Theo Nghị quyết, Quốc hội thống nhất bổ sung trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh để xây dựng cơ sở cai nghiện ma túy do lực lượng vũ trang nhân dân quản lý. Đồng thời, Quốc hội bổ sung nhóm trường hợp thu hồi đất nhằm phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Trong đó, có dự án thuộc khu thương mại tự do và trung tâm tài chính quốc tế; các dự án có thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đạt trên 75% diện tích và số lượng người sử dụng đất; và trường hợp Nhà nước thu hồi đất để tạo quỹ đất thanh toán dự án theo hợp đồng BT hoặc phục vụ sản xuất kinh doanh đối với tổ chức đang sử dụng đất.

Nghị quyết quy định rõ điều kiện thu hồi đất phải gắn với việc hoàn thành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo đúng quy định của Luật Đất đai, trừ một số trường hợp đặc biệt. Với dự án quan trọng quốc gia hoặc dự án đầu tư công khẩn cấp, việc thu hồi đất có thể thực hiện khi phương án bồi thường đã được niêm yết công khai nhưng chưa phê duyệt, hoặc khi có trên 75% người sử dụng đất đồng thuận. Trong một số trường hợp đặc thù như dự án tái định cư tại chỗ hoặc bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính, việc thu hồi đất được phép thực hiện trước khi hoàn thành bố trí tái định cư.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc thu hồi đất trong các trường hợp đặc biệt này. UBND cấp tỉnh được giao trách nhiệm ban hành cơ chế bố trí tạm cư về thời gian, kinh phí và phương án thực hiện đối với các trường hợp thu hồi đất trước khi hoàn thành tái định cư. Cơ quan có thẩm quyền sẽ quyết định tiến độ thu hồi đất phù hợp tiến độ dự án hoặc tiến độ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Một điểm đáng chú ý là giá đất tính bồi thường sẽ được xác định theo bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất. Trường hợp bồi thường bằng đất ở tại chỗ nhưng bảng giá đất chưa có giá tại vị trí tương ứng, cơ quan có thẩm quyền sẽ căn cứ vào giá đất tại vị trí tương tự để quyết định giá tính tiền sử dụng đất trong phương án bồi thường. UBND cấp xã có trách nhiệm báo cáo để UBND cấp tỉnh trình HĐND cấp tỉnh bổ sung vào bảng giá đất tại kỳ họp gần nhất.

Nghị quyết cũng ấn định thời hạn thông báo thu hồi đất: chậm nhất 60 ngày đối với đất nông nghiệp và 120 ngày đối với đất phi nông nghiệp, trước khi ban hành quyết định thu hồi. UBND cấp tỉnh sẽ ban hành hệ số điều chỉnh giá đất áp dụng từ ngày 1/1 hằng năm, đồng thời được phép điều chỉnh trong năm khi cần thiết.

Đối với các dự án lấn biển hoặc không thể áp dụng bảng giá đất, giá đất cụ thể sẽ được xác định theo quy định của Luật Đất đai. HĐND cấp tỉnh có trách nhiệm quyết định bảng giá đất và áp dụng từ ngày 1/1/2026, đồng thời sửa đổi, bổ sung bảng giá đất khi cần.

Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 và quy định rõ các nội dung chuyển tiếp đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân đã được cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ sau ngày 1/8/2024. Những trường hợp chưa nộp tiền sử dụng đất sẽ được cơ quan thuế tính lại theo quy định mới. Người đã nộp tiền sử dụng đất cũng được quyền đề nghị tính lại, và nếu số tiền phải nộp thấp hơn, phần chênh lệch sẽ được trừ vào nghĩa vụ tài chính khác hoặc hoàn trả theo quy định.

Phương Thảo (t/h)