Cuộc đua toàn cầu hóa
Từ Bắc Mỹ, châu Âu đến châu Á và Trung Đông, các dự án robotaxi không còn dừng lại ở quy mô phòng thí nghiệm mà đang thâm nhập sâu vào mạng lưới giao thông thực tế. Động lực chính thúc đẩy xu hướng này là tiềm năng to lớn trong việc giảm thiểu tai nạn giao thông do lỗi con người, cắt giảm chi phí nhân sự và khả năng cung ứng dịch vụ liên tục 24/7. Khi các rào cản pháp lý dần được tháo gỡ, lĩnh vực này được xem là động lực tăng trưởng mới cho cả ngành công nghệ lẫn dịch vụ gọi xe truyền thống.
Tại châu Âu, thị trường đang chứng kiến sự chuyển dịch từ thái độ quan sát thận trọng sang tham gia trực tiếp. Các nền tảng gọi xe lớn như Uber và Lyft đã thiết lập quan hệ đối tác với Baidu để chuẩn bị thử nghiệm dòng xe tự lái Apollo Go RT6 tại Anh trong năm tới. Song song đó, Wayve – công ty công nghệ tự lái được SoftBank và Nvidia hậu thuẫn – cũng đã hợp tác với Uber từ tháng 8/2024 để đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào các thử nghiệm nâng cao, hướng tới mục tiêu vận hành hoàn toàn không người lái vào năm 2026.
Khu vực Trung Đông cũng đang nổi lên như một điểm sáng về tốc độ triển khai. Liên minh giữa WeRide và Uber đã vận hành thành công robotaxi cấp độ 4 tại Abu Dhabi và nhanh chóng mở rộng sang Dubai. Theo lộ trình, Dubai dự kiến sẽ thương mại hóa hoàn toàn dịch vụ này vào đầu năm 2026. Không chỉ dừng lại ở Trung Đông, WeRide còn mở rộng hiện diện sang Singapore, Thụy Sĩ và củng cố vị thế tại quê nhà Trung Quốc, thể hiện rõ nét chiến lược toàn cầu hóa.
Tại Hoa Kỳ, các doanh nghiệp đang áp dụng những chiến lược khác biệt để chiếm lĩnh thị trường. Waymo (thuộc Alphabet) chọn cách tiếp cận "đi sâu, đi sớm". Sau thành công tại Phoenix, đơn vị này đã mở rộng sang San Francisco, Los Angeles và công bố kế hoạch tiến vào London năm 2026. Ngược lại, tại thị trường Nhật Bản, Waymo tỏ ra thận trọng hơn khi hợp tác với hãng taxi Nihon Kotsu để thử nghiệm có người lái giám sát.
Trong khi đó, Zoox (thuộc Amazon) lại chọn lộ trình "làm quen thị trường" bằng việc cung cấp các chuyến đi miễn phí cho nhóm người dùng sớm tại San Francisco và Las Vegas. Chiến lược này giúp doanh nghiệp thu thập dữ liệu vận hành thực tế và xây dựng niềm tin xã hội trước khi xin cấp phép thu phí thương mại. Tesla cũng đang đẩy nhanh tham vọng với dự án thử nghiệm thu phí hạn chế tại Austin (Texas) sử dụng Model Y, dù vẫn duy trì nhân sự giám sát an toàn.
Tại Trung Quốc, Baidu tiếp tục giữ vững vị thế tiên phong với dịch vụ Apollo Go, đã được cấp phép vận hành hoàn toàn không người lái tại các siêu đô thị như Trùng Khánh, Vũ Hán, Thâm Quyến và Bắc Kinh. Một cái tên khác là Pony.ai cũng nhanh chóng mở rộng dịch vụ thu phí và thử nghiệm thế hệ robotaxi thứ bảy, đồng thời tiếp cận thị trường Hong Kong thông qua mô hình phục vụ khép kín tại sân bay để giảm thiểu rủi ro.
Đáng chú ý, tại Đông Nam Á và Trung Đông, Momenta đang định hình một hướng đi riêng khi hợp tác với Grab, Mercedes-Benz và hãng taxi Lumo. Chiến lược này không chỉ hướng tới dịch vụ đại chúng mà còn nhắm đến phân khúc robotaxi hạng sang, phục vụ nhóm khách hàng sẵn sàng chi trả cao cho trải nghiệm công nghệ mới.
Thách thức pháp lý và niềm tin xã hội
Làn sóng robotaxi hiện nay đang bước vào giai đoạn bản lề quan trọng. Dù công nghệ đã đạt độ chín muồi nhất định để rời khỏi môi trường thử nghiệm, nhưng việc triển khai ồ ạt vẫn gặp nhiều rào cản. Mô hình phổ biến nhất hiện nay là thương mại hóa quy mô nhỏ, có kiểm soát chặt chẽ và gắn liền với đặc thù quy hoạch cũng như hành lang pháp lý của từng đô thị.
Cuộc đua robotaxi, do đó, không đơn thuần là cuộc cạnh tranh về công nghệ, mà còn là bài toán về khả năng phối hợp với chính quyền địa phương, xây dựng niềm tin xã hội và tối ưu hóa mô hình kinh doanh. Những doanh nghiệp chứng minh được tính an toàn tuyệt đối, hiệu quả kinh tế và khả năng mở rộng bền vững sẽ nắm giữ lợi thế dài hạn.
Trong trung hạn, robotaxi khó có thể thay thế hoàn toàn taxi truyền thống hay dịch vụ gọi xe có tài xế. Tuy nhiên, với tốc độ triển khai như hiện nay, phương tiện này đang từng bước trở thành một cấu phần không thể thiếu trong hệ sinh thái giao thông đô thị thông minh, nơi công nghệ, dữ liệu và chính sách cùng kiến tạo nên phương thức di chuyển của tương lai.
Tâm An (t/h)
