Theo dự thảo luật, NHNN sẽ được phép quyết định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm. Việc này nhằm rút ngắn thời gian xử lý, hỗ trợ kịp thời các tổ chức tín dụng gặp khó khăn và đảm bảo an toàn hệ thống tài chính.

Dự thảo cũng bổ sung quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm trong xử lý nợ xấu, với điều kiện phải có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng bảo đảm, thực hiện minh bạch, đúng quy định pháp luật và không vi phạm đạo đức xã hội. Các tổ chức tín dụng liên quan phải xây dựng quy định nội bộ về việc thu giữ tài sản nhằm đảm bảo quyền lợi các bên.

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu đồng tình với đề xuất trao quyền cho NHNN. Đại biểu Trần Anh Tuấn (TP. HCM) và đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, việc trao quyền cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm sẽ giúp NHNN chủ động, linh hoạt hơn trong xử lý các tình huống cấp bách.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) bày tỏ lo ngại việc áp dụng chính sách này mà không có điều kiện rõ ràng có thể dẫn đến lạm dụng, tạo rủi ro cho hệ thống tài chính và gây áp lực lên ngân sách nhà nước. Ông đề nghị chỉ áp dụng cho các tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến toàn hệ thống, đồng thời cần có cơ chế giám sát công khai và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn vay.

Về quyền thu giữ tài sản bảo đảm, đại biểu Nguyễn Hữu Thông đánh giá đây là điểm mới tích cực, nhưng cảnh báo cần cẩn trọng. Ông nhấn mạnh rằng không nên cho phép tổ chức tín dụng tự ý thu giữ tài sản nếu không có sự đồng thuận từ hợp đồng, hoặc tài sản đang tranh chấp, nhằm bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp theo Hiến pháp và Bộ luật Dân sự.

Phát biểu giải trình trước Quốc hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc chuyển giao thẩm quyền cho NHNN là phù hợp với thực tiễn, nhất là trong bối cảnh hệ thống tài chính biến động mạnh và công nghệ tài chính phát triển. Bà khẳng định các khoản vay đặc biệt lãi suất 0% chỉ được thực hiện trong tình huống rất đặc biệt và khi tổ chức tín dụng không còn khả năng cung cấp tài sản bảo đảm.

Thống đốc cũng cho biết, trong các đề án tái cơ cấu ngân hàng 0 đồng gần đây, việc cho vay với lãi suất 0% là giải pháp bắt buộc do các tổ chức này không còn khả năng sinh lời, nếu áp lãi suất sẽ không khả thi. Tài sản bảo đảm trong trường hợp vay đặc biệt thường là các khoản phải thu – tức hồ sơ tín dụng mà các tổ chức tín dụng đã cho doanh nghiệp và người vay trước đó.

Phương Thảo (t/h)