Những mối nguy hiểm ẩn mình sau màn hình điện thoại
Ông Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena cho biết, trẻ em dưới 16 tuổi hiện nay có khả năng tiếp cận Internet vô cùng dễ dàng. Chỉ với một thiết bị thông minh, các em có thể tham gia vào mọi ngóc ngách của thế giới ảo từ mạng xã hội cho đến các diễn đàn kín. Đặc điểm tâm lý tò mò kết hợp với khả năng chọn lọc thông tin còn hạn chế khiến nhóm đối tượng này trở thành mục tiêu tấn công hàng đầu của tội phạm mạng. Nhiều trẻ em thậm chí dành tới hơn 10 tiếng mỗi ngày để sống trong không gian ảo, tạo điều kiện cho kẻ xấu phát tán tin giả hoặc lôi kéo vào các hành vi phi pháp.
Đáng báo động hơn là các hình thức xâm hại hiện nay không còn diễn ra công khai mà thường ẩn nấp trong các phòng chat riêng hoặc nền tảng trò chơi trực tuyến. Kẻ xấu lợi dụng sự non nớt của trẻ để dụ dỗ chia sẻ thông tin cá nhân hoặc tham gia vào những tổ chức cực đoan. Việc giao lưu qua các nhân vật ảo khiến nỗ lực giám sát của phụ huynh trở nên khó khăn hơn bao giờ hết khi ranh giới giữa thực và ảo dần bị xóa nhòa.
Hệ lụy tâm lý và áp lực từ thuật toán
Dưới góc độ xã hội học, Tiến sĩ Phạm Thị Thúy phân tích rằng các nền tảng mạng xã hội hiện nay vận hành dựa trên thuật toán nhằm giữ chân người dùng thay vì ưu tiên bảo vệ trẻ em. Khi trẻ quan tâm đến một nội dung nhất định, hệ thống sẽ liên tục đẩy thêm các thông tin tương tự khiến các em dễ rơi vào trạng thái nghiện hoặc lo âu. Các nghiên cứu quốc tế cũng chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa thời gian sử dụng mạng xã hội và sự gia tăng tỷ lệ trầm cảm ở trẻ vị thành niên.
Thực tế tham vấn cho thấy nhiều trẻ em đã trở thành nạn nhân của tình trạng quấy rối tình dục hoặc bạo lực mạng. Có những trường hợp trẻ rơi vào khủng hoảng tâm lý trầm trọng chỉ vì bị cô lập trong các hội nhóm của lớp. Việc thiếu sự tương tác trực tiếp với người lớn và đắm chìm quá sâu vào thế giới ảo đang để lại những vết sẹo tâm lý khó chữa lành đối với thế hệ trẻ.
Xây dựng "lá chắn" đa tầng cho trẻ em
Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia đề xuất một lộ trình bảo vệ đồng bộ từ công nghệ đến giáo dục. Tiến sĩ Phạm Thị Thúy đưa ra quan điểm rằng không nên cho phép trẻ sở hữu tài khoản cá nhân riêng biệt như người lớn. Thay vào đó, trẻ nên sử dụng chung tài khoản với cha mẹ hoặc truy cập Internet dưới sự giám sát trực tiếp tại không gian sinh hoạt chung của gia đình nhằm giảm thiểu tối đa các rủi ro tiềm ẩn.
Về phương diện kỹ thuật, ông Võ Đỗ Thắng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc định danh chính chủ và xác minh độ tuổi người dùng. Các đơn vị cung cấp dịch vụ mạng cần phải chịu trách nhiệm pháp lý trong việc phân loại nội dung phù hợp cho trẻ em thay vì chỉ dựa vào sự tự nguyện của doanh nghiệp. Việc áp dụng sinh trắc học hoặc căn cước công dân để kiểm soát truy cập là những giải pháp cần được nghiên cứu và triển khai nghiêm túc trong thời gian tới.
Sau cùng, vai trò của gia đình và nhà trường vẫn là yếu tố then chốt nhất trong việc hình thành sức đề kháng cho trẻ. Phụ huynh cần chủ động trang bị cho con em mình những kỹ năng số cơ bản như cách phân biệt tin giả, kỹ năng tự bảo vệ thông tin cá nhân và thái độ ứng xử văn minh trên mạng. Sự đồng hành và thấu hiểu của người lớn sẽ giúp trẻ em không bị bỏ lại đơn độc giữa một môi trường số đầy biến động và rủi ro.
Tâm An(t/h)
