Cập nhật thông tin về Dự thảo Luật thuế TTĐB (Sửa đổi) và đề xuất đối với ngành nước giải khát, bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VBA cho biết Dự thảo thuế TTĐB dự kiến bổ sung mặt hàng NGK có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam với hàm lượng đường trên 5mg/l vào đối tượng chịu thuế TTĐB với thuế suất 10%. Tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7, nhiệm kỳ khóa XV do Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tổ chức, trong đó có phần thảo luận về dự thảo thuế TTĐB, các đại biểu đã chia sẻ quan điểm chung đồng thuận với chủ trương của Đảng và nhà nước, cần có lộ trình hợp lý và minh bạch để tránh gây cú sốc cho doanh nghiệp và thị trường. Trên cơ sở đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đã ghi nhận các ý kiến đóng góp, nhấn mạnh yêu cầu cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu và hoàn thiện dự thảo luật trên cơ sở khoa học và thực tiễn, đảm bảo sự đồng thuận cao trước khi trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 9.
Theo bà Vân Anh, trong bối cảnh đất nước bước sang “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” với các mục tiêu tăng trưởng kinh tế đầy tham vọng, ít nhất 8% trở lên trong năm 2025 để tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030, các doanh nghiệp với vai trò là động lực quan trọng đóng góp vào sự tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội, rất cần các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển bền vững, từ đó tạo nguồn thu ngân sách ổn định và lâu dài.
Lo ngại tác động kép từ việc Mỹ áp thuế quan đối ứng
Chia sẻ thông tin tại Tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch VBA cho biết bên cạnh vấn đề thuế TTĐB, cũng như hầu hết các lĩnh vực khác, ngành NGK Việt Nam đang hết sức lo ngại các tác động kép từ thuế quan đối ứng mà Hoa Kỳ vừa công bố hôm 2/4. “Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, diễn biến khó lường khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ áp thuế đối ứng rất cao đối với các đối tác thương mại lớn của Mỹ, trong đó có Việt Nam. Điều này sẽ có thể dẫn đến các biện pháp đáp trả trong tương lai gây tác động mạnh tới thương mại thế giới và thị trường Việt Nam. Trong bối cảnh này, một trong những mũi nhọn, động lực để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 và hai con số cho giai đoạn tiếp theo là “đẩy mạnh xuất khẩu” sẽ bị tác động nặng nề, đặc biệt là xuất khẩu sang thị trường Hoa kỳ”, ông Việt lưu ý.
Theo Chủ tịch VBA, ngành đồ uống là ngành thu hút nhiều vốn đầu tư trong nước và những tập đoàn lớn từ nước ngoài như Heineken, Sabeco, Carlsberg, Coca-cola, Anheuser-Busch InBev, Suntory PepsiCo, Tân Hiệp Phát... Mặc dù còn quá sớm để có thể đánh giá được hết các tác động tiêu cực của chính sách áp thuế đối ứng và những tác động cụ thể tới ngành đồ uống, tuy nhiên, trong bối cảnh Chính phủ kiên định với mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay, rất cần tiếp tục duy trì sức hấp dẫn, cạnh tranh và niềm tin để ổn định và thu hút đầu tư nước ngoài.
Một trong những động lực đã được nhận diện là đẩy mạnh tiêu dùng trong nước cần được quan tâm hơn bao giờ hết trong bối cảnh hiện nay để tạo sự bền vững cho sự tăng trưởng từ chính các sức mại nội tại của Việt Nam. Cụ thể là các chính sách đầu tư từ khu vực tư nhân, kích cầu tiêu dùng trong nước và hỗ trợ cho các doanh nghiệp để có thể đóng góp phần vào động lực tăng trưởng, nỗ lực quyết tâm đạt mục tiêu mà Quốc hội và Chính phủ đề ra.
Kiến nghị lùi thời hạn áp thuế TTĐB để doanh nghiệp có thời gian điều chỉnh
Chủ tịch VBA khẳng định: Hiệp hội VBA và tất cả các doanh nghiệp hội viên luôn ủng hộ, đồng hành và nhất quán quan điểm về sự cần thiết của việc sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt để đảm bảo nguồn lực hỗ trợ cho phát triển kinh tế - xã hội theo chủ trương của Đảng và Nhà nước cũng như bảo vệ sức khỏe của nhân dân. “Trong bối cảnh hiện nay, Hiệp hội VBA và các doanh nghiệp ngành đồ uống xin kiến nghị đối với Luật thuế TTĐB (Sửa đổi) cần cẩn trọng, xem xét một lộ trình áp dụng phù hợp (lùi thời điếm thực hiện và giãn, giảm việc tăng thuế) cho các mặt hàng rượu, bia, nước giải khát để giảm những tác động tiêu cực tới ngành, tạo động lực cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn, phát triển và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế trong những năm tới”, ông Việt tha thiết nhắc lại đề xuất.
Cùng chung quan điểm, ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc Khu vực kiêm Trưởng Đại diện Hội đồng doanh nghiệp Hoa Kỳ US-ASEAN nhấn mạnh kiến nghị chưa bổ sung NGK theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường >5gr/100ml vào đối tượng chịu thuế TTĐB. Lý do là vì cơ quan soạn thảo chưa nghiên cứu và đánh giá đầy đủ tác động kinh tế trong bối cảnh nhiều yếu tố ảnh hưởng gồm: Từ rủi ro quốc tế đang gia tăng, nhất là việc chính quyền Trump áp thuế lên đến 46% đối với hàng Việt Nam xuất sang Mỹ, tác động từ việc tinh gọn bộ máy quản lý nhà nước ở cả trung ương và địa phương, cùng với mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% đang đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp. Đồng thời, cũng chưa có cơ sở khoa học chứng minh hiệu quả của sắc thuế này đối với việc điều tiết hành vi tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Theo ông Thành, trường hợp Chính phủ đã nghiên cứu và có đầy đủ cơ sở khoa học, thực tiễn bao gồm cả kinh nghiệm quốc tế liên quan tới đối tượng áp thuế, đảm bảo mục tiêu điều tiết hành vi tiêu dùng nhằm bảo vệ sức khỏe nhân dân, Hội đồng doanh nghiệp Hoa Kỳ US-ASEAN kiến nghị Quốc hội và Chính phủ xem xét một lộ trình áp dụng phù hợp, giảm thiểu tác động tiêu cực đối với doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực tài chính, điều chỉnh công thức sản phẩm, giúp doanh nghiệp tiếp tục tăng trưởng, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 8% vào năm 2025 và hai con số trong giai đoạn 2026-2030. Theo đó, xem xét lùi thời hạn áp thuế TTĐB đặc biệt đối với mặt hàng NGK có đường tới 1/1/2028 với thuế suất khởi đầu là 5%.
“Chúng tôi đang rất cần Chính phủ ban hành những chính sách hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh và khuyến khích tiêu dùng trong nước. Thực tiễn hoạt động sản xuất kinh doanh đảm bảo tăng trưởng cho thấy doanh nghiệp cần có thời gian để phát triển sản phẩm mới, điều chỉnh quy trình sản xuất cũng như các giải pháp kinh doanh và cân đối tài chính đáp ứng yêu cầu của chính sách. Thông thường, cần 24 tháng để có nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm và triển khai đồng loạt tương ứng với điều chỉnh kế hoạch kinh doanh và tài chính là khung thời gian phù hợp”, ông Vũ Tú Thành lý giải.
Cần đánh giá tác động toàn diện để có phương án áp thuế phù hợp
TS. Dương Đình Giám - Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam kiến nghị VBA cần phối hợp các doanh nghiệp có thêm các nghiên cứu chuyên sâu hơn về đánh giá các tác động toàn diện. Theo TS. Giám, việc Chính phủ xem xét áp thuế TTĐB nhằm tăng ngân sách nhà nước, điều tiết hành vi tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe người dân là cần thiết, nhưng Chính phủ cần có nghiên cứu và đánh giá tác động đầy đủ và toàn diện, có lộ trình phù hợp, tránh tạo cú sốc cho doanh nghiệp, ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế và tránh các tác động không tốt tới người tiêu dùng, xã hội.
“Việc đánh thuế TTĐB đối với NGK có đường sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới người tiêu dùng. Họ sẽ chuyển sang sử dụng các mặt hàng đồ uống pha chế thủ công, không rõ nguồn gốc, không kiểm soát lượng đường, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Như vậy, mục tiêu bảo vệ sức khỏe nhân dân là không đạt. Khi quyết định áp thuế TTĐB với bất kỳ sản phẩm mới nào, Chính phủ cần nghiên cứu kỹ, bảo đảm xác định đúng, đầy đủ các đối tượng cần áp thuế, đạt mục tiêu điều tiết hành vi tiêu dùng bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng Việt Nam”, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam bày tỏ.
Chia sẻ tại Tọa đàm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cho biết đề xuất áp thuế đối với NGK có đường trước đây đã từng được đưa vào dự thảo Luật Thuế TTĐB. Tuy nhiên cơ sở của việc áp thuế vẫn chưa rõ ràng, chưa thuyết phục nên đã được bỏ ra. “Vậy nay đưa vào thì cần tính toán thật kỹ lưỡng. Nếu chưa kỹ, chưa có đầy đủ các cơ sở thuyết phục thì cần dừng lại, nghiên cứu tiếp cho đầy đủ. Việc áp thuế cần hài hòa các mục tiêu. Sức khỏe cộng đồng cần được bảo vệ nhưng cũng cần lưu ý những tác động đến các doanh nghiệp, chuỗi ngành hàng liên quan khác”, bà Cúc lưu ý.
Ông Phạm Tuấn Khải, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính, Văn phòng Chính phủ nhắc lại lưu ý để pháp luật khi ban hành đi vào cuộc sống thì trước hết cần đưa “cuộc sống” vào quá trình xây dựng pháp luật. “Cần đánh giá liệu việc đánh thuế cao thế này thì có đạt được mục tiêu bảo vệ sức khỏe hay không, có ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động hay không? Nếu chính sách ban hành ra không hài hòa sẽ dẫn đến người lao động mất việc, đói kém. Điều này cho thấy tính thực tiễn rất quan trọng. Các ý kiến này cần được tập hợp lại để gửi đến các nhà hoạch định chính sách”, ông Khải nêu vấn đề. Theo ông Khải những dự án luật lớn, có tác động đến các doanh nghiệp như này chắc chắn cần phải xem xét rất kỹ lưỡng (lưu tâm tới ý kiến các đại biểu quốc hội, chuyên gia, phản biện, tham vấn, đối tượng chịu tác động) trước khi trình Quốc hội bấm nút.
Từ góc độ doanh nghiệp, ông Bùi Khánh Nguyên, Phó Tổng giám đốc đối ngoại truyền thông & Phát triển bền vững Công ty TNHH Nước giải khát Coca-Cola Việt Nam nhấn mạnh chính sách cần dựa trên sự công bằng theo 2 tiêu chí. Thứ nhất, chính sách thuế phải dựa trên cơ sở khoa học. Cần lưu ý nghiên cứu về mối quan hệ nhân quả. Nhóm sử dụng và nhóm đối chứng. Cần có thêm nghiên cứu quy mô lớn hơn, độ tin cậy cao hơn. Thứ hai, nếu đánh thuế thì cần áp dụng toàn diện, không nên chỉ nhắm vào một sản phẩm mà bỏ qua các sản phẩm có đường khác. Còn nếu đánh thuế sản phẩm có hại cho sức khỏe thì cần đánh thuế đồ ăn nhanh, đồ ăn chiên, mỳ gói, đồ uống chưa cafein... “Sản phẩm nào cũng có tính hai mặt. Cần lưu ý tính hợp lý nếu không thì dùng công cụ đánh thuế sẽ không giải quyết được vấn đề”, ông Nguyên nhấn mạnh.
Minh Hiếu
