Thị trường đang chứng kiến sự sôi động trở lại của các thương vụ mua bán - sáp nhập (M&A) lớn. Năm 2025, theo Khảo sát CEO toàn cầu lần thứ 28 của PwC, 81% CEO đã thực hiện ít nhất một thương vụ M&A lớn trong 3 năm qua dự định sẽ thực hiện một hoặc nhiều thương vụ khác trong 3 năm tới.
Cụ thể, theo phân tích của PwC thì, tình trạng thiếu hụt sản phẩm, rủi ro chuỗi cung ứng và những chính sách mới đang thúc đẩy các hoạt động M&A trong ngành y tế trên thế giới. Trong lĩnh vực dược phẩm và khoa học đời sống, các thương vụ chủ yếu tập trung vào công nghệ sinh học để đối phó với tình trạng sắp hết hạn độc quyền bằng sáng chế và thoái vốn các tài sản không trọng yếu nhằm tối ưu hóa danh mục đầu tư. Đồng thời, các công ty này cũng đang tái cấu trúc danh mục đầu tư trong quá trình đổi mới.
Bên cạnh đó, sự quan tâm của các quỹ đầu tư tư nhân đối với công nghệ y tế (medtech) và sức khỏe kỹ thuật số (digital health) ngày càng tăng, tạo ra nhiều cơ hội thoái vốn hấp dẫn đối với các công ty được đầu tư bởi các quỹ đầu tư tư nhân. Các doanh nghiệp chăm sóc sức khỏe bán lẻ, bán thuốc không kê đơn (OTC) với xu hướng tách ra thành các pháp nhân độc lập hay thoái vốn cũng đang tích cực tham gia vào cuộc đua M&A để nhanh chóng chuyển đổi mô hình kinh doanh.
Thị trường M&A Việt Nam trong lĩnh vực y tế năm 2025 dự kiến sẽ sôi động, chủ yếu do nhu cầu ngày càng cao về dịch vụ y tế chất lượng cao và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu. Các bệnh viện tư nhân và cơ sở y tế chuyên khoa, đặc biệt trong lĩnh vực nhãn khoa và ung thư, có thể trở thành tâm điểm của các hoạt động M&A.
Trên thế giới, lĩnh vực M&A trong ngành giáo dục đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, với sự tham gia tích cực của các quỹ đầu tư tư nhân, chiếm từ 50 - 70% tổng danh mục đầu tư. Công nghệ giáo dục (EdTech), đặc biệt trong lĩnh vực số hóa giáo dục phổ thông và đại học, là tâm điểm thu hút sự quan tâm. Sự phát triển vượt bậc của công nghệ và nhu cầu không ngừng tăng về chất lượng giáo dục đang thúc đẩy các hoạt động M&A trong lĩnh vực này tăng trưởng một cách mạnh mẽ.
Tại Việt Nam, với chính sách khuyến khích đầu tư nước ngoài mạnh mẽ và không hạn chế vốn đầu tư vào các cơ sở giáo dục, thị trường M&A trong lĩnh vực giáo dục đang trở nên vô cùng hấp dẫn. Hoạt động M&A trong năm 2025 dự kiến sẽ sôi động, được thúc đẩy bởi chính sách khuyến khích đầu tư và nhu cầu ngày càng tăng về giáo dục tư nhân. Các đối tác chiến lược và hoạt động đầu tư vào giáo dục đại học, đào tạo nghề được đẩy mạnh sẽ nâng cao chất lượng và cơ sở hạ tầng. Các chính sách hỗ trợ của Chính phủ sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho cả nhà đầu tư trong và ngoài nước, tạo ra nhiều cơ hội cho các hoạt động M&A.
Cơ hội và thách thức của thị trường M&A thế giới: Thứ nhất, ảnh hưởng địa chính trị và “hiệu ứng Trump”. Các nhà hoạch định giao dịch và nghiên cứu thị trường vẫn đang tiếp tục đánh giá tác động của các cuộc bầu cử diễn ra tại nhiều quốc gia trong năm 2024 và những thay đổi chính sách tiếp theo, đặc biệt là ảnh hưởng của chính quyền mới tại Mỹ.
Báo cáo triển vọng M&A toàn cầu đã phân tích tác động khả dĩ của một số thay đổi chính sách và sắc lệnh hành pháp của Mỹ đối với từng lĩnh vực, bao gồm nhập cư, thuế, thuế quan, bãi bỏ quy định... Môi trường địa chính trị rộng lớn hơn cũng được phân tích trong từng góc nhìn ngành công nghiệp.
Thứ hai, lãi suất dài hạn có thể tăng. Việc cắt giảm lãi suất tại nhiều quốc gia trong nửa cuối năm 2024 đã hỗ trợ đà tăng trưởng mới của thị trường M&A, nhưng lãi suất dài hạn đang tăng trở lại. Tuy nhiên, thời điểm cũng như mức độ cắt giảm lãi suất trong tương lai sẽ phụ thuộc vào sức mạnh của nền kinh tế mỗi quốc gia và liệu lạm phát có tiếp tục hạ nhiệt hay không dẫn đến sự không chắc chắn đối với các nhà hoạch định giao dịch.
Thứ ba, định giá P/E và giá trị đồng USD. Vào giữa tháng 1/2025, P/E dự kiến đối với cổ phiếu Mỹ (dựa trên S&P 500) là 22,87 lần, so với 13,67 lần đối với cổ phiếu quốc tế phi Mỹ (dựa trên S&P International 700). Định giá thấp hơn ở một số quốc gia và đồng USD Mỹ mạnh có thể dẫn đến nhiều giao dịch xuyên biên giới hơn.
Năm 2025, hoạt động M&A toàn cầu có thể phục hồi mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi những tín hiệu cải thiện của nền kinh tế và các thương vụ mua bán chiến lược. Xu hướng này cũng được phản ánh tại Việt Nam, nơi chúng tôi chứng kiến sự gia tăng hoạt động thương vụ trên nhiều lĩnh vực. Các doanh nghiệp nội địa thể hiện vai trò chủ động, dẫn đầu trong các thương vụ giá trị cao, trong khi đó nhà đầu tư nước ngoài dần quan tâm trở lại tới thị trường, tập trung vào hai lĩnh vực tiềm năng là y tế và giáo dục.
PV (t/h)
