Xin chữ đầu năm - nét đẹp văn hóa của người Việt

“Mỗi năm hoa đào nở

Lại thấy ông đồ già

Bày mực tàu giấy đỏ

Bên phố đông người qua…”

Những câu thơ trong bài “Ông Đồ” của nhà thơ Vũ Đình Liên gợi lên hình ảnh đẹp về ông đồ cho chữ mỗi độ Tết đến, xuân về đã gắn với bao thế hệ người Việt Nam.

Xin chữ, cho chữ là một nét đẹp văn hóa, thể hiện truyền thống hiếu học của người Việt Nam. Tục xin chữ - cho chữ, có lẽ bắt nguồn từ những người hiếu học, trân trọng con chữ đẹp, nên ngày xuân xin về, như xin một thứ phúc lộc may mắn, giỏi giang.

Mỗi nét chữ thư pháp đều gửi gắm biết bao hy vọng về một năm mới bình an, hạnh phúc. Nhiều người Việt vẫn luôn tin vào điều đó và thường tìm đến Văn Miếu - Quốc Tử Giám (nơi thờ Khổng Tử) để xin chữ đầu năm như một truyền thống tốt đẹp.

Từ những ngày đầu Xuân cho tới khoảng hết tháng Giêng, di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám thường rộn ràng hơn bao giờ hết. Rất nhiều người đến xin chữ như một thói quen, thể hiện nét văn hóa đẹp, mong ước cho một năm mới thành đạt, hanh thông.

Hình ảnh những ông đồ, bà đồ trong trang phục áo dài, khăn đóng, mỗi người một tập giấy Xuyến chỉ hay giấy Dó… vài chiếc bút lông và nghiên mài mực càng tôn thêm vẻ lịch lãm, trang trọng của không gian cho chữ và xin chữ.

Ông đồ già thì viết chữ Hán, ông đồ trẻ viết thư pháp Việt, họ đã sum tụ lại trên mảnh đất tôn vinh truyền thống hiếu học, cùng nhau khôi phục và gìn giữ một nét đẹp trong văn hóa người Việt. Mỗi người xin chữ theo mong muốn của mình nhưng tâm lý chung là cầu mong một năm mới an khang thịnh vượng, bình an, mạnh khỏe.

Ghi nhận của PV Thương hiệu và Công luận ngày mùng 8 Tết Ất Tỵ, sáng sớm, khu vực bên trong khuôn viên Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã nhộn nhịp các hoạt động, du khách trong và ngoài nước tới chiêm bái, xin chữ.

Không chỉ khuôn viên Văn Miếu, khu vực Hồ Văn (Văn Miếu - Quốc Tử Giám), điểm nhấn chính là Hội chữ Xuân Ất Tỵ thu hút đông đảo người dân và du khách tới vãn cảnh, xin chữ và thưởng thức các hoạt động văn hóa dân gian. Đặc biệt, tại 47 gian lều của các nhà hoạt động thư pháp được chọn lựa kỹ lưỡng thông qua khảo tuyển khách quan, du khách có thể thưởng thức những nét đẹp khác nhau của chữ nghĩa.

Ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết: Việc bố trí không gian Hội chữ Xuân Giáp Thìn 2024 ở khu vực Hồ Văn thuộc Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám là sự mới mẻ so với những năm trước, giúp lan tỏa mạnh mẽ hơn các giá trị văn hóa tới đông đảo người dân và du khách.

Các thầy đồ cho chữ tại Văn Miếu thường có mặt từ sớm để chuẩn bị đồ đạc, gồm: Bút lông, mực tàu, giấy đỏ… trước khi bắt đầu một ngày “cho chữ”. Hơn chục năm nay, cứ vào đầu xuân năm mới, thầy đồ Nguyễn Văn Thuyết lại di chuyển từ huyện Mỹ Đức đến Văn Miếu để cho chữ từ rất sớm. Dù tuổi cao nhưng đam mê công việc của thầy vẫn không hề giảm, bởi đây là cách để lưu giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống.

"Tôi đã viết được nhiều năm, nhưng vì lòng đam mê với viết chữ thư pháp, nên đến bây giờ tôi vẫn tiếp tục học. Bản thân tôi cảm nhận đây là nét văn hoá đẹp”, thầy đồ Nguyễn Văn Thuyết cho biết.

Vừa viết chữ, thầy đồ Nguyễn Văn Tư vừa giới thiệu ý nghĩa của từng nét cho người xin chữ để họ có thể hiểu được hết những ý nghĩa sâu sắc của từng chữ, qua đó thấu hiểu thêm về một nét đẹp văn hóa của dân tộc. “Xin chữ - cho chữ vào dịp đầu năm là cách để nhiều người thể hiện niềm hy vọng vào một năm mới may mắn, và là phương pháp hay để răn dạy, truyền đạt đến thế hệ trẻ. Tùy vào mục đích và lứa tuổi, người xin chữ sẽ được tư vấn chọn chữ phù hợp”, thầy đồ Tư chia sẻ.

Xin chữ đầu năm là một phong tục đẹp của người Việt xưa, thể hiện tinh thần hiếu học, tôn sư trọng đạo, sự trân quý giá trị của chữ nghĩa. Vì thế, người viết thư pháp không chỉ cần nét chữ đẹp mà phải hiểu sâu sắc ý nghĩa của từng chữ mình viết ra cũng như tâm nguyện của người xin chữ để tư vấn cho hợp lý.

Năm nay, bên cạnh những thầy đồ dày dặn kinh nghiệm, còn có những người trẻ đang dần đến với thư pháp, điển hình là thầy đồ Nguyễn Sỹ Thủy, thầy đồ Nguyễn Anh Vũ,… Đối với những thầy đổ trẻ, thư pháp là nét đẹp truyền thống giúp kết nối quá khứ và hiện tại.

Dù xuất phát từ nhiều nơi, các du khách dừng chân tại Văn Miếu xin chữ đều chung niềm tin rằng, một con chữ đẹp có thể mang đến cả năm nhiều may mắn, bình an. Vì vậy mà các chữ “Tài Lộc”, "Bình An", “Đăng Khoa”, “Cát”, “Phúc”,… đã trở thành lựa chọn của nhiều người khi tới xin chữ tại Văn Miếu.

Năm nào cũng vậy, gia đình chị Nguyễn Huyền Trang (Long Biên, Hà Nội) đều đến Văn Miếu vãn cảnh và xin chữ đầu năm, giới thiệu cho các con hiểu và trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống.

Minh Thư đang học năm cuối cùng cấp THPT - lớp 12 cho biết, bản thân đến Văn Miếu - Quốc Tử Giám với mong muốn xin chữ viết từ thầy đồ để cầu mong năm nay tốt nghiệp bằng giỏi và đi du học nước ngoài. Do vậy, em có xin chữ “Viễn Chí” mong muốn thi tài đỗ đạt, vươn cao vươn xa thành công.

Phong tục xin chữ - cho chữ đầu năm không chỉ mang đến niềm vui cho người xin chữ, mà còn gieo vào lòng mỗi người một ước vọng, một hy vọng về một năm mới đầy hứa hẹn. Việc xin chữ cũng tựa như nhận một tác phẩm nghệ thuật, mà hơn cả là nhận sự gửi gắm về những điều tốt đẹp. Người Việt Nam, hay bất kể du khách quốc tế nào tới Hà Nội vào dịp năm mới, đều muốn tìm hiểu những phong tục đẹp như thế.

Có thể nói, với sự kết hợp hoàn hảo giữa không gian gian di tích lịch sử, nghệ thuật thư pháp tinh tế và các hoạt động văn hóa phong phú, Hội chữ Xuân Ất Tỵ năm nay đã thành công trong việc tái hiện một không gian văn hóa truyền thống đầy sắc màu và ý nghĩa.

Dưới đây là những hình ảnh ấn tượng tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám ngày mùng 8 Tết được PV Thương hiệu và Công luận ghi lại:

Minh An