Tuy nhiên, dù mang nhiều điều tốt đẹp, "cái gì quá cũng không tốt". Đối với hầu hết chúng ta, vài tách trà mỗi ngày có vẻ vô hại, thậm chí còn bổ dưỡng. Nhưng trà cũng chứa caffeine, tannin và một số khoáng chất vi lượng. Khi bạn uống quá 3 hoặc 4 cốc (khoảng 710-950 ml) mỗi ngày, những hợp chất này có thể bắt đầu gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Dưới đây là sáu tác dụng phụ thường gặp khi chúng ta lạm dụng thức uống tưởng chừng vô hại này.
Những tác dụng phụ bất ngờ từ việc uống quá nhiều trà
Một trong những tác động đầu tiên cần lưu ý là giảm khả năng hấp thụ sắt. Theo Healthline, trà rất giàu tannin – một loại hợp chất có khả năng liên kết với sắt trong thực phẩm mà chúng ta nạp vào cơ thể, khiến sắt không thể được hấp thụ hiệu quả trong đường tiêu hóa. Thiếu sắt là tình trạng dinh dưỡng phổ biến toàn cầu, và nếu bạn đã có lượng sắt thấp, việc uống quá nhiều trà có thể làm tình trạng này trở nên trầm trọng hơn. Nghiên cứu chỉ ra rằng tannin trong trà đặc biệt cản trở sự hấp thụ sắt từ nguồn thực vật hơn là từ thực phẩm có nguồn gốc động vật. Vì vậy, nếu bạn đang theo chế độ ăn thuần chay hoặc ăn chay trường, việc kiểm soát lượng trà tiêu thụ là cực kỳ quan trọng. Lượng tannin trong trà có thể dao động tùy loại và cách pha chế, nhưng việc giới hạn ở mức 3 cốc (710ml) hoặc ít hơn mỗi ngày thường được coi là an toàn cho hầu hết mọi người.
Một tác dụng phụ khác không kém phần quan trọng là tăng cảm giác lo lắng, căng thẳng và bồn chồn. Các loại trà tự nhiên như trà đen và trà xanh đều chứa caffeine. Tiêu thụ quá nhiều caffeine, dù từ trà hay bất kỳ nguồn nào khác, đều có thể góp phần gây ra những cảm giác không mấy dễ chịu này. Một tách trà trung bình (240ml) chứa khoảng 11-61mg caffeine, tùy thuộc vào loại trà và cách pha. Trà đen thường chứa nhiều caffeine hơn trà xanh và trà trắng, và thời gian bạn ngâm trà càng lâu thì hàm lượng caffeine càng cao. Mặc dù nghiên cứu cho thấy liều caffeine dưới 200mg mỗi ngày ít có khả năng gây lo lắng đáng kể ở đa số mọi người, nhưng một số người lại nhạy cảm hơn với caffeine và cần thận trọng hơn trong việc tiêu thụ. Nếu bạn nhận thấy thói quen uống trà khiến mình cảm thấy bồn chồn hoặc lo lắng, đó có thể là dấu hiệu bạn đã uống quá nhiều và nên cân nhắc cắt giảm hoặc chuyển sang trà thảo mộc không chứa caffeine. Trà thảo mộc không được xếp vào loại trà thật sự vì chúng không chiết xuất từ cây Camellia sinensis mà từ hoa, thảo mộc hoặc trái cây.
Vì một số loại trà có chứa caffeine tự nhiên, việc uống quá nhiều còn có thể dẫn đến ngủ kém. Melatonin là hormone báo hiệu cho não biết đã đến giờ đi ngủ, và nghiên cứu cho thấy caffeine có thể ức chế sản xuất melatonin, dẫn đến chất lượng giấc ngủ bị ảnh hưởng. Tốc độ chuyển hóa caffeine của mỗi người là khác nhau, khiến việc dự đoán chính xác tác động đến giấc ngủ cũng rất khó. Tuy nhiên, một số nghiên cứu chỉ ra rằng ngay cả việc tiêu thụ 200mg caffeine 6 tiếng hoặc hơn trước khi đi ngủ cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giấc ngủ.
Bên cạnh đó, buồn nôn cũng là một tác dụng phụ không mong muốn. Một số hợp chất trong trà có thể gây buồn nôn, đặc biệt khi tiêu thụ với số lượng lớn hoặc khi bụng đói. Chất tannin, chính là hợp chất tạo nên vị đắng và chát của trà, có tính chất làm se, có thể gây kích ứng mô tiêu hóa, dẫn đến các triệu chứng khó chịu như buồn nôn hoặc đau dạ dày. Lượng trà cần thiết để gây ra hiệu ứng này thay đổi tùy từng người; có người nhạy cảm có thể gặp triệu chứng chỉ sau 1-2 cốc (240-480ml), trong khi người khác có thể uống hơn 5 cốc (1,2 lít) mà không nhận thấy tác dụng phụ nào. Để giảm thiểu tình trạng này, bạn có thể thử thêm một chút sữa hoặc ăn nhẹ khi uống trà, bởi tannin có thể liên kết với protein và carbohydrate trong thực phẩm, giúp giảm kích ứng tiêu hóa.
Ngoài ra, ợ nóng cũng là một vấn đề. Caffeine trong trà có khả năng gây ợ nóng hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng trào ngược axit đã có từ trước. Nghiên cứu cho thấy caffeine có thể làm giãn cơ thắt thực quản, là cơ chế ngăn cách thực quản với dạ dày, khiến dịch vị dạ dày có tính axit dễ dàng trào ngược lên thực quản hơn. Caffeine cũng có thể góp phần làm tăng tổng lượng axit dạ dày sản xuất.
Cẩn trọng đặc biệt khi mang thai
Đối với phụ nữ mang thai, biến chứng khi mang thai là một mối lo ngại lớn. Tiếp xúc với hàm lượng caffeine cao từ các loại đồ uống như trà trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng, bao gồm sảy thai và trẻ sinh ra nhẹ cân. Mặc dù dữ liệu về tác hại của caffeine trong thai kỳ còn chưa hoàn toàn thống nhất và liều lượng an toàn chính xác vẫn đang được nghiên cứu thêm, hầu hết các nghiên cứu chỉ ra rằng nguy cơ biến chứng vẫn tương đối thấp nếu duy trì lượng caffeine tiêu thụ hàng ngày dưới 200-300 mg. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tối đa, Học viện Sản phụ khoa Hoa Kỳ khuyến cáo không nên vượt quá ngưỡng 200mg caffeine mỗi ngày. Tổng hàm lượng caffeine trong trà có thể thay đổi nhưng thường nằm trong khoảng 20-60mg mỗi cốc (240ml). Vì vậy, để thận trọng, tốt nhất bạn không nên uống quá 3 cốc (710ml) mỗi ngày khi mang thai.
Như vậy, dù trà là một thức uống tuyệt vời với nhiều lợi ích sức khỏe, việc tiêu thụ có chừng mực là điều cần thiết để tránh những tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt đối với những người nhạy cảm hoặc trong các trường hợp đặc biệt như mang thai.
Thành Nam (s/t)
