão khủng hoảng kinh tế nên không còn sức lực để quan tâm đến hội nhập. Từ đó dẫn đến việc doanh nghiệp không lường trước những khó khăn khi Việt Nam mở cửa để có những chuẩn bị cần thiết và kịp thời cũng như điều chỉnh chiến lược kinh doanh nhằm đón đầu cơ hội, vượt qua thử thách trong xu thế hội nhập.
Theo bà Thùy: Trước cơ hội lớn đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa tận dụng ưu thế để giữ thị trường trong nước. Thực hiện Cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, cộng thêm lợi thế liên kết với hội doanh nghiệp địa phương… để không bỏ lỡ cơ hội mở rộng thị trường.

Doanh nghiệp phải đổi mới công nghệ

Tiến sĩ Nguyễn Quân, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, đánh giá: 2015 là một năm quan trọng khi Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Cùng với những cơ hội, việc hội nhập cũng tạo ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp Việt, đặc biệt với những doanh nghiệp ít chú trọng tới việc áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất… Tôi cho rằng, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất kinh doanh và việc đầu tư cho đổi mới công nghệ của doanh nghiệp sẽ quyết định sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt. Tuy nhiên, với nhiều doanh nghiệp, việc ứng dụng khoa học công nghệ là rất yếu. Doanh nghiệp Việt chưa gắn được sản xuất kinh doanh của mình với hệ thống viện nghiên cứu, trường đại học.

TS. Cao Sỹ Kiêm cho rằng: Khi tham gia vào AEC, trình độ công nghệ và năng lực doanh nghiệp của Việt Nam có ý nghĩa quan trọng, vì khi đó chúng ta phải từng bước dỡ bỏ hàng rào thuế quan, hàng hóa của các nước thành viên sẽ được tự do lưu thông trong khối ASEAN.

Khi đó, theo quy luật của kinh tế thị trường, hàng hóa có chất lượng tốt, có thương hiệu uy tín, giá cả hợp lý sẽ tồn tại và ngược lại. Để có thể cạnh tranh bình đẳng, tự do trong một thị trường 600 triệu dân, doanh nghiệp Việt Nam phải có trình độ công nghệ tương đương với các nước trong khu vực.
Hiện nay, Việt Nam được đánh giá là quốc gia nỗ lực nhất cho việc chuẩn bị AEC vào cuối năm nay và Việt Nam tích cực hơn so với các nước vì có sự lo lắng khi trình độ công nghệ còn lạc hậu, năng lực sản xuất yếu, vốn đầu tư thiếu… Thực tế, sự quan tâm của doanh nghiệp cho đổi mới công nghệ còn rất hạn chế. Hầu như doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa dành nguồn đầu tư thích đáng cho việc đổi mới, ứng dụng khoa học công nghệ nên đã hạn chế năng suất lao động của người Việt Nam. Do đó, khi hội nhập, sản phẩm của ta sẽ rất khó để cạnh tranh.

Theo Bộ trưởng Quân, để chúng ra sẵn sàng đón nhận cơ hội khi tham gia AEC, ngay từ bây giờ, doanh nghiệp phải khẩn trương thắt lưng buộc bụng, dốc toàn bộ nguồn lực để đổi mới công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, tạo ra sản phẩm mới có sức cạnh tranh để tồn tại.

Hoan Nguyễn