Khai gian hàng hóa để trốn thuế và né kiểm dịch
Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, hai nghi phạm đã khai báo gian dối hàng hóa là “đậu xanh” khi làm thủ tục nhập khẩu nhằm né kiểm tra kiểm dịch thực vật và giảm thuế nhập khẩu, do thuế đối với đậu xanh thấp hơn nhiều so với gạo.
Trong quá trình kiểm tra container, Hải quan Osaka phát hiện ở phần đầu có khoảng 300 thùng đậu xanh thật, nhưng phía sau lại chứa gần 2.300 thùng gạo, tổng cộng khoảng 45 tấn. Cơ quan chức năng ước tính giá trị thuế bị trốn lên tới hơn 15 triệu yên (tương đương khoảng 2,7 tỷ đồng). Ngoài ra, trong số gạo bị tịch thu còn xuất hiện nhiều côn trùng nhỏ, cho thấy hàng chưa qua kiểm dịch đúng quy định.
Cảnh sát cho biết, từ đầu năm 2025, hai nghi phạm đã thực hiện hơn 20 vụ nhập khẩu tương tự, đều khai là đậu xanh trong tờ khai hải quan. Nhiều khả năng, lượng gạo này được nhập qua kênh không chính thức, rồi bán lại tại thị trường Nhật Bản dưới danh nghĩa “gạo nội địa”, trong bối cảnh giá gạo Nhật tăng mạnh trong năm nay.
Vi phạm nghiêm trọng quy định nhập khẩu của Nhật Bản
Theo quy định, mọi lô gạo nhập khẩu vào Nhật Bản đều phải có chứng nhận kiểm dịch thực vật do nước xuất khẩu cấp, đồng thời phải qua kiểm tra nghiêm ngặt của cơ quan kiểm dịch Nhật. Tuy nhiên, hai nghi phạm không thực hiện các thủ tục bắt buộc, dẫn đến việc bị cáo buộc vi phạm pháp luật.
Hiện Cảnh sát Osaka đang phối hợp cùng Hải quan và Cơ quan kiểm dịch thực vật Nhật Bản điều tra nguồn gốc lô hàng cũng như đường dây liên quan tại Việt Nam.
Đại diện Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản cho rằng vụ việc này là lời cảnh báo nghiêm khắc cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu nông sản sang Nhật.
“Nhật Bản là thị trường có quy định cực kỳ khắt khe về kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm và xuất xứ hàng hóa. Mọi hành vi khai báo gian dối, né tránh quy trình kiểm định đều bị xử lý hình sự, có thể dẫn đến tịch thu hàng, truy tố và cấm nhập khẩu lâu dài,” Thương vụ nhấn mạnh.
Các doanh nghiệp Việt Nam được khuyến cáo tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kiểm dịch và khai báo hải quan, không tiếp tay hoặc thông đồng với đối tác Nhật để trốn thuế hay khai sai mặt hàng. Doanh nghiệp cần đảm bảo tính minh bạch của bộ chứng từ xuất xứ (CO, Phytosanitary Certificate, Invoice) và hợp tác đầy đủ với cơ quan chức năng hai nước.
Nguy cơ ảnh hưởng uy tín hàng nông sản Việt tại Nhật
Theo Thương vụ, vụ việc không chỉ gây thiệt hại cho doanh nghiệp vi phạm, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín hàng nông sản Việt Nam tại thị trường Nhật Bản – vốn là một trong những thị trường khó tính nhất thế giới.
Đây được xem là vụ trấn áp quy mô lớn đầu tiên trong “cuộc khủng hoảng gạo thời Reiwa” của Nhật Bản. Sau sự cố này, các lô hàng nông sản từ Việt Nam dự kiến sẽ bị kiểm tra 100%, thay vì kiểm tra xác suất như trước đây. Điều này có thể khiến thời gian thông quan kéo dài hơn, gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam trong thời gian tới.
Phương Thảo(t/h)
