Theo số liệu cập nhật của Tổng cục Thống kê, tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam trong năm tháng đầu năm 2024 (tính đến ngày 20/5/2024), bao gồm vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài, đạt gần 11,07 tỷ USD, tăng 2% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng khá khiêm tốn, tuy nhiên vẫn tích cực hơn nhiều so với mức giảm 7,3% của năm tháng đầu năm 2023 và mức giảm 16,4% của năm tháng đầu năm 2022.
Năm tháng đầu năm 2024, trong khi vốn FDI đăng ký mới tăng trưởng ấn tượng, vốn FDI đăng ký điều chỉnh ghi nhận sụt giảm 8,7% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 2,08 tỷ USD. Nếu so với mức 5,61 tỷ USD của năm tháng đầu năm 2022 cũng như 3,86 tỷ USD và 3,46 tỷ USD của năm tháng đầu năm 2021 và 2020, mới thấy vốn đăng ký điều chỉnh đang trong xu hướng đi xuống tiêu cực như thế nào.
Việc vốn đăng ký điều chỉnh giảm sút phản ánh những thay đổi trong chiến lược đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài, có thể do ảnh hưởng bởi lãi suất cao tại nhiều nước, khi vẫn đang theo đuổi chính sách tiền tệ thắt chặt, khiến chi phí vay vốn đầu tư đang quá lớn. Ngoài ra, môi trường đầu tư của Việt Nam vẫn đang có một số hạn chế nhất định, từ các điểm nghẽn về cơ sở hạ tầng, logistics, cho đến rủi ro thiếu hụt năng lượng ngày càng lớn, những điều này có lẽ đã phần nào ảnh hưởng đến quyết định mở rộng đầu tư tại Việt Nam của các tập đoàn đa quốc gia.
Tương tự, dòng vốn đầu tư gián tiếp cũng đang có diễn biến không mấy tích cực. Năm tháng đầu năm 2024, vốn đăng ký góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài có 1.158 lượt, với tổng giá trị góp vốn 1,05 tỷ USD, giảm mạnh 68,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, có 427 lượt góp vốn, mua cổ phần làm tăng vốn điều lệ của doanh nghiệp với giá trị góp vốn là 580,7 triệu USD; 731 lượt nhà đầu tư nước ngoài mua lại cổ phần trong nước mà không làm tăng vốn điều lệ với giá trị 472,6 triệu USD.
Đáng lưu ý, nếu như những năm trước vốn đầu tư gián tiếp thường tập trung vào các ngành sản xuất chế biến chế tạo, ngành tài chính ngân hàng, lượng góp vốn mua cổ phần trong năm tháng đầu năm nay ghi nhận rót vào hoạt động chuyên môn, khoa học công nghệ đạt 253,3 triệu USD, chiếm 24,1%. Điều này phần nào cho thấy Việt Nam vẫn đang nỗ lực thu hút, kêu gọi đầu tư vào các lĩnh vực có chọn lọc, ưu tiên các dự án có hàm lượng chất xám cao.
Xu hướng suy yếu của vốn đầu tư gián tiếp còn thể hiện qua động thái bán ròng liên tiếp của các nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán trong những năm gần đây. Số liệu thống kê cho thấy tính riêng trong tháng Năm vừa qua, khối ngoại đã bán ròng gần 15.700 tỷ đồng trên sàn HOSE, bất chấp chỉ số VN-Index tiếp tục phục hồi tích cực. Lũy kế năm tháng đầu năm 2024, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng hơn 35.300 tỷ đồng trên sàn HOSE, vượt con số bán ròng của cả năm 2023.
Rủi ro tỷ giá có lẽ cũng là một trong những yếu tố đã ảnh hưởng lên xu hướng vốn FDI điều chỉnh và dòng vốn đầu tư gián tiếp từ đầu năm đến nay. Chỉ trong năm tháng qua, tiền đồng đã mất giá gần 5% so với USD, cao hơn tốc độ mất giá của cả năm 2023. Đáng chú ý là tỷ giá USD/tiền đồng vẫn đang phải chịu áp lực trước xu hướng tiếp tục mạnh lên của USD trên thị trường quốc tế và sự lao dốc của nhiều đồng tiền trong khu vực, đơn cử như yen của Nhật Bản và nhân dân tệ của Trung Quốc.
Dù vậy, điểm tích cực là rủi ro tỷ giá dường như không ảnh hưởng nhiều đến tốc độ giải ngân vốn FDI trong thời gian qua. Cụ thể, năm tháng đầu năm nay chứng kiến lượng vốn FDI thực hiện tại Việt Nam ước đạt 8,25 tỷ USD, tăng 7,8% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu mức cao nhất của kỳ năm tháng đầu năm trong năm năm qua.
Singapore là nhà đầu tư lớn nhất với 2,92 tỷ USD, chiếm 36,8% tổng vốn đăng ký cấp mới; dòng vốn từ Trung Quốc bao gồm Hồng Kông đạt hơn 1,88 tỷ USD, chiếm 23,8%; xếp thứ ba là Nhật Bản với 947,7 triệu USD, chiếm 11,9%. Thổ Nhĩ Kỳ với số vốn đăng ký xếp thứ tư (730,1 triệu USD, chiếm 9,2%). Thổ Nhĩ Kỳ đang là nền kinh tế lớn thứ 17 thế giới, mối quan hệ hợp tác giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam đang có cơ hội nâng cấp lên cao hơn, khi Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam tại khu vực Tây Á (sau UAE).
X.Hải (t/h)
