Báo cáo tại buổi làm việc, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu cho biết, ngày 17/8/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 865/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh tại đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa khu vực mốc 1119-1120 và đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa khu vực mốc 1088/2-1089 thuộc cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Lạng Sơn, Việt Nam) - Hữu Nghị Quan (Trung Quốc).
Việc triển khai thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh áp dụng hình thức giao nhận hàng hoá xuất nhập khẩu mới dựa trên cơ sở ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại vào quy trình thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa, xuất nhập cảnh phương tiện vận tải trong quá trình giao, nhận hàng hóa để nâng cao năng lực, hiệu suất thông quan tại các cửa khẩu đường bộ, đáp ứng nhu cầu giao thương ngày càng tăng.
Đề án bắt đầu triển khai từ quý III/2024 đến hết quý III/2029, chia thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 1, từ quý III/2024 đến hết quý II/2026, UBND tỉnh Lạng Sơn sẽ tập trung triển khai xây dựng cơ sở hạ tầng. Giai đoạn 2, từ quý III/2026 đến hết quý III/2029 sẽ triển khai vận hành thí điểm cửa khẩu thông minh. Đồng thời tiếp tục triển khai đầu tư hoàn thành mở rộng hạ tầng khu vực cửa khẩu bảo đảm đồng bộ với phía Trung Quốc, trọng tâm là hạ tầng bến bãi.
Theo kế hoạch, trong giai đoạn 1, thực hiện Đề án thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh, tỉnh Lạng Sơn sẽ mở rộng đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2-1089 từ 4 làn xe lên 8 làn xe (4 làn xe xuất, 4 làn xe nhập, trong đó có 1 làn xe xuất và 1 làn xe nhập cho phương tiện vận chuyển không người lái).
Cùng với đó là mở rộng đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119-1120 từ 6 làn xe lên 8 làn xe (4 làn xe xuất, 4 làn xe nhập, trong đó có 1 làn xe xuất và 1 làn xe nhập cho phương tiện vận chuyển không người lái). Đồng thời thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng, mở rộng bến bãi trong khu vực cửa khẩu để đáp ứng các điều kiện triển khai mô hình cửa khẩu thông minh...
Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu thông tin việc xây dựng cửa khẩu thông minh là một vấn đề mới, do đó bước đầu triển khai thực hiện sẽ có một số khó khăn. Một số nhiệm vụ triển khai xây dựng, thực hiện Đề án cần có hướng dẫn cụ thể của các Bộ, ngành Trung ương.
Lạng Sơn là tỉnh miền núi, biên giới, cơ sở hạ tầng nhìn chung còn thiếu và chưa đồng bộ, nguồn lực dành cho đầu tư xây dựng còn rất hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu đầu tư. Do đó, tỉnh Lạng Sơn đề xuất Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc xem xét, cân đối kinh phí thực hiện các dự án trên từ nguồn ngân sách Trung ương.
Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn công tác đều đồng tình với việc cần thiết phải xây dựng cửa khẩu thông minh trong giai đoạn hiện nay, đồng thời trao đổi, làm rõ những khó khăn trong quá trình triển khai đề án; nêu những giải pháp tỉnh Lạng Sơn cần triển khai thực hiện trong thời gian tới để việc xây dựng, triển khai, thực hiện đề án đạt hiệu quả cao nhất. 
Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định xây dựng cửa khẩu thông minh là nhiệm vụ rất quan trọng trong giai đoạn hiện nay, góp phần nâng cao vị thế, thúc đẩy phát triển kinh tế của cả nước nói chung và tỉnh Lạng Sơn nói riêng. Do đó, các bộ, ngành và tỉnh cần đảm bảo tiến độ các hạng mục được giao trong thực hiện Đề án thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh đã được phê duyệt. Xây dựng đồng bộ hạ tầng, trang thiết bị kiểm tra chất lượng hàng hóa.
Đặc biệt cần đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục hành chính theo hướng tinh gọn, ít đầu mối, giảm các khâu trung gian, tiết kiệm thời gian thông quan cho doanh nghiệp; áp dụng công nghệ mới, hiện đại, triển khai hệ thống tự động hóa trong xuất nhập khẩu hàng hóa tại cửa khẩu...
Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị, các bộ, ngành phối hợp với tỉnh Lạng Sơn sớm hoàn thiện quy hoạch, điều chỉnh ngay các quy hoạch chi tiết, tính đến các yếu tố thiên tai, quốc phòng, an ninh; lập dự toán sát thực tế với các hạng mục của Đề án; đảm bảo tiện ích cho người dân, doanh nghiệp. Các đơn vị liên quan tính toán phương án để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho xuất nhập khẩu hàng hóa; tính toán nhu cầu sử dụng, khả năng đáp ứng của hệ thống cửa khẩu theo giai đoạn, từ đó xây dựng tuyến đường chuyên dụng, phương tiện, trang thiết bị phù hợp…
Các bộ, ngành Trung ương triển khai các nhiệm vụ theo Đề án đã được duyệt; quan trọng nhất là công tác phối hợp, giải quyết những khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện xây dựng cửa khẩu thông minh...
Đối với những đề xuất của tỉnh Lạng Sơn, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc ghi nhận và sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ, nhất là sẽ xem xét bố trí nguồn vốn cho tỉnh triển khai đề án.
Trước đó, Đoàn công tác đã khảo sát thực tế tình hình triển khai xây dựng cửa khẩu thông minh tại khu vực Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn và lối thông quan hàng hoá khu vực mốc 1088/2-1089 (Tân Thanh - Pò Chài), huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn thuộc Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị.
Triệu Thành
