Trong Báo cáo gửi một số bộ, ngành về việc lấy ý kiến với báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ năm 2023 và 2024, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Xây dựng tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho thị trường bất động sản theo Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ.
Bộ Tài chính có lạc quan?
“Thị trường bất động sản có dấu hiệu dần hồi phục nhưng dự báo vẫn chưa hết khó khăn; mặt bằng lãi suất giảm tiềm ẩn khả năng các nhà đầu tư cá nhân với kiến thức tài chính tiếp tục chuyển từ kênh gửi tiết kiệm sang mua trái phiếu doanh nghiệp”, đại diện Bộ Tài chính cho biết.
Đại diện Bộ Tài chính nhận định: Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) sẽ có những thuận lợi hơn nhưng nhu cầu huy động vốn từ phát hành TPDN riêng lẻ còn phụ thuộc vào khả năng cân đối vốn và nhu cầu mở rộng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, khả năng huy động vốn từ các kênh khác như: Tín dụng ngân hàng, chào bán trên thị trường chứng khoán hoặc phát hành TPDN ra công chúng và diễn biến kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước.
Tính đến thời điểm cuối năm 2023, dư nợ TPDN khoảng 1 triệu tỷ đồng, do 432 doanh nghiệp phát hành. Trong số đó, tổng giá trị trái phiếu đáo hạn trong năm 2024 là 240,1 nghìn tỷ đồng, thấp hơn khối lượng đáo hạn năm 2023 là 261,6 nghìn tỷ đồng.
Bộ Tài chính đánh giá trái phiếu do tổ chức tín dụng (TCTD) phát hành về cơ bản rủi ro rất thấp, vì việc phát hành tuân thủ theo tỷ lệ an toàn vốn trong hoạt động ngân hàng do Ngân hành Nhà nước (NHNN) giám sát và các TCTD có trái phiếu đến hạn đều hoạt động có lãi; đồng thời hầu hết trái phiếu là do nhà đầu tư tổ chức nắm giữ.
Đối với trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản, dư nợ trái phiếu là 351,4 nghìn tỷ đồng (chiếm 34,8% tổng dư nợ) do 182 doanh nghiệp bất động sản phát hành, trong đó nhà đầu tư tổ chức nắm giữ 58,6%, nhà đầu tư cá nhân nắm giữ 41,4%.
Trong số này, trái phiếu có bảo đảm khoảng 285,2 nghìn tỷ đồng (81,2%), trái phiếu không có bảo đảm khoảng 66,2 nghìn tỷ đồng (18,8%); trong số trái phiếu không có bảo đảm thì nhà đầu tư cá nhân nắm giữ khoảng 74,7%. Khối lượng TPDN bất động sản đáo hạn năm 2024 là 99,6 nghìn tỷ đồng do 92 tổ chức phát hành. Trong đó, trái phiếu có bảo đảm khoảng 91,8 nghìn tỷ đồng (92,2%), trái phiếu không có bảo đảm khoảng 7,7 nghìn tỷ đồng (7,8%).
Bộ Tài chính dự kiến có khoảng 35,8 nghìn tỷ đồng (chiếm 35,9% khối lượng trái phiếu đáo hạn của các doanh nghiệp bất động sản) có khó khăn trong thanh toán nợ trái phiếu doanh nghiệp.
Thực tế là...
Trong tháng 1/2024, có 7 doanh nghiệp công bố chậm trả gốc, lãi trái phiếu với tổng trị giá gần 8.500 tỷ đồng. Trong tháng 2/2024, cũng có 7 doanh nghiệp công bố chậm trả gốc, lãi trong tháng, với tổng giá trị khoảng 6.213 tỷ đồng (gồm lãi và dư nợ còn lại của trái phiếu), chưa kể các mã trái phiếu được gia hạn thời gian trả lãi, gốc hoặc thời gian mua lại trái phiếu trước hạn.
Từ đầu năm đến nay, một loạt doanh nghiệp khác cũng công bố thay đổi điều kiện, điều khoản trái phiếu theo hướng bất lợi cho trái chủ, như Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển năng lượng Ninh Thuận, Công ty cổ phần Đầu tư Golden Hill, Công ty cổ phần Điện mặt trời Trung Nam, Công ty cổ phần Tân hoàn cầu Bến Tre, Công ty cổ phần Bất động sản Đại Hùng; Công ty cổ phần Signo Land; Công ty cổ phần Đầu tư dầu khí Nam Sông Hậu; Công ty cổ phần Nova Final Solution, Công ty cổ phần BVB… Đa phần các công ty thay đổi theo hướng giảm tiến độ mua lại cam kết, gia hạn trái phiếu thêm 12-24 tháng, giảm lãi suất, miễn phạt lãi chậm trả…
Trong 3 tháng đầu năm nay, phát hành trái phiếu doanh nghiệp giảm khoảng 50% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi áp lực huy động vốn để trả nợ trái phiếu đến hạn tăng lên. Trừ đi số lượng trái phiếu mua lại trước hạn quý I/2024, trong 3 quý còn lại, lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn lên tới hơn 211.000 tỷ đồng - theo số liệu của Hiệp hội Thị trường trái phiếu. Áp lực đáo hạn trái phiếu đang đè nặng buộc nhiều doanh nghiệp phát hành phải giãn, hoãn nợ, thay đổi điều khoản trả nợ trái phiếu.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam cho biết: Hiện nay, áp lực đáo hạn trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản, xây dựng là rất lớn. Dù ngân hàng thừa tiền, song doanh nghiệp rất khó tiếp cận do điều kiện vay chặt chẽ và lãi suất cho vay còn cao. Chỉ khi tháo gỡ được pháp lý và khó khăn trong tiếp cận vốn, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản mới phục hồi. Hiện nay, trái phiếu là một trong 4 nguồn vốn quan trọng nhất của doanh nghiệp bất động sản, cùng với tín dụng ngân hàng, nguồn vốn huy động từ nhà đầu tư và vốn chủ sở hữu.
Xuân Hải (t/h)
