Từ đầu năm 2025, hàng loạt ngân hàng tư nhân nhưVPBank, Techcombank, MB liên tục hoàn tất và tiếp tục trình kế hoạch tăng vốn mới. Trái lại, trong nhóm Big 4, chỉ có Vietcombank tăng được vốn điều lệ đáng kể thông qua chi trả cổ tức bằng cổ phiếu. Một số bank lớn vẫn “án binh bất động” với mức vốn điều lệ gần như không đổi so với năm 2024 và thậm chí thấp hơn nhiều ngân hàng tư nhân.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng thừa nhận trong báo cáo gửi Quốc hội rằng việc tăng vốn cho các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước dù đã được quan tâm xử lý, nhưng vẫn còn khoảng cách lớn so với yêu cầu thực tế, nhất là khi các ngân hàng này phải triển khai Basel II nâng cao và Basel III. Nguyên nhân chính là việc tăng vốn phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, đồng thời phải xin ý kiến từ nhiều bộ, ngành trước khi trình Thủ tướng Chính phủ.
Hiện VietinBank mới chỉ nhận được phê duyệt phương án đầu tư bổ sung vốn nhà nước và chia cổ tức bằng cổ phiếu từ nguồn lợi nhuận còn lại giai đoạn 2009–2016, 2021 và 2022. Nhiều khả năng, phải đến đầu năm 2026, ngân hàng này mới hoàn tất quá trình tăng vốn. Trong khi đó, kế hoạch tăng vốn từ lợi nhuận năm 2023 vẫn chỉ đang được Ngân hàng Nhà nước dự thảo tờ trình Thủ tướng Chính phủ.
Tương tự, BIDV vẫn đang chờ ý kiến Bộ Tài chính cho dự thảo phương án tăng vốn từ lợi nhuận năm 2023, quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, cũng như kế hoạch phát hành cổ phiếu riêng lẻ hoặc ra công chúng.
Agribank – ngân hàng duy nhất 100% vốn nhà nước trong nhóm Big 4 – gặp khó khăn nhất. Dù đã đề xuất Chính phủ cho phép bổ sung ít nhất 10.000 tỷ đồng vốn điều lệ mỗi năm từ 2025, song đến nay vẫn chưa được chấp thuận. Hiện Agribank cũng là ngân hàng có vốn điều lệ thấp nhất nhóm Big 4, trong khi nhu cầu tăng trưởng tín dụng hàng năm của ngân hàng này vẫn rất lớn.
Chia sẻ với báo chí Tổng giám đốc Agribank, cho biết nếu dư nợ tín dụng tăng thêm 200.000 tỷ đồng/năm, ngân hàng cần bổ sung 15.000–17.000 tỷ đồng vốn tự có. Vì vậy, ông kiến nghị Quốc hội và Chính phủ cho phép trích lại một phần lợi nhuận nộp ngân sách để bổ sung vốn điều lệ hằng năm, đảm bảo tối thiểu 10.000 tỷ đồng/năm từ 2025.
Áp lực tăng vốn càng lớn khi Ngân hàng Nhà nước dự kiến thí điểm bỏ room tín dụng từ năm 2025 và Thông tư 14/2025/TT-NHNN có hiệu lực từ 15/9/2025, yêu cầu các ngân hàng phải nâng cao năng lực vốn tiệm cận chuẩn Basel III, đặc biệt tách bạch rõ vốn lõi cấp 1 và vốn cấp 1 thay vì chỉ dựa vào tổng giá trị vốn như trước.
Theo báo cáo của FiinRatings, vốn cấp 1 vẫn chiếm tỷ trọng chủ đạo trong cơ cấu vốn ngân hàng, nhưng sự phụ thuộc vào vốn cấp 2 qua phát hành trái phiếu đang tăng, nhất là ở các ngân hàng quốc doanh. Tuy nhiên, hệ số an toàn vốn (CAR) của nhóm này vẫn chỉ ở mức trên 10%, thấp hơn yêu cầu quốc tế và sẽ chịu áp lực lớn khi Thông tư 14 có hiệu lực.
Các chuyên gia FiinRatings cho rằng, để đáp ứng yêu cầu vốn, ngân hàng quốc doanh cần tăng vốn lõi bằng cách giữ lại lợi nhuận, thay vì phụ thuộc vào vốn cấp 2. Nếu không thể cải thiện vốn tự có, các ngân hàng này chỉ có thể duy trì tăng trưởng tín dụng ở mức khiêm tốn trong những năm tới.
Dù Chính phủ nhiều lần yêu cầu Ngân hàng Nhà nước đẩy nhanh tiến độ tăng vốn cho các ngân hàng thương mại nhà nước, song với cơ chế hiện hành, việc này vẫn phải trải qua quy trình phức tạp, xin ý kiến nhiều cơ quan trước khi trình Thủ tướng phê duyệt.
Các chuyên gia khuyến nghị, đã đến lúc cần một cơ chế đặc thù cho nhóm ngân hàng Big 4 – những trụ cột của hệ thống tài chính – để họ có thể chủ động hơn trong tăng vốn, đáp ứng yêu cầu hội nhập và tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt tăng trưởng kinh tế quốc gia trong giai đoạn tới.
Phương Thảo (t/h)
