Từ xuất phát điểm thấp đến thành tựu toàn diện
Năm 2010, Ninh Bình bước vào chương trình xây dựng NTM với xuất phát điểm khiêm tốn – bình quân toàn tỉnh mới chỉ đạt 4,8/19 tiêu chí. Nhưng bằng quyết tâm chính trị cao, phương pháp tổ chức khoa học, sự đồng lòng của toàn dân và sự đồng hành của cả hệ thống chính trị, Ninh Bình từng bước tháo gỡ những rào cản và vươn lên mạnh mẽ.
Đến cuối năm 2024, 100% xã của tỉnh Ninh Bình – 119/119 xã – đã đạt chuẩn NTM, trong đó 55% xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 15% xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Tất cả các huyện, thành phố hoàn thành nhiệm vụ, đạt chuẩn NTM, với 2/6 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao. Những con số này không chỉ là minh chứng định lượng, mà còn phản ánh chất lượng cuộc sống ngày càng nâng cao, bộ mặt nông thôn khởi sắc toàn diện.
Đặc biệt, Ninh Bình là một trong 9 địa phương đầu tiên trên cả nước được Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM theo bộ tiêu chí giai đoạn 2021–2025 – giai đoạn có nhiều yêu cầu khắt khe hơn về phát triển bền vững, môi trường, văn hóa, quản trị và sự tham gia của cộng đồng.
Hạ tầng đồng bộ – Kinh tế nông thôn phát triển – Đời sống nâng cao
15 năm kiến tạo nông thôn mới là 15 năm Ninh Bình phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật – xã hội. Tỉnh Ninh Bình đã huy động được hơn 68.300 tỷ đồng cho chương trình NTM, trong đó Nhân dân đóng góp gần 12.800 tỷ đồng, hiến trên 1.200 ha đất, hơn 610 nghìn ngày công lao động và nhiều vật tư, vật liệu. Đây là minh chứng sống động cho tinh thần “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng”.
Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 12% xuống còn 1,03%. Thu nhập bình quân đầu người tăng mạnh, xếp thứ 9 toàn quốc. Sản xuất nông nghiệp chuyển dịch theo hướng hiện đại, hiệu quả, đạt 160 triệu đồng/ha – gấp 2,5 lần so với năm 2010. Các mô hình sản xuất gắn với chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái đang dần định hình rõ nét.
Kết cấu hạ tầng thiết yếu ở nông thôn như giao thông, y tế, giáo dục, thủy lợi, điện, nước sạch… được đầu tư bài bản. 100% đường xã, đường liên thôn được cứng hóa. Tất cả trạm y tế xã đạt chuẩn quốc gia, trên 95% người dân có bảo hiểm y tế. 100% xã có trường đạt chuẩn quốc gia, trên 98% thôn, làng đạt danh hiệu văn hóa. Đây chính là nền tảng cho sự phát triển toàn diện và bền vững của nông thôn mới.
Chuyển đổi tư duy – Từ phong trào sang chiều sâu phát triển
Trong phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, Phạm Quang Ngọc nhấn mạnh: Việc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM không chỉ là thành quả hôm nay mà còn là điểm khởi đầu cho giai đoạn phát triển mới – nơi tư duy về nông nghiệp, nông dân và nông thôn được đặt trong bối cảnh kinh tế số, đô thị hóa và phát triển bền vững.
Tỉnh Ninh Bình xác định rõ định hướng “kép”: Vừa tiếp tục xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu; vừa phát triển nông nghiệp sinh thái đa giá trị, gắn với chuyển đổi mô hình sản xuất, bảo vệ môi trường và xây dựng đô thị có bản sắc. Đây là những bước chuyển từ tư duy phong trào sang phát triển thực chất, bền vững và thích ứng.
Ninh Bình chuyển mạnh từ sản xuất manh mún sang tổ chức sản xuất liên kết chặt chẽ “4 nhà” (Nhà nước – nhà khoa học – nhà doanh nghiệp – nhà nông); ứng dụng công nghệ cao, đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị gia tăng.
Phát triển nông nghiệp sinh thái – đa chức năng: Kết hợp sản xuất nông nghiệp với du lịch, văn hóa, bảo tồn di sản và bảo vệ môi trường; lấy nông nghiệp làm “bệ đỡ” cho đô thị sinh thái, bảo đảm an ninh dinh dưỡng, tạo ra các “khoảng xanh” trong quá trình đô thị hóa.
Đầu tư trọng điểm vào hạ tầng dẫn dắt: Ưu tiên các xã NTM kiểu mẫu làm hạt nhân lan tỏa; đầu tư giao thông kết nối nông thôn – đô thị để thúc đẩy giao thương, du lịch, văn hóa.
Phát triển nguồn nhân lực nông thôn: Đào tạo nông dân mới – “văn minh, bản lĩnh, làm chủ cuộc sống”; thúc đẩy “Bình dân học vụ số” để tăng cường năng lực số hóa, quản trị và sáng tạo tại cơ sở.
Niềm tự hào – Trách nhiệm mới – Khát vọng đi xa hơn
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch Quốc hội, Nguyễn Thị Thanh khẳng định: Nông thôn Ninh Bình hôm nay không chỉ là hình ảnh “cây đa, bến nước, sân đình” mà còn là những “phố trong làng”, là “trên điện, dưới hoa”, là những cộng đồng văn hóa bình yên và hạnh phúc – những viên ngọc quý trong tiến trình hiện đại hóa.
Sự kiện hôm nay là niềm tự hào nhưng đồng thời cũng là lời hiệu triệu bước vào giai đoạn phát triển mới – nơi chất lượng sống, bản sắc, sinh thái và đổi mới sáng tạo là thước đo chủ đạo. Đây cũng là bước chuẩn bị cho những chuyển dịch mang tính chiến lược khi Ninh Bình – Nam Định – Hà Nam đang triển khai chủ trương hợp nhất thành tỉnh mới.
Với bối cảnh đó, chương trình NTM không dừng lại ở đích đến mà là hành trình tiếp nối. Từ thành quả hôm nay, Ninh Bình cần tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong:
Xây dựng nông thôn hiện đại, có bản sắc, phát triển hài hòa với đô thị;
Thúc đẩy du lịch nông nghiệp, công nghiệp ẩm thực, bảo tồn di sản nông nghiệp;
Ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi xanh – số – sinh thái;
Xây dựng nền nông nghiệp đa chức năng: sản xuất – sinh thái – văn hóa – an ninh lương thực.
Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình, Đoàn Minh Huấn khẳng định: Ninh Bình đang bước sang “ngưỡng phát triển mới” – nơi mà khu vực nông thôn không chỉ là hậu phương, mà là không gian chủ động kiến tạo giá trị mới cho nền kinh tế, cho đô thị di sản tương lai.
Tỉnh Ninh Bình xác định rõ: xây dựng nông thôn mới là nền tảng, là động lực cho việc xây dựng Ninh Bình mới trở thành thành phố trực thuộc Trung ương đến năm 2035 – với bản sắc riêng biệt, với đô thị sinh thái dựa trên di sản và nông nghiệp đa giá trị.
Chương trình NTM đã làm thay đổi “lượng” để tích lũy “chất”, và giờ đây, Ninh Bình sẵn sàng cho hành trình phát triển đột phá, giàu bản sắc, bền vững, sáng tạo, xanh và hạnh phúc.
Nguyễn Kiên
