Hiện trường sau vụ cháy Công ty Bóng đèn phích nước Rạng Đông và nỗi lo ám ảnh của người dân về lượng thủy ngân rò rỉ ra môi trường (Ảnh: zing)Sau vụ hoả hoạn xảy ra tại công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông đã để lại hậu quả rất lớn cho doanh nghiệp và các hộ dân lân cận, đây là hồi chuông cảnh báo “bệnh” chây ì của các cơ quan quản lý về việc di dời các nhà máy, xí nghiệp ra ngoại ô.
Tiến độ di dời chậm
Theo lộ trình đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2015, đến năm 2020 Hà Nội sẽ di dời 117 cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn 12 quận ra khỏi nội thành.
Trong đó, quận Đống Đa: 15 cơ sở; Quận Ba Đình: 02 cơ sở; Quận Cầu Giấy: 02 cơ sở; Quận Hai Bà Trưng: 18 cơ sở; Quận Hoàn Kiếm: 06 cơ sở; Quận Hà Đông: 28 cơ sở; Quận Bắc Từ Liêm: 06 cơ sở; Quận Thanh Xuân: 09 cơ sở; Quận Nam Từ Liêm: 02 cơ sở; Quận Hoàng Mai: 11 cơ sở; Quận Long Biên: 17 cơ sở.
Bên cạnh đó, UBND Tp. Hà Nội cũng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh mục di dời. Trong đó kết quả phân tích quan trắc mức độ gây ô nhiễm môi trường có: 23 đơn vị nước thải đạt quy chuẩn cho phép; 47 đơn vị gây ô nhiễm môi trường; 11 đơn vị gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Thực hiện chủ trương trên, UBND TP Hà Nội đã có những động thái dứt khoát, mạnh mẽ thúc đẩy nhanh quá trình di dời, nhằm phân giải áp lực dân cư cũng như áp lực giao thông cho Thủ đô.
Theo đó, về biện pháp di dời, thành phố phân loại đối với các cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và không phù hợp quy hoạch thì đề xuất hình thức bắt buộc di dời ngay. Các cơ sở gây ô nhiễm môi trường hoặc không phù hợp với quy hoạch thì tiến hành phân loại đề xuất xử lý cụ thể từng trường hợp theo quy định của luật bảo vệ môi trường và các đồ án quy hoạch phân khu đô thị.
Liên quan đến cơ chế, theo UBND Tp. Hà Nội, cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp phải di dời thực hiện bán tài sản gắn liền với đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất.
Nhà nước thu hồi đất của cơ quan, tổ chức, đơn vị, sự nghiệp phải di dời để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.
Doanh nghiệp phải di dời tự làm chủ đầu tư hoặc liên doanh với nhà đầu tư khác hình thành pháp nhân mới làm chủ đầu tư để thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất theo quy hoạch.
Theo lộ trình đến năm 2020 các cơ sở ô nhiễm phải ra khỏi trung tâm thành phố, tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại (quý III/2019) trên địa bàn thành phố vẫn còn hàng loạt nhà máy, cơ sở sản xuất công nghiệp chưa chịu di dời.
Cần chia nhỏ lộ trình
Mới đây, công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông xảy ra cháy, dư luận mới lo ngại bởi hàng trăm nhà máy vẫn hiện hữu tại nội đô, giữa khu dân cư đông đúc, không đảm bảo khoảng cách an toàn về môi trường, có nguy cơ cháy nổ cao, tác động xấu đến cộng đồng dân cư.
Trước đó, hồi năm 2018, người dân phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội cũng đã gửi đơn lên các cấp chính quyền phản ánh công ty TNHH Dệt kim Đông Xuân nằm giữa khu dân cư đông đúc, hàng ngày vẫn ngang nhiên xả khói thải màu trắng và màu vàng đục mù mịt cả một vùng gây ô nhiễm môi trường. Đáng chú ý, hàng chục năm nay tình trạng này vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Hay như công ty Cổ phần Xây lắp và Cơ khí Cầu Đường tiền thân là Nhà máy cơ khí Cầu Đường thuộc Tổng Công ty Đường Sắt Việt Nam, có trụ sở tại 460 Trần Quý Cáp, Hà Nội, hoạt động sản xuất của các đơn vị này đang xả thẳng ra môi trường không qua xử lý.
Kết quả quan trắc do Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội thực hiện cho thấy nhiều thông số ô nhiễm trong nước thải vượt ngưỡng cho phép, như: COD, TSS, PH, amoni và asen.
Đây chỉ là một vài cơ sở trong hàng trăm cơ sở đang hàng ngày tồn tại với khu dân cư, gây ô nhiễm không khí, tiếng ồn, nước thải… Và nguy hiểm hơn, nếu như xảy ra mất an toàn về phòng chống cháy nổ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của người dân.
Một số chuyên gia cho rằng, nguyên nhân chính là các khu đất trong nội đô đều ở vị trí đẹp, có giá trị cao cho nên các đơn vị chần chừ trong việc di dời, bàn giao đất cho thành phố.
Trao đổi với báo chí trước đó, lãnh đạo Trung tâm Kiến trúc quy hoạch Hà Nội, Viện quy hoạch đô thị - nông thôn quốc gia (Bộ Xây dựng) cho rằng, hiện nay việc đặt phương án di dời tổng thể toàn bộ hệ thống trường đại học, bệnh viện, trụ sở bộ, ngành trung ương là không khả thi về phương án triển khai, bởi nguồn lực nhà nước đang rất khó khăn, thậm chí trong cả tương lai gần.
Do vậy, chỉ nên xác định phương án cụ thể cho từng cơ sở theo định hướng của Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội. Đồng thời, cần chia nhỏ, xử lý từng cơ sở, huy động nguồn lực của xã hội sẽ khả thi hơn.
Điều mà người dân mong mỏi, việc di dời các cơ sở này, quỹ đất vàng đó cần được ưu tiên xây dựng các công trình công cộng để tạo lập không gian sống văn minh, hiện đại, bảo đảm giảm tải được áp lực về hạ tầng đô thị cho người dân.
Phương Thảo
