Bộ Công an đề xuất lập sàn giao dịch dữ liệu

Dự thảo Luật Dữ liệu gồm 7 Chương 65 Điều quy định về xây dựng, phát triển, xử lý, quản trị dữ liệu; ứng dụng khoa học công nghệ trong xử lý dữ liệu; Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia; Trung tâm dữ liệu quốc gia; sản phẩm, dịch vụ về dữ liệu; quản lý nhà nước về dữ liệu; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động về dữ liệu. Áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến các hoạt động về dữ liệu tại Việt Nam.

Tại Điều 51, Bộ Công an đề xuất các quy định về sàn giao dịch dữ liệu. Đây là môi trường giao dịch trực tuyến để trao đổi, mua bán, cung cấp sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu một cách phù hợp, chính xác và hợp pháp.

Sàn giao dịch dữ liệu do Bộ Công an cấp phép thành lập và hoạt động theo quy định, có sự giám sát, đảm bảo an toàn. Doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc cơ quan quản lý nhà nước được triển khai sàn giao dịch dữ liệu và chịu trách nhiệm báo cáo định kỳ về hoạt động trước cơ quan chủ quản.

Sản phẩm dữ liệu được giao dịch phải tạo ra từ nguồn dữ liệu phi cá nhân hoặc dữ liệu cá nhân khi được chủ thể đồng ý. Dữ liệu giao dịch này không tác động đến an ninh, quốc phòng, xâm phạm bí mật nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Quy chế hoạt động của sàn phải được công khai, bao gồm trách nhiệm các bên tham gia; quy trình giao dịch; đảm bảo bí mật thông tin, chống hành vi gian lận; quản lý rủi ro, xử lý khiếu nại tranh chấp, bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Bộ Công an cho biết dự luật hướng đến phát triển mạng lưới sàn giao dịch dữ liệu phù hợp chủ trương chiến lược dữ liệu quốc gia, chuyển đổi số, phát triển nền kinh tế số, xã hội số. Sàn giao dịch dữ liệu sẽ tăng tính kết nối, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp trong lĩnh vực dữ liệu, tư vấn chiến lược quản trị dữ liệu. Đây cũng là nền tảng hỗ trợ giải pháp bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Để làm được điều này, Chính phủ sẽ xây dựng quy định về hình thức sở hữu, mua bán dữ liệu; quyền tài sản dữ liệu; dữ liệu bản quyền; đưa dữ liệu trở thành một loại tài sản được pháp luật bảo vệ.

Theo cơ quan soạn thảo, các luật, văn bản hiện hành chưa quy định đầy đủ và thống nhất về sàn giao dịch dữ liệu, dịch vụ trung gian dữ liệu, dịch vụ phân tích, tổng hợp dữ liệu. Trong khi đó, thị trường dữ liệu, phát triển sản phẩm, dịch vụ về dữ liệu có vai trò rất quan trọng. Đây là yếu tố đột phá để từng bước tạo lập và thúc đẩy thị trường dữ liệu, tăng năng lực cạnh tranh, bảo đảm cho tiến trình chuyển đổi số.

Góp ý nội dung này, Bộ Công Thương đề nghị làm rõ các trường dữ liệu được phép kinh doanh trên sàn giao dịch dữ liệu; bổ sung trách nhiệm của các bên liên quan như đơn vị vận hành hạ tầng sản giao dịch dữ liệu.

Bộ Tư pháp cho rằng điều kiện về tổ chức để thực hiện cung cấp dịch vụ sàn giao dịch dữ liệu theo dự thảo chỉ là doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập. Nội dung này cần cân nhắc thêm vì đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. "Nên để tổ chức, cá nhân đều có quyền tham gia hoạt động này, nhà nước chỉ đặt ra các điều kiện hoặc rào cản kỹ thuật để bảo vệ an toàn dữ liệu", Bộ Tư pháp nêu quan điểm.

Ông Vũ Ngọc Sơn, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, Giám đốc kỹ thuật Công ty cổ phần Công nghệ an ninh mạng quốc gia (NCS) đánh giá, trong thời đại số hóa, mọi quyết định của tổ chức, doanh nghiệp đều cần dựa trên dữ liệu. Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, trong chuyển đối số thì dữ liệu sẽ là trung tâm. Tuy nhiên, thực tế chỉ các doanh nghiệp lớn, sở hữu nền tảng, dịch vụ có hàng triệu người dùng là có lợi thế về dữ liệu. Đa số các doanh nghiệp, tổ chức hiện nay đều không có dữ liệu đủ để phân tích, giải quyết các bài toán của riêng mình. Từ đó nảy sinh những nhu cầu rất lớn về mua bán, trao đổi dữ liệu. Bên cạnh đó, Trí tuệ nhân tạo AI cũng đòi hỏi một lượng dữ liệu lớn để thông minh hơn, trưởng thành hơn. Do đó, hơn bao giờ hết, sàn giao dịch dữ liệu là vô cùng cần thiết tại thời điểm này.

“Sàn giao dịch dữ liệu ra đời không chỉ giúp các hoạt động liên quan đến dữ liệu diễn ra một cách minh bạch và an toàn, mà còn đảm bảo tính hợp pháp cho các giao dịch này. Điều này tạo ra một môi trường tin cậy cho cả người mua và người bán, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh”, ông Sơn đánh giá.

Theo ông Sơn, sàn giao dịch dữ liệu là đòn bẩy cho nền kinh tế số. Theo đó, sàn giao dịch dữ liệu có thể hiểu là nơi thực hiện chức năng giao dịch, trao đổi, mua bán, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu một cách phù hợp, chính xác và hợp pháp đến các chủ thể yêu cầu dịch vụ. Sàn giao dịch dữ liệu có khả năng thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế theo nhiều cách.

Đầu tiên, nó cho phép chia sẻ dữ liệu hiệu quả, giúp các doanh nghiệp, tổ chức dễ dàng tìm thấy và mua bán dữ liệu cần thiết cho hoạt động kinh doanh và hoạch định chiến lược của họ. Bên cạnh đó, sàn giao dịch cũng cung cấp các sản phẩm khác liên quan là dịch vụ phân tích và khai thác dữ liệu, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa giá trị từ dữ liệu mà họ sở hữu. Nhiều doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc khai thác dữ liệu, nhưng với sàn giao dịch, họ sẽ có nhiều lựa chọn hợp lý và hợp pháp.

Hơn nữa, việc có dữ liệu từ nhiều nguồn sẽ kích thích sự đổi mới sáng tạo, cho phép doanh nghiệp phát triển các ý tưởng, chiến lược và sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Sàn giao dịch cũng tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, giúp giảm chi phí và rủi ro cho các doanh nghiệp. Việc trao đổi dữ liệu qua sàn giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý liên quan đến việc mua bán dữ liệu không rõ nguồn gốc hoặc sử dụng dịch vụ không tin cậy. Thêm vào đó, sàn giao dịch sẽ hoạt động theo cơ chế thị trường, đảm bảo chất lượng và tiêu chuẩn về dữ liệu, đồng thời được giám sát và quản lý độc lập để tuân thủ đúng quy định.

Theo Chiến lược dữ liệu quốc gia vừa được Thủ tướng ban hành, đến năm 2030, Việt Nam sẽ hoàn thành thí điểm, thử nghiệm 5 sàn giao dịch dữ liệu. Dự luật Dữ liệu sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp 8 khai mạc tháng 10/2024.

Phương Thảo (t/h)