Tăng cường kiểm soát và truy vết thông tin sản phẩm
Dự thảo Nghị định mới của Bộ Y tế đặt ra nhiều căn cứ để tiến hành hậu kiểm đột xuất. Việc kiểm tra sẽ được thực hiện khi có yêu cầu quản lý hoặc đề nghị từ cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền; khi phát hiện dấu hiệu vi phạm điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm; trong các đợt kiểm tra cao điểm về an toàn thực phẩm; hoặc khi xảy ra sự cố về an toàn thực phẩm. Đặc biệt, mọi thông tin phản ánh dưới mọi hình thức (từ tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước) về dấu hiệu vi phạm an toàn thực phẩm, cũng như thông tin cảnh báo về sản phẩm lưu thông trên thị trường không phù hợp quy định, đều là căn cứ để cơ quan chức năng vào cuộc. Thêm vào đó, nếu kết quả khảo sát hoặc kiểm tra chất lượng sản phẩm phát hiện nhãn hàng hóa không đúng quy định hoặc chất lượng có dấu hiệu không phù hợp với tiêu chuẩn công bố, quy chuẩn kỹ thuật, hậu kiểm cũng sẽ được tiến hành.
Trong nội dung hậu kiểm, dự thảo đề xuất kiểm tra sự phù hợp của sản phẩm so với quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn công bố áp dụng, nhãn hàng hóa và tài liệu kèm theo. Đồng thời, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm theo quy định cũng sẽ được kiểm tra chặt chẽ. Cơ quan chức năng cũng sẽ kiểm tra các nội dung khác liên quan đến chất lượng và an toàn sản phẩm. Điểm nổi bật là, trong quá trình kiểm tra, nếu sản phẩm có dấu hiệu không đảm bảo chất lượng, an toàn, mẫu sản phẩm sẽ được lấy để kiểm nghiệm theo quy định.
Điểm hoàn toàn mới so với Nghị định 15 hiện hành chính là cơ chế kiểm tra chéo thông tin trên sàn thương mại điện tử. Bộ Y tế đề xuất, ngoài các nội dung hậu kiểm truyền thống như đối chiếu tiêu chuẩn, quy chuẩn, truy xuất nguồn gốc, lấy mẫu kiểm nghiệm, cơ quan quản lý sẽ kiểm tra cả tính nhất quán của thông tin sản phẩm giữa sàn thương mại điện tử và thực tế lưu thông. Điều này có nghĩa là cơ quan chức năng không chỉ dừng lại ở việc xem xét giấy tờ hay mẫu kiểm nghiệm, mà còn trực tiếp so sánh nội dung quảng cáo, nhãn mác, hình ảnh trên các nền tảng bán hàng trực tuyến với sản phẩm thực tế. Cụ thể, đối với thực phẩm kinh doanh trên thương mại điện tử, ngoài kiểm tra tiêu chuẩn, truy xuất nguồn gốc và an toàn, cơ quan hậu kiểm bắt buộc tiến hành so sánh tính thống nhất của các thông tin đăng tải trên website, sàn thương mại điện tử với sản phẩm thật. Trong quá trình hậu kiểm, nếu phát hiện nghi vấn về chất lượng hoặc an toàn, cơ quan chức năng vẫn tiến hành lấy mẫu kiểm nghiệm như quy định hiện hành.
Bên cạnh đó, trong dự thảo Nghị định mới, Bộ Y tế cũng bổ sung, sửa đổi nhiều biểu mẫu quản lý nhằm tạo thuận lợi cho việc giám sát, lưu trữ, chia sẻ dữ liệu hậu kiểm, đồng thời phối hợp liên thông với Cổng dịch vụ công quốc gia, đảm bảo minh bạch thông tin từ Trung ương đến địa phương.
Bổ sung quyền thu hồi giấy phép, tăng tính răn đe
Để tăng tính răn đe và hiệu quả quản lý, dự thảo Nghị định cũng đề xuất bổ sung quyền thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm, giấy xác nhận nội dung quảng cáo, và giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng có quyền gỡ bỏ thông tin sai lệch trên các nền tảng thông tin điện tử của mình.
Cơ quan cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu Thực hành sản xuất tốt (GMP) thực phẩm bảo vệ sức khỏe có quyền thu hồi Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đã cấp.
Cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền tiếp nhận hồ sơ sẽ thực hiện thu hồi Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm của một cơ sở nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
Khi cơ sở không có Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, Giấy chứng nhận doanh nghiệp hoặc giấy tờ này không đăng ký ngành, nghề kinh doanh thực phẩm phù hợp. Việc thu hồi cũng sẽ áp dụng nếu trong thời gian 12 tháng, cơ sở bị xử phạt hành chính từ 02 lần trở lên do vi phạm về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm.
Ngoài ra, việc sử dụng chất cấm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm hoặc sản xuất hàng giả là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cũng là căn cứ để thu hồi. Giấy phép còn có thể bị tước nếu trong thời gian 12 tháng, cơ sở để xảy ra 02 vụ ngộ độc thực phẩm trở lên, hoặc ít nhất 01 vụ ngộ độc thực phẩm gây tử vong. Hồ sơ cấp Giấy chứng nhận có sử dụng tài liệu giả, con dấu giả, chữ ký giả, hay việc sử dụng phiếu kiểm nghiệm giả hoặc làm giả kết quả kiểm nghiệm trong hồ sơ kiểm soát chất lượng sản phẩm cũng sẽ dẫn đến việc thu hồi. Quyết định thu hồi cũng được thực hiện theo đề nghị của đoàn thanh tra, kiểm tra, hoặc khi tổ chức, cá nhân không thông báo cho cơ quan có thẩm quyền về việc không hoạt động sản xuất, kinh doanh trong thời gian 12 tháng tại địa điểm đã được cấp Giấy chứng nhận.
Cuối cùng, việc thu hồi cũng có thể diễn ra theo đề nghị chính đáng từ tổ chức, cá nhân sở hữu Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm.
Những đề xuất sửa đổi trong Nghị định 15 thể hiện quyết tâm của Bộ Y tế trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, siết chặt các quy định về an toàn thực phẩm, đặc biệt là trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ. Điều này nhằm bảo vệ tốt hơn sức khỏe và quyền lợi của người tiêu dùng.
Thành Nam (t/h)
