Giải pháp nào để thể thao Việt Nam nâng cao thành tích cho vận động viên tại đấu trường quốc tế?

Trong Chiến lược phát triển thể dục thể thao Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2050, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đề ra những mục tiêu cụ thể, không chỉ giới hạn trong khu vực Đông Nam Á mà quy mô, chất lượng hơn nữa là hướng đến đấu trường ASIAD và Olympic.

Tuy nhiên, có một thực tế là lâu nay dù thể thao thành tích cao Việt Nam luôn khẳng định vị thế tại khu vực Đông Nam Á nhưng khi bước ra sân chơi có tính cạnh tranh hơn rất nhiều là Á vận hội hoặc Thế vận hội thì lại kém xa so với các nước trong khu vực. Chẳng hạn, tại SEA Games 32 (năm 2023), thể thao Việt Nam đứng ở vị trí đầu bảng tổng sắp huy chương với tổng cộng 355 huy chương các loại, hơn đội xếp thứ nhì (Thái Lan) đến 43 huy chương. Tuy vậy, khi ra đấu trường châu lục, tại ASIAD 19, Việt Nam chỉ đoạt 3 Huy chương Vàng (HCV), 5 Huy chương Bạc (HCB) và 19 Huy chương Đồng (HCĐ), xếp thứ 6 trong khu vực Đông Nam Á.

Thể thao thành tích cao tại Việt Nam có nhiều khởi sắc

Chia sẻ với chúng tôi về những khởi sắc của thể thao thành tích cao tại Việt Nam, Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hùng, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện Thể thao Quốc gia Hà Nội cho biết: Nhìn lại lịch sử, nước ta từ một đất nước có nền thể thao kém trong khu vực Đồng Nam Á (trước những thập niên 70-90), sau những năm đổi mới của đất nước, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự ủng hộ của các Bộ, Ngành và nhân dân, Việt Nam lần đầu tổ chức SEA Games 22 tại Việt Nam năm 2003.

Sự thành công của SEA Games 22 đã đem lại sự khích lệ cho mọi tầng lớp nhân dân tích cực rèn luyện thể dục thể thao (TDTT), nâng cao sức khỏe để xây dựng hạnh phúc gia đình và kiến thiết quốc gia. Ngành Thể dục thể thao có một Ủy ban trực thuộc Chính phủ cơ quan ngang bộ đã phát huy được sức mạnh, đem lại nhiều thành công cho thể thao Việt Nam những năm tiếp theo về thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao.

Theo Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hùng, sau SEA Games 2003 thì Việt Nam luôn đứng trong TOP 3 của các kỳ SEA Games. Điều này không thể phủ nhận sự cố gắng của Nhà nước, của Ngành, những người làm công tác thể thao, sự nỗ lực của cán bộ, huấn luyện viên, vận động viên, những tổ chức xã hội và nhân dân đóng góp để ngành thể dục thể thao có được những thành công đó.

Thể thao Việt Nam không chỉ thành công ở khu vực Đông Nam Á mà từng bước tới Châu Á cũng dần được khẳng định. Thể thao Việt Nam đã rất nỗ lực cùng với sự may mắn để thành công, có những tấm huy chương quý báu hơn vàng tại Olympic của các môn: Taekwondo, Cử tạ, Bắn súng…

Thể thao khởi sắc nhưng cần nhìn thẳng vào những hạn chế

Mặc dù khởi thể thao thành tích cao tại Việt Nam có nhiều khởi sắc nhưng vẫn còn những hạn chế trong công tác đào tạo, huấn luyện thể thao thành tích cao. “Người Việt Nam có thể trạng thấp, bé về thể lực, sức bền so với nhiều nước ở khu vực Châu Á như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Mỹ… là những nước có nền kinh tế phát triển cũng là các cường quốc về thể thao.

Bên cạnh đó, Bộ máy của ngành Thể thao từ Trung ương đến cơ sở còn nhiều bất cập. Lực lượng huấn luyện viên, vận động viên tuyến dưới còn mỏng, lực lượng vận động viên kế cận ít đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng nguồn nhân lực trong quản lý, huấn luyện và đào tạo vận động viên”, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện Thể thao Quốc gia Hà Nội cho biết.

Cũng theo Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hùng, hiện nay việc tuyển chọn vận động viên đều phải dựa vào các giải thi đấu toàn quốc vì nhiều địa phương có vận động viên tài năng song do địa phương không tổ chức tập luyện và thi đấu môn thể thao đó và không có kinh phí. Nhiều địa phương chỉ làm vài môn thể thao nên hạn chế về vận động viên đóng góp cho quốc gia. Hiện chỉ có hai thành phố lớn là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh mới đào tạo nhiều môn thể thao.

Ngoài ra, ngành Thể thao còn nhiều bất cập như: Đầu tư còn dàn trải, chưa có trọng tâm trọng điểm và thiếu kiên định; Thiếu sự thu hút quan tâm của xã hội về cơ sở vật chất, về tài lực, về kinh tế, về nguồn lực; Chế độ đãi ngộ huấn luyện viên, vận động viên trước, trong và sau thi đấu còn chưa tạo động lực thu hút nhân tài; Chế độ cho người làm công tác TDTT như: Nghiên cứu khoa học, huấn luyện thi đấu, phục vụ, quản lý, liên quan đến các đội tuyển còn hết sức hạn chế…

Chiến lược phát triển thể thao Việt Nam trong huấn luyện và đào tạo?

Bàn về chiến lược phát triển thể thao trong huấn luyện và đào tạo trong thời gian tới, Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ: Bộ máy tổ chức của ngành TDTT từ Trung ương đến địa phương phải mạnh, phải quyết được các chính sách để tuyển chọn, đào tạo. Ngành TDTT cần lựa chọn những môn thế thao thế mạnh để phát triển ở đấu trường Châu Á và Olymic.

“Trong nhiều năm qua, ngành TDTT đã nghiên cứu, có những bước đi cơ bản chọn được những môn thể thao phù hợp như: Bắn súng, bắn cung, thể dục, cử tạ là những môn thể thao nhóm 1 để thi đấu ở Châu Á và tiến tới Olympic. Để xây dựng chiến lược huấn luyện, đào tạo vận động viên thi đấu ở Châu lục và thế giới phải có cách làm  khác nhau.

Qua nhiều năm làm công tác quản lý, theo dõi và trao đổi với các đồng nghiệp, tôi nhận thấy, ngành Thể thao cần có một Bộ máy tổ chức được thành lập là Bộ Thanh niên và Thể thao hoặc Bộ Giáo dục - Thể thao. Bởi hai ngành này có yếu tố về giáo dục thể chất và giáo dục xã hội, rất phù hợp với ngành Thể thao”, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện Thể thao Quốc gia Hà Nội cho hay.

Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhấn mạnh rằng, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục thể chất học đường; tiếp tục triển khai có hiệu quả “Ðề án tổng thể phát triển giáo dục thể chất và thể thao trường học”; phát triển mạnh các hoạt động thể thao của học sinh, sinh viên bảo đảm mục tiêu phát triển thể lực toàn diện và kỹ năng vận động cơ bản của học sinh, sinh viên. Các trường học phải đưa được nhiều môn thể thao cho học sinh được rèn luyện, vui chơi, nâng cao thể chất và tinh thần. Từ trường học sẽ tìm kiếm được nhiều em có năng khiếu thể thao để tuyển chọn vào các đội tuyển trẻ và đội tuyển quốc gia.

Đồng thời, nâng cao hiệu quả đào tạo tài năng thể thao, chú trọng đội ngũ kế cận có chất lượng; phát triển các trường, lớp năng khiếu thể thao ở các tỉnh, thành phố. Tiếp tục mở rộng quy mô và hiện đại hóa các Trung tâm huấn luyện thể thao quốc gia. Đổi mới tổ chức, quản lý thể thao thành tích cao theo hướng chuyên nghiệp; ưu tiên đầu tư của Nhà nước và huy động các nguồn lực xã hội hỗ trợ cho các cơ sở đào tạo vận động viên các môn thể thao, nhất là những môn thể thao trọng điểm.

Về chế độ chính sách, cần có chính sách tốt, thu hút được nguồn lực của xã hội để thúc đẩy phát triển kinh tế thể thao, tạo đà cho thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao phát triển như ở Trung Quốc vận động viên vô địch Đại hội Thể thao toàn quốc được thưởng một căn hộ, về địa phương được tôn vinh.

Về cơ sở vật chất, được trang bị thiết bị, khoa học kỹ thuật hiện đại sẽ giúp vận động viên nâng cao thành tích. Do vậy cần từng bước nâng cao cơ sở vật chất các cơ sở huấn luyện, đào tạo tài năng thể thao, đào tạo huấn luyện viên, hướng dẫn viên đảm bảo an toàn, đầy đủ và tiến tới hiện đại; Cần đảm bảo đầu tư kinh phí tập huấn và thi đấu ở nước ngoài cho vận động viên; Cần đầu tư xây dựng lực lượng vận động viên trẻ bằng chương trình mục tiêu quốc gia cho các tỉnh, thành, ngành;…

Minh An