Năm 2025, Bộ Công Thương phát đi thông điệp mạnh mẽ trong bối cảnh thị trường số hóa và xu hướng “tiêu dùng xanh” lan rộng. Theo Bộ, việc trang bị kiến thức, nâng cao ý thức và sự chủ động của người tiêu dùng chính là chìa khóa để kiến tạo một môi trường kinh doanh lành mạnh, minh bạch và bền vững. Với chủ đề “Thông tin minh bạch – Tiêu dùng trách nhiệm”, cơ quan này thể hiện quyết tâm đưa quyền lợi người tiêu dùng trở thành trung tâm trong mọi chính sách kinh tế - xã hội.
Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh, công tác bảo vệ người tiêu dùng dù đã đạt nhiều chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Việc phân cấp, phân quyền cho các địa phương trong quản lý thị trường đòi hỏi phải đi đôi với tăng cường năng lực thực thi và đầu tư nguồn lực cho các cơ quan quản lý cơ sở. Thực tế, thị trường vẫn tồn tại nhiều vụ việc vi phạm phức tạp, từ sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đến hành vi lừa đảo trực tuyến, cung cấp thông tin sai lệch, đặc biệt với các mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.
Trước thực trạng đó, Bộ Công Thương nhấn mạnh rằng, nâng cao tinh thần cảnh giác, ý thức tự bảo vệ và hành vi tiêu dùng có trách nhiệm là yếu tố quyết định để hình thành một môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch. Mỗi người tiêu dùng, bằng sự hiểu biết và chủ động của mình, chính là “người gác cổng” cho sự phát triển lành mạnh của thị trường. Ngày 15/3 hằng năm – Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam không chỉ là dịp nhìn lại những nỗ lực trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn là cơ hội để khẳng định vai trò chủ động và trung tâm của họ trong đời sống kinh tế hiện đại.
Năm 2025, với chủ đề “Thông tin minh bạch – Tiêu dùng trách nhiệm”, Bộ Công Thương hướng tới xây dựng một thị trường tiêu dùng công bằng, bền vững, nơi mỗi quyết định mua sắm không chỉ là hành động kinh tế mà còn thể hiện trách nhiệm xã hội. Bộ nhấn mạnh, niềm tin là “hạ tầng mềm” quan trọng nhất trong giao dịch hiện đại. Trong thời đại thương mại điện tử, “thông tin minh bạch” không chỉ là yêu cầu đạo đức mà còn là nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp. Việc cung cấp chính xác thông tin về sản phẩm, dịch vụ, nguồn gốc, xuất xứ và điều kiện giao dịch giúp người tiêu dùng tránh rơi vào “ma trận” hàng giả, hàng kém chất lượng hay những chiêu trò lừa đảo tinh vi trên mạng.
Cùng với đó, “tiêu dùng trách nhiệm” là lời kêu gọi mỗi người dân trở thành người tiêu dùng thông minh – biết chủ động tìm hiểu thông tin, sẵn sàng khiếu nại khi quyền lợi bị xâm phạm và ưu tiên lựa chọn sản phẩm thân thiện với môi trường. Trong thời đại “tiêu dùng xanh”, mỗi quyết định chi tiêu không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn thể hiện trách nhiệm với xã hội và hành tinh. Một cộng đồng người tiêu dùng có ý thức và trách nhiệm sẽ tạo áp lực tích cực buộc doanh nghiệp minh bạch hơn, cạnh tranh lành mạnh hơn và hướng tới phát triển bền vững hơn.
Công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được củng cố mạnh mẽ với nền tảng pháp lý mới. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024 cùng với Nghị định 55/2024 hướng dẫn thi hành, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc điều chỉnh các giao dịch trên không gian mạng. Luật mới quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh; yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử và nhà cung cấp dịch vụ trung gian phải minh bạch trong quảng cáo, thuật toán và quy trình kiểm duyệt nội dung. Điều này bảo đảm người tiêu dùng được tiếp cận thông tin trung thực, đầy đủ và an toàn về dữ liệu cá nhân.
Đặc biệt, lần đầu tiên, nhóm “người có ảnh hưởng” (influencers) được xác định là chủ thể chịu trách nhiệm pháp lý nếu quảng bá sai sự thật hoặc cung cấp thông tin không trung thực. Luật cũng bổ sung các quy định bảo vệ nhóm người tiêu dùng dễ bị tổn thương như trẻ em, người cao tuổi và người khuyết tật – những đối tượng thường dễ bị lợi dụng trong các hình thức lừa đảo tinh vi.
Nghị định 55/2024 yêu cầu doanh nghiệp công bố rõ hợp đồng mẫu, điều kiện giao dịch, quy trình đổi trả và thời hạn khiếu nại; đồng thời buộc phải thông báo công khai khi có thay đổi ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng. Hiện Bộ Công Thương, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia và các Sở Công Thương địa phương đang phối hợp tổ chức tập huấn, hướng dẫn triển khai để bảo đảm việc thực thi thống nhất trên toàn quốc. Việc tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025, nhằm đưa quy định mới đi vào đời sống một cách thực chất và hiệu quả.
Với chủ đề “Thông tin minh bạch – Tiêu dùng trách nhiệm”, Việt Nam tiếp tục khẳng định quyết tâm đưa quyền lợi người tiêu dùng lên vị thế trung tâm trong mọi chính sách phát triển. Một thị trường minh bạch, cùng với hành vi tiêu dùng có trách nhiệm, không chỉ là mục tiêu của quản lý Nhà nước mà còn là nền tảng cho một nền kinh tế hiện đại, nhân văn và bền vững.
Phương Thảo
