Sáng nay, ngày 28/02, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức Phiên giải trình về tình hình thị trường xăng dầu và kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trong công tác quản lý Nhà nước về xăng dầu. Theo đó, hai bộ quản lý chính gồm Bộ Công Thương và Bộ Tài chính sẽ giải trình về các vấn đề liên quan đến việc quản lý nhà nước về xăng dầu và tình hình thị trường xăng dầu thời gian qua.
Phát biểu tại phiên giải trình, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Nghị quyết số 499 của Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội được ban hành ngày 28/03/2022 đã giao Bộ Công Thương tập trung thực hiện 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu. Bộ đã ban hành kế hoạch thực hiện Nghị quyết, phân giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị trực thuộc; hàng tháng đều có báo cáo rà soát, đánh giá tình hình, kết quả thực hiện nhằm bảo đảm hoàn thành đúng hạn và có chất lượng các nhiệm vụ được giao.
Vẫn “nóng” chuyện chiết khấu bán lẻ xăng dầu
Theo đó, từ năm 2021, khi thị trường xăng dầu có nhiều biến động. Theo các doanh nghiệp (DN) bán lẻ, họ chỉ nhận mức chiết khấu bằng "đồng con", chưa bao gồm chi phí vận chuyển, thậm chí bằng 0 đồng. Mỗi lít xăng dầu bán ra tuỳ thời điểm, DN bán lẻ phải chịu lỗ từ 250 đồng đến hơn 1.000 đồng. Trong khi đó, những "ông lớn" xăng dầu đều báo lãi.
Đơn cử, năm 2022, Petrolimex lãi gấp gần 7 lần kế hoạch. Với tổng doanh thu hợp nhất đạt 300.000 tỷ đồng, vượt 25% kế hoạch và 78% so với thực hiện năm 2021. Lợi nhuận hợp nhất trước thuế ước đạt 2.068 tỷ đồng.
"Những con số trên cho thấy sự thiếu công bằng trong phân chia chiết khấu cho DN bán lẻ”, bức xúc và kiến nghị, cần hai Bộ trả lời câu hỏi: "Cách nào để DN bán lẻ đàm phán chiết khấu, khi thực tế DN đầu mối không cho chiết khấu thì họ vẫn phải duy trì mở bán hàng?".
Đại diện một DN khác nhấn mạnh: "Bất cập hiện nay là DN bán lẻ đang ở đáy của chuỗi cung ứng nhưng không được hưởng quyền lợi. Sự sống còn của DN bán lẻ xăng dầu phụ thuộc hoàn toàn vào sự "rộng lượng" của các tầng nấc phía trên là đầu mối và thương nhân phân phối".
Theo các doanh nghệp, vấn đề chiết khấu của DN bán lẻ bị bóp nghẹt là nguồn cơn xảy ra những bất ổn của thị trường xăng dầu. Đó là nguyên nhân chính gây nên việc thua lỗ của DN, khiến họ không mặn mà kinh doanh, nhưng buộc phải bán trong mọi tình huống.
Chia sẻ với báo chí, về mong muốn "hai bộ Tài chính - Công thương giải trình gì trong phiên sáng nay?", một DN bán lẻ lớn tại miền Nam thẳng thắn: Tôi muốn biết "ai "ăn" chiết khấu của DN bán lẻ".
Theo quy định, cơ cấu giá xăng dầu đã cố định ngưỡng chi phí định mức kinh doanh (1.050 đồng/lít với xăng RON 95 và 1.250 đồng/lít với xăng E5) và lợi nhuận định mức (300 đồng). Các DN đầu mối sẽ tính toán trong khoản này để thoả thuận mức chiết khấu cho các mắt xích trong hệ thống của mình. Điều này được hiểu, đã bao gồm chiết khấu cho DN bán lẻ.
Nhiều vấn đề cần làm rõ
Tuy nhiên, không chỉ là vấn đề chiết khấu, để đảm bảo ổn định thị trường xăng dầu bền vững còn có nhiều vấn đề cần làm rõ.
Theo ông Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty Xăng dầu Bội Ngọc (Trà Vinh), đã có văn bản gửi Bộ Tài chính và Công Thương chất vấn xung quanh các vấn đề này. “Để gỡ mối bòng bong cho thị trường xăng dầu hiện nay, cơ quan quản lý cần nhìn thẳng vào thực tế của thị trường, cũng như phải bảo đảm rằng sẽ không có "lợi ích nhóm" trong xây dựng văn bản pháp luật, trả lại sự công bằng trong khâu phân phối xăng dầu hiện nay”, ông Giang Chấn Tây nói.
Cũng theo ông Tây, những bất ổn thời gian vừa qua cho thấy, quy định DN bán lẻ chỉ được lấy hàng từ 1 đầu mối đã không còn phù hợp. Song, với kiến nghị để họ được lấy nhiều nguồn như thương nhân phân phối lại không nhận được đồng thuận do lo ngại "chất lượng sản phẩm".
"Ví dụ, cùng là 1 loại xăng RON 95 (đều theo tiêu chuẩn Việt Nam), tại sao không được đổ chung vào 1 bồn? (thực tế, DN bán lẻ lấy hàng qua thương nhân phân phối, thương nhân này lấy hàng từ nhiều nguồn và được phép đổ chung bồn). Vậy, việc chỉ ký mua hàng từ một đầu mối, hoặc thương nhân phân phối có phải làm triệt tiêu sự cạnh tranh và làm khó khâu bán lẻ hay không", ông Đặng Hoài Phương, giám đốc DN xăng dầu Phương Nam (Lâm Đồng) gửi câu hỏi chất vấn hai bộ.
Trong văn bản gửi Chính phủ góp ý cho Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 95 và Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu cách đây ít ngày, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, cơ quan quản lý nên cân nhắc đầy đủ và khắc phục triệt để những tồn tại trong quản lý, điều hành xăng dầu hiện nay, tránh tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng xăng dầu như trong thời gian qua.
Nhiều DN kinh doanh xăng dầu cũng mong muốn hai Bộ làm rõ thời gian điều hành giá xăng dầu, trước thực tế, những bất ổn thường xảy ra khi lùi kỳ điều hành do trùng ngày nghỉ lễ...
Lê Pháp (T/h)
