Hoàn thiện khung khổ pháp lý phát triển thị trường khí Việt Nam

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Nguyễn Hoàng Giang - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Bộ Công Thương thông tin, về thực trạng của thị trường khí Việt Nam. Hiện nay, nước ta đã hình thành các hệ thống đường ống vận chuyển khí thiên nhiên như: Đường ống Thái Bình - Tiền Hải dài 24 Km; Đường ống Bạch Hổ - Dinh Cố dài 116Km; Đường ống Nam Côn Sơn 1 dài 371Km; Đường ống Nam Côn Sơn 2 dài 278,2 Km; Đường ống PM 3- Cà Mau dài 325Km. Các nhà máy xử lý khí gồm: Nhà máy xử lý khí Dinh Cố; Nhà máy xử lý khí Nam Côn Sơn; Nhà máy xử lý khí GPP Cà Mau…

Bên cạnh đó, cả nước có tổng cộng 53/63 tỉnh thành có kho/trạm khí dầu mỏ hóa lỏng LPG, phân bố rộng khắp cả nước. Trong đó, hệ thống kho chứa Thị Vải với công suất tồn chứa LPG lạnh 60.000 tấn do Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS) làm chủ đầu tư đưa vào vận hành từ ngày 20/3/2013 là kho chứa LPG lạnh lớn nhất Việt Nam hiện nay, cho phép PV GAS có giải pháp tàng trữ LPG với khối lượng lớn, tăng khả năng cung cấp LPG về lâu dài, ổn định nguồn cung trong nước, góp phần ổn định an ninh năng lượng quốc gia. Còn lại, toàn quốc hiện có khoảng 30 kho LPG đầu mối, nhưng sức chứa chỉ đạt từ 500 - 4.000 tấn/kho.

Nhìn chung, mạng lưới 54 kho LPG đầu mối và tuyến sau trải dài khắp 3 miền của đất nước đã đảm bảo kênh phân phối LPG hoạt động trơn tru, không bị đứt gãy nguồn cung khi xảy ra các sự cố cục bộ, khách quan. 26 doanh nghiệp đầu mối có chức năng xuất nhập khẩu, phân phối khí đã tăng tính cạnh tranh của hệ thống cung ứng khí đốt, tạo nên thị trường sôi động, lành mạnh trong lĩnh vực kinh doanh khí ở Việt Nam.

Tuy nhiên, nhược điểm là hiện nay, LPG ở Việt Nam được sử dụng chủ yếu cho dân dụng hoặc cho ngành công nghiệp (công nghiệp xử lý thực phẩm, làm giấy, hạt nhựa, chất nổ, chất làm lạnh…), các ứng dụng khác từ sản phẩm LPG còn thấp (như: sử dụng LPG để làm SNG; sử dụng LPG trong công nghệ hóa dầu vẫn còn rất hạn chế), do vậy sản lượng tiêu thụ LPG hiện nay còn rất thấp. Dẫn đến quy mô hệ thống kho cảng LPG chủ yếu là kho cảng nhỏ, năng lực nhập hàng từ các tàu có trọng tải lớn còn hạn chế;

Ông Đỗ Trọng Hiếu, Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương chia sẻ, thị trường kinh doanh khí đang tồn tại một số vấn đề nổi cộm, một số quy định còn bất cập, gây khó khăn cho doanh nghiệp cần sớm có giải pháp điều chỉnh trong thời tới nhằm giúp hoạt động kinh doanh khí cạnh tranh và minh bạch hơn.

Cụ thể, còn tình trạng một số doanh nghiệp kinh doanh LPG chiếm dụng trái phép chai LPG của các doanh nghiệp có uy tín, trong đó có nhiều chai LPG chiếm dụng bị cắt tay mài vỏ, không được kiểm định và đưa ra thị trường có chiều hướng phức tạp và tinh vi hơn, tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn, rò rỉ khí, cháy nổ, đe dọa trực tiếp tới tài sản, tính mạng người sử dụng. Theo thống kê của Hiệp hội Gas Việt Nam, hiện nay có đến 30% lượng chai LPG của các thương hiệu đang bị thu giữ, chiếm đoạt, thậm chí bị hủy hoại trái phép.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp kinh doanh LPG chai, trạm chiết nạp LPG vào chai chưa có quy định cụ thể trong việc trao đổi, hoàn trả chai LPG hoặc hợp đồng thỏa thuận trao đổi chai LPG không được thực hiện nghiêm túc dẫn đến tình trạng chiếm dụng chai LPG dẫn đến khó kiểm soát hoạt động kinh doanh.

Thêm nữa, còn tồn tại một số loại hình thương nhân kinh doanh LPG đang hoạt động trên thị trường nhưng chưa được điều chỉnh trong Nghị định; một số quy định chưa thống nhất và rõ ràng về điều kiện kinh doanh, quyền và nghĩa vụ của các loại hình thương nhân như: thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu khí; thương nhân sản xuất, chế biến khí và thương nhân kinh doanh mua bán khí.

Quy định về thuê chai LPG, nhãn hiệu hàng hóa chai LPG đã và đang gây cản trở cho các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác phòng, chống các hành vi gian lận thương mại, chiếm dụng chai LPG, chiết nạp lậu LPG chai… gây mất an toàn cho người tiêu dùng và tạo sự bất ổn trên thị trường khí.

Ông Đỗ Trọng Hiếu chia sẻ, để đảm bảo hoạt động kinh doanh khí cạnh tranh và minh bạch trong thời gian tới, việc hoàn thiện khung pháp lý được Bộ Công Thương xác định cần đáp ứng được các yêu cầu như: Tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia thị trường, thu hút các nguồn vốn, ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số vào hoạt động kinh doanh khí.

Bên cạnh đó, thiết lập thị trường khí cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tạo lập hệ thống phân phối khí gắn kết, hiệu quả, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trước những biến động thị trường của các mặt hàng năng lượng quốc tế và tình hình bất ổn chính trị trên thế giới, đảm bảo phát triển bền vững thị trường khí của Việt Nam trong thời gian tới.

Theo đó, một số nội dung chính về pháp lý đối với hoạt động kinh doanh khí cần giải quyết là, thứ nhất, xây dựng đồng bộ các loại hình thương nhân kinh doanh khí theo hướng bảo đảm các thương nhân kinh doanh khí được điều chỉnh đầy đủ và rõ ràng, gắn với từng khâu trong chuỗi kinh doanh khí từ sản xuất, nhập khẩu, phân phối đến khách hàng, người tiêu dùng và các hoạt động dịch vụ kinh doanh khí, bảo đảm an toàn kỹ thuật và yêu cầu phòng cháy chữa cháy.

Thứ hai, loại bỏ, bổ sung quy định về quyền và nghĩa vụ của các loại hình thương nhân kinh doanh khí. Quy định quyền và nghĩa vụ của các thương nhân kinh doanh khí phải đáp ứng yêu cầu: rõ ràng, khả thi, dễ thực hiện và phù hợp với nguồn lực của thương nhân kinh doanh khí. Đồng thời, đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh khí.

Thứ ba, xây dựng chính sách quản lý hoạt động kinh doanh LPG chai theo hướng tăng cường quản lý, kiểm soát các hoạt động kinh doanh và dịch vụ kinh doanh LPG chai và chai LPG nhằm hạn chế tình trạng chiếm dụng chai LPG, chiết nạp LPG lậu và cung cấp LPG chai giả.

Trúc Mai