Trong 6 tháng đầu năm, tín dụng tăng trưởng 9,9%, cao hơn đáng kể so với tốc độ tăng trưởng tiền gửi, khiến nhiều ngân hàng thương mại buộc phải phát hành thêm trái phiếu nhằm đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn. Với chính sách giữ lãi suất huy động ở mức thấp, kênh trái phiếu trở thành lựa chọn ưu tiên để các ngân hàng gia tăng năng lực tài chính. Môi trường lãi suất thấp cũng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động huy động vốn qua trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là phát hành riêng lẻ.

Khó khăn với kênh trái phiếu quốc tế và cú hích từ quy định pháp lý mới

Tuy nhiên, báo cáo của FiinRatings chỉ ra rằng các doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp nhiều trở ngại trong việc huy động vốn nợ hoặc phát hành trái phiếu quốc tế do lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn duy trì ở mức cao, trong khi tỷ giá VND/USD có xu hướng tăng. Điều này khiến chi phí vay ngoại tệ tăng, làm giảm hấp dẫn của kênh huy động quốc tế.

Một điểm đáng chú ý khác là Luật Doanh nghiệp sửa đổi năm 2025 chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt hơn đối với hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ. Cụ thể, hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu (bao gồm cả giá trị trái phiếu dự kiến phát hành) không được vượt quá 5 lần. Quy định mới nhằm hạn chế tình trạng doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính quá cao và tăng tính minh bạch, chất lượng hàng hóa trên thị trường. Trong một số trường hợp, quy định này có thể khiến doanh nghiệp phải chuyển sang hình thức phát hành đại chúng thay vì riêng lẻ như trước đây.

Trong tháng 6, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt 105.500 tỷ đồng, tăng mạnh 52,4% so với tháng trước và hoàn toàn đến từ kênh phát hành riêng lẻ. Tính chung 6 tháng đầu năm, thị trường ghi nhận tổng giá trị phát hành đạt 248.600 tỷ đồng, tăng 71,2% so với cùng kỳ năm 2024, trong đó các tổ chức tín dụng chiếm tới 76,3%. Mức lãi suất coupon trung bình cũng giảm từ 7,43% xuống còn 6,69%, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí huy động vốn.

Bất động sản tăng phát hành, trái phiếu có vấn đề tiếp tục hiện diện

Xếp sau nhóm ngân hàng về quy mô phát hành là nhóm doanh nghiệp bất động sản với giá trị 39.600 tỷ đồng, chiếm 15,9% trong tổng phát hành 6 tháng. Đây là diễn biến dễ hiểu khi một loạt dự án được tháo gỡ vướng mắc pháp lý, tạo điều kiện cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận tín dụng và tận dụng thị trường trái phiếu. Đây cũng được xem là tín hiệu tích cực không chỉ cho thị trường bất động sản mà còn giúp giảm áp lực nợ xấu cho các ngân hàng thương mại.

Hoạt động mua lại trái phiếu cũng ghi nhận diễn biến sôi động trong tháng 6, tăng 1,2 lần so với tháng trước và giúp tổng giá trị mua lại trong nửa đầu năm tăng 42,7% so với cùng kỳ năm trước. Dù vậy, áp lực vẫn hiện hữu khi giá trị trái phiếu đáo hạn trong nửa cuối năm 2025 được ước tính lên tới 125.000 tỷ đồng, gây thách thức lớn cho các tổ chức phát hành trong việc đảm bảo khả năng thanh toán.

Đáng chú ý, thị trường ghi nhận thêm 4.500 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp có vấn đề trong tháng 6, nâng tổng số lên 23.000 tỷ đồng tính từ đầu năm đến nay, dù đã giảm 31% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong số này, 45,8% đến từ lĩnh vực bất động sản, 16,4% từ sản xuất, 8,7% từ xây dựng và phần còn lại từ các ngành khác. Tình trạng này tiếp tục phản ánh rủi ro tiềm ẩn về chất lượng tín dụng của một số phân khúc doanh nghiệp.

Trái phiếu xanh và làn sóng đầu tư bền vững đang hình thành

Bên cạnh những chuyển biến tích cực trong thị trường trái phiếu truyền thống, FiinRatings cũng ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng của thị trường tài chính xanh tại Việt Nam. Tổng giá trị thị trường trái phiếu hiện đạt khoảng 140 tỷ USD, song trái phiếu xanh mới chỉ chiếm chưa tới 1%. Để phát triển kênh huy động vốn xanh, Việt Nam cần đồng bộ nhiều giải pháp như hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, minh bạch chính sách và có ưu đãi cụ thể nhằm thu hút nhà đầu tư.

Một bước tiến đáng kể vừa được Chính phủ thực hiện là ban hành Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg ngày 4/7/2025, quy định tiêu chí môi trường và việc xác nhận các dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh. Đây là văn bản pháp lý được kỳ vọng sẽ mở đường cho làn sóng đầu tư bền vững tại Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển của tín dụng xanh và trái phiếu xanh trong thời gian tới.

FiinRatings cho biết sẽ sớm công bố báo cáo phân tích chi tiết về tác động của Quyết định này đối với thị trường tài chính bền vững trong nước. Với những nền tảng đang được đặt ra, năm 2025 được kỳ vọng sẽ đánh dấu một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ không chỉ với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, mà còn với các công cụ tài chính phục vụ mục tiêu phát triển bền vững và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Phương Thảo