Ngành dừa thơm Thái Lan đang đối mặt cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất trong nhiều năm, khi giá dừa tại vườn rơi xuống mức thấp kỷ lục, chưa bằng một nửa chi phí sản xuất. Tình trạng này khiến nông dân lao đao, hàng triệu quả dừa bị bỏ thối trên cây.
Theo chuyên gia Tattawin Saruno, giá dừa thơm tại miền Nam Thái Lan hiện chỉ còn 2–3 baht/quả, thấp hơn nhiều so với chi phí sản xuất 4–5 baht/quả. Nhiều thương lái ngừng thu mua, buộc nông dân phải bỏ mặc dừa thối rụng trên cây. Với sản lượng khoảng 500 triệu quả/năm, mỗi 1 baht giảm giá khiến ngành dừa Thái Lan thiệt hại tới 500 triệu baht (hơn 400 tỷ đồng).
Giới quan sát cho rằng, nguyên nhân chính khiến giá dừa Thái Lan lao dốc là do Việt Nam nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc - vốn từng là “khách hàng vàng” của Thái Lan.
Sau khi ký nghị định thư xuất khẩu dừa tươi sang Trung Quốc vào năm 2024, Việt Nam đã đẩy mạnh xuất hàng với quy mô lớn, đặc biệt từ cuối năm 2024 đến đầu 2025 - trùng thời điểm giá dừa Thái Lan bắt đầu sụt mạnh.
Theo ông Tattawin, thị trường Trung Quốc trước đây phụ thuộc nhiều vào nguồn cung từ Thái Lan, nay đã chuyển hướng mạnh sang nhập từ Việt Nam. Báo chí Việt Nam cho biết, xuất khẩu dừa tươi và dừa chế biến sang Trung Quốc đã tăng hàng trăm phần trăm trong năm 2025, giúp Việt Nam nhanh chóng vươn lên thành nguồn cung mới nổi của khu vực.
Dừa được xem là “siêu thực phẩm toàn cầu”, với quy mô thị trường dự kiến tăng từ 3,5 tỷ USD năm 2023 lên 8,2 tỷ USD năm 2032. Việt Nam – nhà sản xuất dừa lớn thứ 7 thế giới – đã nhanh chóng tận dụng cơ hội này.
Chính phủ xếp dừa vào nhóm cây công nghiệp chủ lực, hỗ trợ mạnh về đất đai, tín dụng và xúc tiến thương mại. Riêng Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt Bến Tre, đạt sản lượng khoảng 2 triệu tấn/năm; số nhà máy chế biến tăng từ 8 (2015) lên 45 (2024). Vị trí gần Trung Quốc cũng giúp Việt Nam có lợi thế lớn về chi phí vận chuyển.
Nhờ đó, xuất khẩu dừa tăng từ 180 triệu USD năm 2010 lên hơn 900 triệu USD năm 2023 và được kỳ vọng vượt 1 tỷ USD trong năm 2024, chủ yếu nhờ sản phẩm chế biến sâu.
Trong khi Việt Nam không ngừng mở rộng sản xuất và đã đạt chứng nhận hữu cơ quốc tế cho khoảng 1/3 diện tích trồng dừa, thì Thái Lan vẫn loay hoay với tình trạng chất lượng không đồng đều, thiếu quy hoạch và thiếu chính sách hỗ trợ rõ ràng cho nông dân.
Tại các vùng trồng trọng điểm như Ratchaburi và Samut Sakhon, nhiều nông dân chịu thiệt hại nặng, buộc phải chặt bỏ cây dừa hoặc chuyển sang cây trồng khác do thua lỗ.
Tương tự câu chuyện sầu riêng, các chuyên gia cảnh báo rằng nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời và chiến lược xuất khẩu mới, Thái Lan có nguy cơ đánh mất danh hiệu “vương quốc dừa” vào tay Việt Nam trong vài năm tới.
Hà Trần (t/h)
