Xử lý nạn sách lậu: Lỗ hổng pháp lý?

Tình trạng buôn bán sách lậu tràn lan, không còn xa lạ tại Hà Nội. Song, điều đáng nói là đến nay, hoạt động này ngày càng công khai, quy mô ngày càng lớn, ảnh hưởng lớn tới công tác giáo dục, kìm hãm sự phát triển của ngành xuất bản.

Nạn sách lậu bùng phát, kìm hãm sự phát triển của ngành xuất bản

Nhan nhản sách lậu

Các phố Đinh Lễ, Phạm Văn Đồng, Trần Quốc Hoàn, đường Láng... được biết đến là những "cứ điểm" sách lậu nổi tiếng tại Thủ đô.

Những năm trước, trên phố Phạm Văn Đồng (Cầu Giấy, Hà Nội), chỉ mới xuất hiện một vài cửa hàng sách lậu khu vực gần Trường ĐHQG Hà Nội. Nhưng nay, khu vực phố Phạm Văn Đồng giao cắt đường Trần Quốc Hoàn, những cửa hàng sách mọc lên “như nấm sau mưa” với những bảng hiệu chào mời hấp dẫn như “sách giảm giá đặc biệt”, “đại hạ giá”… Tại đây, sách lậu được bày bán tràn lan từ trong hiệu sách ra tận vỉa hè với nhiều chủng loại phong phú, bắt mắt.

Vào "check" thử giá cả một số cuốn sách tại Nhà sách T.T ở đường Láng, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng: Cuốn “Đại Việt sử ký Toàn thư” giá bìa là 198.000 đồng, nhưng bán ra chỉ 115.000 đồng; Giáo trình “Kế toán tài chính” giá bìa 125.000 đồng, bán ra 75.000 đồng; cuốn "Tuổi thơ dữ dội" giá bìa 110.000 đồng, nhưng chỉ bán 65.000 đồng…

Về mặt nội dung, sách lậu không khác gì so với sách thật. Tuy nhiên, do việc sao chụp, in ấn không đạt chất lượng nên sách thường để lại rất nhiều lỗi sai sót. Nguy hiểm nhất là các loại sách địa lý, có nội dung về vấn đề biển đảo…

Nhiều lỗ hổng pháp lý?

Trao đổi với phóng viên, TS. Nguyễn Đăng Quang, Trợ lý Tổng giám đốc, Phó ban thường trực, Ban Chống in lậu NXB Giáo dục Việt Nam cho biết: "Trang thiết bị in ngày càng hiện đại, giúp NXB in ngày càng nhanh và đẹp; nhưng cũng từ đó, các đối tượng in lậu ngày càng hoạt động dễ dàng: hàng vạn bản sách lậu, chỉ cần in trong một đêm! Ban đêm, theo Luật Xử lý vi phạm hành chính 2013, điều 129 “Không được khám nơi cất giấu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính vào ban đêm”, cứ vậy chỉ tới mờ sáng ngày hôm sau, chờ sản phẩm vừa in tới nơi đóng xén, xóa sạch hiện trường, lúc này không cơ quan chức năng nào có thể kiểm tra được? Nếu có bị phát hiện thì theo Nghị định 159 Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản, chỉ phải nộp vài chục triệu đồng là xong. Sách lậu in quá dễ dàng, lại kiếm lợi lớn. Rõ ràng, luật pháp còn lỏng lẻo”.

TS. Nguyễn Đăng Quang: “Xử lý vấn nạn sách lậu còn nhiều lỗ hổng về pháp lý”.

Cũng theo ông Quang, các cơ quan chức năng muốn kiểm tra một cơ sở kinh doanh có sản xuất sách lậu hay không, thì theo quy định, có thể áp dụng 2 biện pháp: Kiểm tra theo kế hoạch và kiểm tra đột xuất. Kiểm tra theo kế hoạch - phải lên kế hoạch trước hàng tuần, trình các cấp… nghĩa là mọi thông tin này có thể bị lộ và dĩ nhiên sách lậu dễ dàng hô biến. Còn muốn kiểm tra đột xuất thì lại phải “có căn cứ”; mà chưa kiểm tra lấy đâu ra căn cứ, chưa kể không được kiểm tra nơi ở và rất có thể sách lậu sẽ được cất giữ trong phòng ngủ?

Hiện nay, khi phát hiện sách lậu, các cơ quan chức năng thường xử phạt theo Nghị định 159/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013. Điều 27 Nghị định quy định hình phạt tối đa chỉ là 30 triệu đồng cho hành vi buôn bán sách lậu. Những chủ kinh doanh sách lậu lớn lời lãi bạc tỷ, mà mức phạt chỉ với số tiền đó thì quả là vô lý. Điều 24 về hành vi in lậu cũng chỉ dừng ở khung phạt là 40 triệu đồng. Với cách xử phạt nhẹ như thế, chẳng khác nào dung túng cho hành vi in lậu và buôn bán lậu. Và có thể nói, đây chính là một trong những nguyên nhân khiến  sách lậu, sách giả tràn lan như hiện nay.

Anh Đức – Thanh Huyền