Giá gạo tăng nhưng thị trường vẫn tiềm ẩn rủi ro
Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VPA) và Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex, cho biết giá trị nông sản Việt Nam những năm gần đây tăng trưởng ấn tượng. Lợi nhuận nhiều mặt hàng cao vượt trội, điển hình là gạo tăng trên hai lần so với chi phí sản xuất. Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn là sâu bệnh và năng suất.
Ông Nam nêu rõ mặc dù từ đầu năm 2025 Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 4 triệu tấn gạo, việc xuất khẩu gần đây gặp khó khăn do biến động từ thị trường nước ngoài.
Ông Nam nhấn mạnh một thị trường lớn như Philippines từng đóng cửa ba tháng, sau đó mở cửa cho nhập 300.000 tấn rồi lại đóng cửa. "Nếu tình trạng này kéo dài, giá gạo sẽ có nguy cơ giảm, gây khó khăn cho nông dân. Đáng chú ý, lợi nhuận tiềm năng khi xuất khẩu sang thị trường này có thể lên tới 400%, nhưng giá thực tế vẫn bị kìm hãm", ông Nam phát biểu.
Để ổn định thị trường, ông Nam đề xuất cho phép các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhà nước tham gia mua hàng, nhằm tránh tình trạng gạo chất lượng tốt bị bán giá thấp.
Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về ổn định thị trường
Liên quan đến vấn đề này, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo rõ ràng về việc ổn định giá lúa gạo. Khi giá xuống thấp, Nhà nước phải mua tạm trữ cho nông dân, phối hợp với các doanh nghiệp lớn như Vinafood 1 và Vinafood 2.
Thủ tướng nhấn mạnh đây là chỉ đạo xuyên suốt, nhằm vừa dự trữ vừa chuẩn bị cho xuất khẩu, không để nông dân bị bỏ mặc, bởi chu kỳ sản xuất lúa ngắn, chỉ khoảng bốn tháng. Việc mua kịp thời giúp nông dân tiếp tục sản xuất, đồng thời chủ động chế biến và mở rộng thị trường, tránh để lúa tồn trên ruộng.
Thủ tướng cũng cho biết qua khảo sát, nhiều quốc gia như UAE, các nước Mỹ Latinh và châu Phi sẵn sàng hợp tác, thậm chí cung cấp giống gạo hoặc cho Việt Nam thuê đất để trồng lúa và chè. Điều này mở ra cơ hội xuất khẩu lớn, đòi hỏi Việt Nam cần liên kết không chỉ trong nước mà cả liên kết quốc tế, đồng thời giải quyết kịp thời những vướng mắc hiện nay.
Về mở rộng thị trường, Thủ tướng yêu cầu sản phẩm nông nghiệp phải gắn liền với thị trường và khai thác hiệu quả các cơ hội xuất khẩu.
Bộ Công Thương cần chủ trì dẫn dắt việc mở rộng thị trường theo các hiệp định đã ký kết.
Doanh nghiệp phải chủ động khai thác cơ hội, nhưng Nhà nước vẫn giữ vai trò chỉ đạo chủ đạo.
Thủ tướng nhấn mạnh cần khai thác hiệu quả các thị trường lớn như Philippines và Indonesia với hơn 400 triệu dân.
Về chiến lược dài hạn, Việt Nam đang hướng tới xây dựng thương hiệu gạo. Ông Đỗ Hà Nam cho rằng việc xây dựng thương hiệu không chỉ giúp tăng giá trị sản phẩm mà còn tạo sức cạnh tranh quốc tế. Chiến lược phát triển thương hiệu gạo đến năm 2030, cùng với "Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp" tại Đồng bằng sông Cửu Long, được kỳ vọng nâng cao vị thế gạo Việt.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cũng khẳng định thị trường gạo toàn cầu rất lớn, với hơn 200 thị trường và sản lượng khoảng 60 triệu tấn/năm. Với sản lượng xuất khẩu 7 đến 8 triệu tấn/năm, Việt Nam vẫn có thị trường vững chắc.
Bộ trưởng Thắng cũng đề nghị doanh nghiệp chủ động khai thác các thị trường tiềm năng như châu Phi và các nước Đông Nam Á. Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, dự kiến hoàn thành vào năm 2025, được kỳ vọng giúp Việt Nam tiếp cận mạnh mẽ thị trường Nhật Bản, một thị trường khó tính nhưng ổn định và cho phép tiêu thụ sản phẩm với giá cao.
Ông Nam kết luận việc mở rộng thị trường và xây dựng thương hiệu là yếu tố sống còn. Nếu thực hiện đồng bộ, Việt Nam sẽ nâng cao giá trị xuất khẩu, ổn định đời sống nông dân và tăng sức cạnh tranh của gạo Việt trên trường quốc tế.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, lũy kế 11 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu khoảng 7,5 triệu tấn gạo, đạt 3,83 tỷ USD, giảm 11,5% về khối lượng và 27,7% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Philippines vẫn là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 39,8% thị phần.
Tâm An(t/h)
