Hà Nội: Vì sao sản phẩm OCOP khó tiếp cận các kênh bán lẻ hiện đại?

Phân phối chủ yếu qua kênh chợ truyền thống

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) được đánh giá như một “luồng gió mới” trong phát triển kinh tế nông thôn cả nước và đặc biệt là phát triển các làng nghề đặc thù tại Hà Nội. Theo số liệu thống kê của Sở Công Thương Hà Nội cho thấy, Hà Nội là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm OCOP, khi có tới 3.317 sản phẩm OCOP (chiếm 21,3% của cả nước), trong đó có 6 sản phẩm 5 sao, 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.571 sản phẩm 4 sao và 1.718 sản phẩm 3 sao.

Tuy nhiên, điều đáng nói, là các sản phẩm OCOP vẫn đang gặp khó trong khâu tiêu thụ, đặc biệt là việc đưa sản phẩm OCOP vào các kênh bán lẻ hiện đại.

Cụ thể, thông tin trước báo chí mới đây, ông Nguyễn Thế Hiệp, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết: Hà Nội có hạ tầng thương mại phát triển tương đối mạnh mẽ với 29 trung tâm thương mại, 130 siêu thị, 455 chợ truyền thống, trên 2.000 cửa hàng tiện ích; 1.085 cửa hàng kinh doanh trái cây an toàn; 107 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, trên 400 sàn thương mại điện tử... hàng năm hỗ trợ kết nối, tiêu thụ khoảng 500.000 tấn sản phẩm nông sản, OCOP từ các tỉnh, thành phố phục vụ cân đối cung cầu trên địa bàn Thủ đô.

Dù vậy, theo phản ánh của các doanh nghiệp, việc đưa các sản phẩm OCOP vào siêu thị cũng như tiêu thụ các sản phẩm này vẫn gặp khó khăn nhất định.

Thực tế cho thấy, những đánh giá của Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội là hoàn toàn sát với thực tế. Đơn cử, theo ông Đàm Văn Đua, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp Đông Cao (huyện Mê Linh) cho biết, hiện đơn vị có 200 ha sản xuất 60.000 tấn rau/năm, nhưng việc tiêu thụ rau của Hợp tác xã vẫn chủ yếu thông qua hệ thống chợ truyền thống, chưa đưa được hàng vào siêu thị tiêu thụ…

Tương tự, đại diện Công ty CP Sữa Con Bò Vàng (huyện Ba Vì) cũng chia sẻ, hiện doanh nghiệm có hơn 10 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao, nhưng việc tiêu thụ vẫn chủ yếu qua các cửa hàng nhỏ lẻ, chưa tiếp cận được các hệ thống siêu thị. Nguyên nhân là, để đưa hàng vào hệ thống siêu thị, thì doanh nghiệp phải mất phí mở mã vạch, phải ký gửi hàng hoá và thanh toán theo từng đợt…

Nhận định về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc siêu thị Co.op Mart Hà Đông (Hà Nội) cho hay: Hệ thống bán lẻ Co.op Mart hiện đang bầy bán hơn 130 mặt hàng OCOP. Tuy nhiên, để sản phẩm OCOP vào được siêu thị, nhà sản xuất buộc phải đáp ứng những yêu cầu về quy trình vào hàng, chất lượng và khâu thanh toán... Đây lại là điểm yếu của các chủ thể OCOP.

Theo ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam nhận định, sản phẩm OCOP thường được sản xuất theo nhỏ lẻ theo mùa vụ, nên không đáp ứng được số lượng lớn cho hệ thống siêu thị. Đồng thời, cơ sở sản xuất chưa có đầy đủ hồ sơ truy xuất nguồn gốc, nên khó đáp ứng được quy định của các đơn hàng lớn cho doanh nghiệp bán lẻ.

Bên cạnh đó, do năng lực quản trị của các chủ thể OCOP yếu, thiếu kiến thức về kinh tế thị trường, sự hiểu biết của một số chủ thể sản xuất về quản lý chất lượng sản phẩm còn hạn chế; khâu quảng bá, tiêu thụ sản phẩm OCOP chưa được các doanh nghiệp chú trọng..., là những lý do khiến người tiêu dùng đánh đồng chất lượng sản phẩm OCOP, với những mặt hàng tương tự chưa được gắn sao OCOP…

Phải có sự nỗ lực từ hai phía...

Cũng theo bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc siêu thị Co.op Mart Hà Đông nhận định: “Thực tế tiêu thụ sản phẩm OCOP cho thấy, để sản phẩm OCOP được khách hàng biết tới nhiều hơn, thì bên cạnh tập trung vào đảm bảo chất lượng, sản lượng sản phẩm, doanh nghiệp cũng cần chú trọng vào thiết kế bao bì theo hướng bắt mắt, thu hút khách hàng, mà thông qua đó người tiêu dùng có thể hiểu được câu chuyện về sản phẩm, tạo sự khác biệt với sản phẩm OCOP của vùng miền khác…’.

Theo các chuyên gia bán lẻ, để sản phẩm OCOP được khách hàng biết tới nhiều hơn, đòi hỏi ngành công thương cần làm tốt chức năng “cầu nối” giữa nhà sản xuất với doanh nghiệp bán lẻ.

Theo Bà Trần Phương Lan, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng: Có 3 điểm người sản xuất cần lưu ý để các sản phẩm vào được hệ thống phân phối hiện đại. Thứ nhất, là cần sản xuất đúng chất lượng như Vietgap, Global Gap....; Thứ hai, là phải làm sao để kéo giảm chi phí logistics; thời điểm dịch bệnh, bão lũ đảm bảo hàng hóa cho người dân, siêu thị...; Thứ ba, là cần ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất hàng hóa. Hệ thống phân phối phải truy xuất được nguồn gốc sản phẩm. Có như vậy mới bán được hàng.

Bên cạnh đó, đối với các hệ thống phân phối, cần đưa ra những quy định cụ thể để doanh nghiệp, hợp tác xã nghiên cứu và thực hiện, đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông để người tiêu dùng được biết.

“Đây là sự hợp tác 2 chiều, người sản xuất cần đầu ra, các nhà bán lẻ cần đầu vào nên phải cùng nhau làm. Phải có sự nỗ lực từ 2 phía…”, bà Lan nhấn mạnh.

Nhằm hỗ trợ các chủ thể OCOP phát triển sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, ông Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội cho biết, thành phố đã ban hành Kế hoạch số 389/KH-UBND về việc Phát triển Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP, làng nghề gắn với du lịch tại các huyện, thị xã trên địa bàn TP. Hà Nội năm 2025.

Theo đó, trong năm 2025 TP. Hà Nội sẽ Phát triển thêm mới từ 8 - 10 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, công nhận từ 5 - 8 mô hình Trung tâm Thiết kế sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm OCOP, triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc, trưng bày, kết nối tiêu thụ sản phẩm OCOP trên các sàn giao dịch thương mại điện tử...

Tuấn Ngọc