Giữa tiết trời hanh nhẹ của tháng Mười, bước chân qua khu Dịch Vọng (Hà Nội), dễ dàng bắt gặp hình ảnh những gánh cốm xanh được gói trong lá sen, buộc rơm vàng cẩn thận. Thứ hương dịu mát ấy không chỉ gợi nhớ mùa thu mà còn khơi dậy bao ký ức thân quen về một Hà Nội thanh lịch, tinh tế.
Cốm làng Vòng được chế biến hoàn toàn thủ công. Nếp cái hoa vàng loại nếp dẻo, thơm, hạt mẩy được tuốt khi vừa chín tới, rồi rang trên chảo gang và giã nhịp nhàng trong cối đá. Người làm nghề phải vừa nghe, vừa ngửi, vừa cảm nhận bằng tay để biết khi nào cốm đạt độ “chín” vừa vặn nhất. Cốm ngon phải mềm dẻo, không vỡ, giữ được màu xanh non và mùi thơm đặc trưng của nếp mới.
Sau khi giã xong, từng mẻ cốm được gói cẩn thận trong hai lớp lá sen trong là lá non để giữ hương, ngoài là lá già để bảo vệ. Buộc lại bằng rơm nếp, gói cốm trở thành một món quà giản dị nhưng tinh tế, như chính tính cách người Hà Nội. Chỉ cần mở nhẹ lớp lá, hương cốm lan tỏa đủ khiến ai từng xa Hà Nội cũng thấy lòng chùng lại.
Không chỉ là món ăn, cốm còn gắn liền với văn hóa và nếp sống của người Tràng An. Từ cốm, người ta sáng tạo ra bánh cốm, chả cốm, xôi cốm những món đã trở thành biểu tượng ẩm thực của Thủ đô. Nhiều gia đình trong làng vẫn kiên trì giữ nghề, vừa để mưu sinh, vừa để truyền dạy cho lớp trẻ, coi đó là cách gìn giữ ký ức của cha ông.
Ngày nay, dù làng Vòng đã đô thị hóa, nghề làm cốm vẫn được duy trì. Một số hộ mở cửa đón du khách đến xem và thử giã cốm, trải nghiệm không khí làng nghề. Hạt cốm xanh nhỏ bé ấy đã vượt ra khỏi khuôn khổ ẩm thực, trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại nơi người Hà Nội tìm về với giá trị xưa trong nhịp sống hiện đại.
Cứ thế, mỗi mùa thu đến, hương cốm làng Vòng lại nhắc người ta nhớ rằng, giữa thành phố đang đổi thay từng ngày, vẫn còn một hương vị mộc mạc, thanh tao, mang trọn nét riêng của Hà Nội xưa bền bỉ, tinh tế và đầy tự hào.
Minh Thắm
