Trong nhiều năm qua, tình trạng “chợ cóc”, điểm kinh doanh tự phát phát sinh trên lòng đường, vỉa hè, khu dân cư đã trở thành một trong những vấn đề nan giải trong quản lý đô thị của Hà Nội. Không chỉ gây mất mỹ quan, các điểm kinh doanh tự phát còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông, mất an toàn thực phẩm, ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường và trật tự xã hội. Thực tế cho thấy, dù đã nhiều lần ra quân xử lý, song tại một số địa bàn, tình trạng này vẫn tái diễn, cho thấy yêu cầu cần một cách tiếp cận bài bản, lâu dài và có trách nhiệm rõ ràng.
Lộ trình xử lý dứt điểm, tránh làm theo phong trào
Kế hoạch số 373/KH-UBND được ban hành trong bối cảnh Hà Nội đặt mục tiêu siết chặt kỷ cương đô thị, khắc phục triệt để tình trạng xử lý theo đợt, theo phong trào. Theo đó, Thành phố đặt mốc thời gian cụ thể: đến hết năm 2026 giải tỏa toàn bộ các “chợ cóc”, điểm kinh doanh tự phát thuộc nhóm 1, 2 và 3; năm 2027 hoàn thành xử lý các điểm còn lại, kể cả những khu vực có quy mô lớn, tính chất phức tạp.
Điểm nhấn của Kế hoạch là yêu cầu tổ chức thực hiện theo tinh thần “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian và rõ sản phẩm. Cách làm này nhằm khắc phục tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giữa các cấp, các ngành, đồng thời tạo cơ sở để kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện một cách thực chất.
Phân loại theo quy mô, xử lý phù hợp thực tiễn
Trên cơ sở rà soát thực tế, Hà Nội phân loại các “chợ cóc”, điểm kinh doanh tự phát thành 4 nhóm, gắn với thời hạn xử lý cụ thể. Nhóm 1 là các điểm lấn chiếm lòng đường, vỉa hè, gây mất an toàn giao thông và ảnh hưởng trực tiếp đến trật tự đô thị, yêu cầu phải giải tỏa trước ngày 30.01.2026. Nhóm 2 là các điểm có dưới 50 hộ kinh doanh, hoàn thành giải tỏa trước ngày 30.6.2026. Nhóm 3 gồm các điểm từ 50 đến 100 hộ kinh doanh, hoàn thành trước ngày 30.12.2026. Nhóm 4 là các điểm có trên 100 hộ, phức tạp, thời hạn xử lý chậm nhất đến ngày 30.6.2027.
Việc phân loại này giúp các địa phương chủ động xây dựng phương án phù hợp, tránh áp dụng biện pháp cứng nhắc, đồng thời bảo đảm tiến độ chung của Thành phố.
Không chỉ giải tỏa, mà phải giải quyết sinh kế
Một nội dung được nhấn mạnh trong Kế hoạch là yêu cầu gắn việc giải tỏa “chợ cóc” với bảo đảm sinh kế cho tiểu thương. Hà Nội xác định, nếu chỉ dừng ở biện pháp cưỡng chế, giải tỏa mà không có phương án sắp xếp phù hợp, nguy cơ tái lấn chiếm là rất lớn.
Theo đó, các quận, huyện, thị xã được giao nhiệm vụ rà soát, bố trí các hộ kinh doanh vào chợ chính quy, phù hợp với quy hoạch và nhu cầu thực tế của từng khu vực. Việc này được gắn với kế hoạch đầu tư, cải tạo, nâng cấp hệ thống chợ giai đoạn 2026–2030, nhằm từng bước hoàn thiện hạ tầng thương mại cơ sở, tạo điều kiện cho tiểu thương buôn bán ổn định, lâu dài.
Bên cạnh đó, việc đưa các hộ kinh doanh vào chợ chính quy còn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, qua đó bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và cộng đồng dân cư.
Tuyên truyền, đối thoại để tạo đồng thuận
Kế hoạch cũng yêu cầu các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đối thoại, vận động các hộ kinh doanh chấp hành quy định của pháp luật. Việc ký cam kết không tái lấn chiếm được coi là một trong những giải pháp quan trọng để duy trì kết quả sau giải tỏa.
Song song đó, Thành phố khuyến khích người dân thay đổi thói quen mua bán, ưu tiên sử dụng các chợ, điểm kinh doanh hợp pháp. Đây được xem là yếu tố then chốt để hạn chế sự tồn tại và tái phát của “chợ cóc”, điểm kinh doanh tự phát trong dài hạn.
Kế hoạch số 373/KH-UBND không chỉ là một văn bản xử lý vi phạm trật tự đô thị, mà còn thể hiện cách tiếp cận quản lý toàn diện của Hà Nội đối với bài toán “chợ cóc” tồn tại nhiều năm. Với lộ trình rõ ràng, trách nhiệm cụ thể và giải pháp hài hòa giữa kỷ cương đô thị và an sinh xã hội, Thành phố kỳ vọng từng bước lập lại trật tự kinh doanh, xây dựng không gian đô thị văn minh, an toàn và bền vững.
Minh Thắm
