Tăng trưởng tín dụng dẫn dắt lợi nhuận
Động lực chính của đà tăng lợi nhuận trong quý III đến từ tăng trưởng tín dụng cao, thu nhập ngoài lãi cải thiện và chi phí dự phòng rủi ro giảm. Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 29/9/2025, tín dụng toàn hệ thống tăng khoảng 13,37% so với cuối năm 2024 – mức cao nhất trong ba năm trở lại đây.
Nhiều ngân hàng đã đạt tăng trưởng hai chữ số trong lợi nhuận quý III, tiêu biểu như Vietcombank, VietinBank, VPBank, Techcombank, ACB, Saigonbank... Báo cáo của Vietcombank Securities (VCBS) trước đó cũng dự báo, có khoảng 10 ngân hàng nội địa ghi nhận mức tăng lợi nhuận trước thuế trên 15% trong quý này, nhờ tăng quy mô cho vay, dịch vụ và kiểm soát tốt chi phí vốn.
Techcombank (TCB) tiếp tục khẳng định vị thế trong nhóm dẫn đầu, với lợi nhuận trước thuế quý III đạt gần 8.300 tỷ đồng, tăng 14,4% so với cùng kỳ – mức cao nhất trong lịch sử hoạt động của ngân hàng. Nguồn thu chính của TCB đến từ tín dụng cá nhân (chiếm khoảng 55 - 60% tổng thu nhập lãi) và dịch vụ tài chính doanh nghiệp (khoảng 25 - 30%), trong khi các hoạt động ngoài lãi như phí dịch vụ, bảo hiểm… đóng góp phần còn lại. Ngân hàng cũng tối ưu chi phí huy động nhờ tệp khách hàng lớn và quản trị thanh khoản hiệu quả, góp phần duy trì biên lãi thuần (NIM) ổn định
VPBank cũng có một quý bứt phá, với lợi nhuận trước thuế đạt 9.166 tỷ đồng, tăng tới 76,7% so với cùng kỳ năm trước, trở thành quý có kết quả kinh doanh cao nhất trong 15 quý liên tiếp. Nguồn thu chủ yếu của VPBank đến từ mảng tín dụng tiêu dùng và cho vay cá nhân, đồng thời ghi nhận mức doanh thu dịch vụ tài chính tăng mạnh – trong đó việc hợp tác chiến lược với đối tác tài chính nước ngoài giúp ngân hàng mở rộng nền tảng khách hàng và hỗ trợ tăng trưởng dịch vụ ngoài lãi.
HDBank và ACB tiếp tục ghi nhận tăng trưởng ổn định, với lợi nhuận trước thuế lần lượt đạt 4.734 tỷ đồng (tăng 5,4%) và 5.381 tỷ đồng (tăng 11%) so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này có được nhờ hai ngân hàng tập trung đẩy mạnh cho vay đối với nhóm khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ – phân khúc có nhu cầu tín dụng cao trong bối cảnh kinh tế đang phục hồi.
Ở nhóm ngân hàng quy mô nhỏ, Saigonbank (SGB) ghi nhận mức tăng ấn tượng: lợi nhuận trước thuế quý III đạt hơn 83 tỷ đồng, tăng 78% so với cùng kỳ. Đặc biệt, chi phí dự phòng rủi ro tín dụng giảm tới 88%, giúp SGB cải thiện biên lợi nhuận đáng kể.
Không chỉ các “ông lớn” ngân hàng thương mại cổ phần, nhóm ngân hàng nhà nước như VietinBank và BIDV cũng ghi nhận kết quả khả quan, nhờ tăng trưởng tín dụng tốt và thu nhập ngoài lãi cải thiện. NIM (biên lợi nhuận lãi ròng) tuy có xu hướng giảm nhẹ do chi phí huy động vốn cao hơn, song vẫn được bù đắp bởi hiệu quả hoạt động dịch vụ và đầu tư.
Thu nhập ngoài lãi: Hướng đi chiến lược cho tăng trưởng bền vững
Một điểm sáng nổi bật của quý III/2025 là tăng trưởng mạnh của nguồn thu ngoài lãi – yếu tố được coi là “bình oxy” giúp ngân hàng duy trì sức khỏe tài chính trong bối cảnh biên lãi vay co hẹp.
Theo thống kê từ VietnamNews và VIR, thu nhập từ giao dịch ngoại hối tăng khoảng 23%, trong khi doanh thu từ đầu tư chứng khoán và dịch vụ tài chính tăng gấp nhiều lần so với cùng kỳ năm 2024. Điều này phản ánh sự chuyển hướng rõ rệt trong chiến lược kinh doanh – từ phụ thuộc vào tín dụng sang đa dạng hóa nguồn thu.
Ông Lê Khánh Tùng - Trưởng phòng Nghiên cứu ngành dịch vụ tài chính của HSC phân tích: Trong 1-3 năm qua, tỷ lệ đóng góp lợi nhuận từ công ty chứng khoán trực thuộc ngân hàng ngày càng cao. Tiêu biểu là Techcombank (TCBS) và VPBank (VPBankS), nơi công ty chứng khoán đóng góp từ 16-21% lợi nhuận sau thuế của ngân hàng (tính đến nửa đầu năm 2025).
Không dừng lại ở đó, nhiều ngân hàng đang mở rộng hoạt động đầu tư ra ngoài tín dụng truyền thống. PGBank đã thông qua chủ trương mua cổ phần công ty chứng khoán, bảo hiểm hoặc quản lý quỹ để trở thành công ty con hoặc công ty liên kết. Sacombank dự kiến đầu tư tối đa 1.500 tỷ đồng để sở hữu trên 50% một công ty chứng khoán. Song song với đó, các chính sách mới như Nghị quyết 05 về thí điểm thị trường tài sản số và Luật Công nghiệp số đang mở ra một không gian tăng trưởng mới. Khoảng 10 công ty chứng khoán và 3 ngân hàng tư nhân lớn đã tiên phong tham gia thị trường tài sản số, với quy mô giao dịch có thể đạt 700 triệu USD/ngày nếu thí điểm thành công, tương đương 50% giá trị thị trường cổ phiếu hiện nay.
Nhiều chuyên gia cho rằng đây là hướng đi chiến lược trong dài hạn, khi thị trường tín dụng bước vào giai đoạn cạnh tranh cao, và người tiêu dùng dần chuyển sang sử dụng các sản phẩm tài chính số.
Một nguyên nhân khác giúp lợi nhuận ngân hàng cải thiện là chi phí dự phòng rủi ro tín dụng được kiểm soát hiệu quả. Nếu như năm 2023, nhiều ngân hàng phải tăng mạnh trích lập dự phòng để ứng phó với rủi ro nợ xấu, đặc biệt từ lĩnh vực bất động sản và khối doanh nghiệp vừa và nhỏ, thì sang năm 2025, chất lượng tín dụng toàn hệ thống đã có dấu hiệu cải thiện.
Theo một số báo cáo ngành, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống duy trì quanh mức 2%, giảm nhẹ so với khoảng 2,5% của năm trước, cho thấy hiệu quả từ công tác xử lý nợ và kiểm soát rủi ro tín dụng được nâng cao.
Ngoài ra, nền kinh tế phục hồi mạnh là yếu tố nền tảng. Theo Reuters, GDP Việt Nam quý III/2025 tăng 8,22% so với cùng kỳ năm trước – mức cao nhất trong khu vực ASEAN. Môi trường kinh tế thuận lợi giúp nhu cầu vốn tăng mạnh, đặc biệt ở lĩnh vực công nghiệp, xuất khẩu và tiêu dùng, tạo “đất diễn” cho tín dụng ngân hàng.
Áp lực vẫn còn đó
Dù lợi nhuận quý III ghi nhận mức tăng tích cực, giới phân tích vẫn cho rằng triển vọng của ngành ngân hàng giai đoạn cuối năm 2025 không hoàn toàn “trải thảm hồng”.
Theo SSI Research, trong 9 tháng đầu năm 2025, biên lãi ròng (NIM) tiếp tục thu hẹp do chi phí vốn tăng và cạnh tranh tín dụng gay gắt. Bên cạnh đó, nguồn thu ngoài lãi có thể không duy trì đà tăng mạnh, bởi thị trường chứng khoán và ngoại hối biến động khó lường, ảnh hưởng trực tiếp đến mảng đầu tư tài chính của ngân hàng.
Cuối cùng, rủi ro từ biến động quốc tế – đặc biệt là xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ ở một số nền kinh tế lớn có thể khiến tỷ giá, lãi suất liên ngân hàng chịu áp lực, ảnh hưởng đến chi phí vốn của hệ thống.
Triển vọng quý IV và cả năm 2025
Nhìn chung, với kết quả khả quan sau 9 tháng đầu năm, hầu hết các ngân hàng đã hoàn thành 70 - 80% kế hoạch lợi nhuận năm 2025. Dự kiến, toàn ngành có thể đạt mức tăng trưởng lợi nhuận trung bình từ 18 - 20% cho cả năm.
Tuy nhiên, để duy trì đà tăng bền vững, các chuyên gia cho rằng ngân hàng cần: (1) Tiếp tục đa dạng hóa nguồn thu ngoài lãi, đặc biệt là mảng dịch vụ tài chính số. (2) Kiểm soát chất lượng tín dụng, tránh nới lỏng tiêu chuẩn cho vay trong cuộc đua tăng trưởng. (3) Chủ động dự phòng rủi ro để đối phó biến động thị trường và nợ xấu tiềm ẩn và (4) Tăng hiệu quả quản trị chi phí, nhất là trong bối cảnh lãi suất có thể biến động.
Quý III/2025 khép lại với một bức tranh lợi nhuận sáng sủa của ngành ngân hàng Việt Nam – nơi các “ông lớn” tiếp tục bứt phá và nhóm ngân hàng nhỏ dần khẳng định vị thế mới. Song, cùng với những con số ấn tượng vẫn là áp lực phải duy trì tăng trưởng trong môi trường cạnh tranh khốc liệt và biên lợi nhuận đang co hẹp. Ngân hàng nào cân bằng được giữa mở rộng tín dụng, phát triển dịch vụ và kiểm soát rủi ro, sẽ là những “người thắng cuộc” thật sự trong cuộc đua lợi nhuận năm 2025.
Minh An
