Trong bất kỳ hội chợ nông sản nào, gian hàng nào cũng có một câu chuyện. Nhưng không phải câu chuyện nào cũng mang tầm vóc của một chiến lược kinh tế cấp vùng. Khi tôi dừng chân tại gian hàng của Hợp tác xã Nông nghiệp Tân Thịnh (HTX Tân Thịnh), giữa những hộp "Macca Hạnh Phúc" được đóng gói tinh tế, tôi đã có cuộc trao đổi ngắn nhưng đầy trọng lượng với Giám đốc Ngô Duy Hiệp.
Và tôi nhận ra, câu chuyện của họ, đặt tại Thôn Mỵ, xã Tân Thịnh, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái trước kia, nay là xã Chấn Thịnh tỉnh Lào Cai, không chỉ là câu chuyện khởi nghiệp nông nghiệp. Đó là một mắt xích được tính toán chính xác, một mảnh ghép then chốt, ra đời để hoàn thiện bức tranh tái cơ cấu nông nghiệp mà tỉnh Yên Bái đã dày công phác thảo.
Câu chuyện này không bắt đầu từ ông Hiệp, mà bắt đầu từ một con số: 550 ha.
Đó là tổng diện tích cây macca mà huyện Văn Chấn (trước kia) đã phát triển thành công tính đến năm 2025. Địa phương đã xác định đây là "cây trồng tỷ đô", một chủ lực mới bên cạnh những cây trồng truyền thống, với kỳ vọng giúp người dân thoát nghèo bền vững. 550 hecta là một thành công, một niềm tự hào.
Nhưng trong ngành nông nghiệp, quy mô vùng nguyên liệu càng lớn, áp lực về đầu ra càng khủng khiếp. Câu hỏi hóc búa được đặt ra cho cả tỉnh Yên Bái: 550 hecta macca đã có, giờ làm gì tiếp theo?
Nếu chỉ đơn giản là thu hoạch hạt thô và bán cho thương lái, giá trị thu về sẽ vô cùng nhỏ bé. Người nông dân vẫn mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn "được mùa, mất giá". Lợi nhuận thực sự của "nữ hoàng các loại hạt" nằm ở khâu chế biến, ở giá trị gia tăng, ở thương hiệu.
Hợp tác xã Nông nghiệp Tân Thịnh, với mã số thuế 5200237975, đã ra đời từ năm 2003 như một lời giải đáp chiến lược cho chính câu hỏi đó.
Từ áp lực vùng nguyên liệu đến chuẩn OCOP 3 sao
Ông Ngô Duy Hiệp và các thành viên của HTX đã có một quyết định mang tính "thời điểm vàng". Khoảng hai năm sau khi vùng nguyên liệu 550ha được định hình, đầu năm 2022, HTX Tân Thịnh chính thức khởi động thêm dịch vụ mới. Họ không làm một cách manh mún, mà đầu tư bài bản ngay từ đầu: trang thiết bị máy móc hiện đại được nhập về, công thức chế biến được nghiên cứu kỹ lưỡng, và các tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm được đặt lên hàng đầu.
Họ không chỉ làm vì đam mê. Họ làm vì họ biết nguồn cung đã ổn định và chủ trương của địa phương đã rõ ràng.
Trái ngọt đến gần như ngay lập tức. Lô sản phẩm hạt macca sấy dập nứt đầu tiên, mang thương hiệu "Macca Hạnh Phúc", được tung ra thị trường đúng dịp Tết Nguyên Đán 2022 và được người tiêu dùng đón nhận nồng nhiệt. Đó là một phép thử thị trường thành công, khẳng định con đường chế biến sâu là hoàn toàn đúng đắn.
Nhưng một sản phẩm nông nghiệp muốn đi xa, không thể chỉ dựa vào sự đón nhận ban đầu. Nó cần một sự bảo chứng về chất lượng.
Và HTX Tân Thịnh đã làm được điều mà nhiều đơn vị mất cả thập kỷ mới đạt được. Chỉ trong vòng hơn hai năm ngắn ngủi kể từ khi bắt đầu chế biến, vào ngày 7 tháng 10 năm 2024, UBND huyện Văn Chấn đã ra quyết định công nhận và cấp Giấy chứng nhận OCOP 3 sao cho hai sản phẩm chủ lực: Hạt dinh dưỡng macca Hạnh Phúc (nguyên vỏ) và Nhân dinh dưỡng macca Hạnh Phúc (tách vỏ).
Việc đạt chuẩn OCOP 3 sao nhanh chóng không phải là may mắn. Nó cho thấy HTX đã chủ động áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt ngay từ giây phút đầu tiên. Sản phẩm của họ được cam kết 100% tự nhiên, không hóa chất, giữ trọn vẹn giá trị dinh dưỡng cao, độ giòn, thơm, và vị bùi béo ngậy đặc trưng. "Tấm vé" OCOP này không chỉ củng cố lòng tin của khách hàng mà còn tạo ra một lợi thế cạnh tranh sắc bén trên thị trường nông sản chế biến vốn đầy hỗn loạn.
Không dừng lại ở đó, năm 2025 đánh dấu một cột mốc quan trọng, khi HTX Nông nghiệp Tân Thịnh chính thức ra mắt sản phẩm dầu macca ép lạnh đạt chuẩn chất lượng quốc tế. Đây là kết quả của quá trình nghiên cứu, ứng dụng khoa học – kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất. Toàn bộ quy trình được thực hiện bằng công nghệ ép lạnh thủy lực, đảm bảo giữ nguyên 100% dưỡng chất tự nhiên trong nhân macca – từ Omega 7, 9, Vitamin E, Squalene cho đến các axit béo quý. Qua đó từng bước hoàn thiện dải sản phẩm chế biến sâu từ hạt macca của đơn vị này.
Khi "Hạnh Phúc" được minh bạch bằng con số
Điều khiến tôi ấn tượng nhất ở HTX Tân Thịnh không chỉ là chứng nhận OCOP, mà là cách họ định vị thương hiệu và chứng minh giá trị của nó.
Cái tên "Macca Hạnh Phúc" là một nước đi chiến lược. Thay vì một cái tên thuần túy nông sản, họ gán cho sản phẩm một giá trị tinh thần, một thông điệp về "niềm hạnh phúc được nhân lên và tỏa sáng". Trong một ngành hàng mà sản phẩm dễ bị coi là hàng hóa cơ bản (commodity), việc tạo ra một câu chuyện, một giá trị cảm xúc, giúp họ ngay lập tức thoát khỏi cuộc chiến cạnh tranh về giá. Họ định vị mình ở phân khúc quà biếu, chăm sóc sức khỏe cao cấp.
Nhưng "Hạnh Phúc" của Tân Thịnh không phải là một khái niệm mơ hồ. Đó là một "Hạnh Phúc" có thể đo lường được.
Họ không chỉ nói chung chung rằng macca tốt cho sức khỏe. Họ mang sản phẩm đi kiểm nghiệm dinh dưỡng tại một đơn vị uy tín (Vinmec) và công bố rõ ràng các con số. Đây là sự minh bạch mà người tiêu dùng hiện đại đang khao khát.
Khi cầm sản phẩm trên tay, khách hàng biết chính xác: một khẩu phần 28gr cung cấp 204 Calo, 23gr chất béo (chủ yếu là chất béo tốt). Quan trọng hơn, nó cung cấp tới 58% giá trị Mangan cần thiết hàng ngày (giúp chống oxy hóa), 22% Thiamine (Vitamin B1, tốt cho não bộ) và 11% Đồng.
Những con số này biến lời quảng cáo thành sự thật khoa học. Niềm tin không còn được xây dựng bằng lời nói, mà bằng dữ liệu.
Sự minh bạch này được đẩy lên một bước nữa với hệ thống truy xuất nguồn gốc. Sản phẩm của HTX được niêm yết trên Hệ thống Thông tin Truy xuất Nguồn gốc của tỉnh Yên Bái. Bất kỳ ai cũng có thể quét mã và kiểm tra chính xác nguồn gốc sản phẩm từ Thôn Mỵ, xã Tân Thịnh, huyện Văn Chấn (nay là xã Chấn Thịnh, tỉnh Lào Cai).
Họ chuẩn hóa cả đầu ra với quy cách đóng gói đa dạng (túi zip, hộp giấy, hút chân không) và phân loại kích cỡ hạt rõ ràng. Sự tỉ mỉ và chuyên nghiệp này cho thấy một tư duy làm nông nghiệp rất khác, một tư duy của nhà sản xuất công nghiệp.
Và họ không dừng lại ở hạt. Việc chế biến thành công Sữa hạt dinh dưỡng macca cho thấy tầm nhìn của họ trong việc mở rộng sang các sản phẩm "tinh" hơn, có giá trị gia tăng cao hơn.
Tham vọng dẫn đầu từ vùng đất không truyền thống
Khi nói về macca, người ta thường nghĩ ngay đến Tây Nguyên. Tây Bắc, mà cụ thể là Yên Bái, không phải là vùng trồng truyền thống.
Chính vì vậy, mục tiêu chiến lược mà ông Ngô Duy Hiệp và HTX Tân Thịnh đặt ra càng trở nên táo bạo: Trở thành đơn vị thu mua, chế biến các sản phẩm hạt dinh dưỡng macca chất lượng cao hàng đầu tại khu vực phía Bắc, và xa hơn là cả Việt Nam.
Họ đang muốn khẳng định rằng, chất lượng nguyên liệu tại Văn Chấn không hề thua kém, và năng lực chế biến của họ đủ sức tạo ra chuẩn mực. Nếu thành công, HTX Tân Thịnh sẽ đóng vai trò tiên phong, một "đầu tàu" thực sự, giúp ổn định toàn bộ đầu ra cho 550ha macca của tỉnh và nâng cao hiệu quả kinh tế cho hàng ngàn nông dân.
Tham vọng đó không phải là lời nói suông. Nó đang được xây dựng trên một nền tảng kỹ thuật vững chắc cho mục tiêu lớn hơn: xuất khẩu.
HTX đang tích cực tìm kiếm các đối tác chiến lược để đưa "Macca Hạnh Phúc" ra thị trường nước ngoài. Và mọi thứ họ đã làm - từ OCOP 3 sao, phân loại kích cỡ, thời gian bảo quản 10-12 tháng, cho đến khả năng truy xuất nguồn gốc và minh bạch bảng thành phần dinh dưỡng - đều là những bước chuẩn bị không thể thiếu. Đó chính là "tấm hộ chiếu" kỹ thuật để vượt qua các rào cản khắt khe của các thị trường nhập khẩu khó tính.
Rời khỏi gian hàng của ông Hiệp, tôi nhận ra mô hình của HTX Tân Thịnh là một hình mẫu cho nông nghiệp hiện đại: Nắm bắt đúng thời điểm (khi vùng nguyên liệu hình thành), định vị chất lượng cao (OCOP và minh bạch hóa), và có một tầm nhìn dài hạn (chế biến tinh, hướng tới xuất khẩu).
Họ không chỉ bán hạt macca. Họ đang bán một giải pháp kinh tế hoàn chỉnh, và "Macca Hạnh Phúc" chính là quả ngọt đầu tiên cho tư duy chiến lược đó.
Thành Nam
