Kỷ lục về số lượng các nguồn điện mới đóng điện
Theo ông Nguyễn Đức Ninh - Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), với cơ chế khuyến khích ưu đãi về giá của Chính phủ, rất nhiều nhà đầu tư đang “chạy đua” với mục tiêu được cấp chứng nhận vận hành thương mại (COD) trước 30/6/2019. Theo kế hoạch, có 88 nhà máy điện mặt trời đóng điện chỉ trong các tháng 4,5,6/2019.
Trong 65 năm xây dựng và phát triển của ngành điện, tổng số có 147 nhà máy có công suất đặt từ 30 MW trở lên đã hòa lưới và vận hành. Nhưng chỉ trong vỏn vẹn 3 tháng 4,5,6 của năm 2019 sẽ dự kiến đóng điện hòa lưới tới 88 nhà máy điện mới nếu đủ điều kiện vận hành theo quy định. Đây là một kỷ lục trong lịch sử ngành Điện lực Việt Nam - ông Nguyễn Đức Ninh cho hay.
Tính đến giữa tháng 4/2019, toàn hệ thống điện chỉ có 4 nhà máy điện (NMĐ) mặt trời với tổng công suất chưa tới 150 MW, thì đến ngày 26/5, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia đã đóng điện 34 NMĐ mặt trời, với tổng công suất đặt lên tới gần 2200 MW. Đến ngày 30/6, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia sẽ tiếp tục đóng điện 54 dự án còn lại. Kéo theo đó là khối lượng công việc khổng lồ tại các cấp điều độ, khi phải đóng điện trung bình 10 nhà máy/tuần.
Để đáp ứng khối lượng công việc mang tính “lịch sử” này, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia đã thành lập tổ công tác đóng điện mặt trời để phối hợp chỉ huy thống nhất, liên tục trong toàn Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia và các Trung tâm Điều độ hệ thống điện các miền. Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia đã huy động nhân lực thực hiện 3 ca, 5 kíp, làm việc không kể cuối tuần, ngày lễ; tiến hành điều chuyển nhân lực để hỗ trợ các bộ phận có khối lượng công việc tăng cao tại Điều độ miền Nam và Điều độ miền Trung.
“Chúng tôi cũng tăng cường ứng dụng CNTT, hoàn thiện và đưa vào sử dụng website phục vụ công tác đàm phán, ký kết các thỏa thuận kỹ thuật và hợp đồng mua bán điện tại địa chỉ: http://ppa.evn.com.vn. Qua đó công khai quy trình thực hiện rút ngắn thời gian nộp và xử lý hồ sơ tại EVN và các đơn vị” - ông Nguyễn Đức Ninh cho hay.
Đặc biệt, EVN thường xuyên chỉ đạo và giám sát Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia trong việc chủ động liên hệ, hướng dẫn các chủ đầu tư NMĐ mặt trời phối hợp cung cấp các tài liệu phục vụ đóng điện, thử nghiệm. Mỗi ngày, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia phải tiếp nhận, trao đổi khoảng 5.000- 6.000 tin nhắn với các chủ đầu tư NMĐ, liên tục từ 6h sáng tới 12 giờ đêm.
Theo ông Nguyễn Đức Ninh, thực tế, việc đóng điện, nghiệm thu, công nhận COD các NMĐ mặt trời gặp không ít khó khăn, do nhiều quy định, căn cứ pháp lý chưa cập nhật, theo kịp với tốc độ thực tế phát triển các dự án điện mặt trời đang diễn ra quá nhanh.
Nhiều thách thức trong vận hành hệ thống
Với nhu cầu điện tăng trưởng khoảng 10%/năm, Việt Nam cần bổ sung khoảng 3.500- 4.000 MW công suất nguồn điện mới mỗi năm. Tuy nhiên, trong 2 năm tới, sẽ chỉ có khoảng 2.000- 2.500 MW nguồn điện truyền thống và khoảng 4.000 MW năng lượng tái tạo với tính chất không ổn định được bổ sung vào hệ thống. Thực tế này gây không ít khó khăn trong việc vận hành hệ thống điện để cân đối cung - cầu, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Việc đóng điện hàng loạt NMĐ mặt trời, với tỷ lệ đa số các NMĐ tập trung ở khu vực miền Nam, sẽ góp phần bổ sung nguồn điện, giảm bớt sự thiếu hụt về năng lượng ở miền Nam. Tuy nhiên, công tác vận hành hệ thống điện toàn quốc sẽ phải đối mặt với những thách thức mới, do tỷ trọng năng lượng tái tạo tăng cao nhưng lại có đặc tính không ổn định.
Thống kê của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia về các dự án điện mặt trời đã vận hành, công suất phát có thể thay đổi từ 60-80% trong khoảng thời gian chỉ 5-10 phút. Các biến động xảy ra ngẫu nhiên theo điều kiện thời tiết. Các dự án trong cùng 1 khu vực thường biến động đồng thời. “Trong khi đó, đặc điểm vận hành hệ thống điện luôn cần duy trì cân bằng giữa nguồn và tải. Với sự biến thiên công suất như vậy, hệ thống điện luôn cần phải duy trì một lượng công suất dự phòng điều chỉnh tần số tương ứng, gây khó khăn và tăng chi chí trong công tác vận hành. Đây là thách thức lớn, trong bối cảnh hệ thống điện Việt Nam còn rất ít nguồn dự phòng”- ông Nguyễn Đức Ninh cho hay.
Bên cạnh đó, công suất nguồn năng lượng tái tạo không thể chủ động huy động khi cần cho thời gian cao điểm phụ tải. Nguồn điện mặt trời có cao điểm phát trong khoảng 12- 13 giờ trưa, không trùng với cao điểm phụ tải hệ thống điện (lúc 10h sáng và 14h chiều). Một vấn đề nữa là các dự án điện mặt trời chủ yếu tập trung tại 6 tỉnh ở miền Trung, miền Nam, gây áp lực rất lớn cho khả năng tải lượng điện phát ra từ điện mặt trời lên lưới. Nhiều công trình lưới điện đấu nối lưới điện khu vực rơi vào tình trạng đầy, quá tải.
Trước tình trạng này, Phó Tổng giám đốc EVN Ngô Sơn Hải cho biết, Tập đoàn đã đề xuất với Chính phủ bổ sung phát triển các dự án lưới điện. Đồng thời, đôn đốc các đơn vị đẩy nhanh tiến độ, thi công các công trình lưới điện liên quan, góp phần giải toả công suất các NMĐ mặt trời.
EVN cũng đã chỉ đạo Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia nghiên cứu, đề xuất các phương án vận hành tối ưu, linh hoạt trọng việc huy động các nguồn điện, đảm bảo vận hành hệ thống điện an toàn, liên tục, ổn định.
Thế Sơn
