Giống tiêu “nội, ngoại” bán tràn lan trên phố
Những ngày cuối tháng 8, khi bắt đầu những trận mưa rào là những người dân lại đổ xô đi mua tiêu giống về trồng. Chính vì vậy, trên mọi ngả đường, các loại giống tiêu nội địa như Vĩnh Linh, Lộc Ninh… hay một số giống được cho là “ngoại nhập” như tiêu Ấn Độ, Srilanka, Malaysia… được bày bán công khai. Nhưng khi cơ quan chức năng đến kiểm tra thì lại không có nguồn gốc rõ ràng, mà chỉ là nguồn giống trôi nổi từ các địa phương khác về.
Dọc theo QL14, về với “thủ phủ” Hồ tiêu Chư Sê (Gia Lai), PV dễ dàng bắt gặp những “chợ” tiêu giống “di động” được bày bán công khai trên trục đường chính. Khi hỏi thăm về các loại giống, người bán nhanh chóng giới thiệu cho khách hàng loạt cây giống các loại từ “nội địa” với giá từ 3.000 – 15.000 đồng/dây. Những giống “ngoại nhập” có giá từ 30.000 – 60.000 đồng/dây.
Trong vai một người đi mua tiêu, PV tiếp cận với anh Cường (một thương lái bán tiêu giống tại thị trấn Chư Sê), anh Cường cho biết, giống tiêu được nhập từ tỉnh Bình Phước. Anh đã nhờ 1 người bà con ở Bình Phước tuyển chọn các dây tiêu từ các vườn tiêu trên địa bàn rồi cắt, gửi về Chư Sê bằng đường xe khách cho anh bán…
Khi PV hỏi về nguồn gốc, chứng nhận giống tiêu đạt đảm bảo chất lượng hay không, thì anh Cường đưa ra một tờ giấy “nhàu nát”. Trong đó là “Đơn xin chứng nhận” của Công an xã Nghĩa Bình (Bù Đăng, Bình Phước). Nhưng trong tờ giấy, cũng chỉ xác nhận giống tiêu trên cắt tại một hộ dân trong xã, chứ không nói gì đến việc xác định giống tiêu đảm bảo chất lượng.
Anh Cường cho biết thêm: “Hằng ngày, gia đình anh nhập khoảng 3.000 dây tiêu các loại. Hiện nay, tiêu đang rớt giá nên kéo theo giống tiêu cũng thế mà giảm đi hơn một nửa giá. Nhưng không vì vậy mà sức mua của người dân giảm đi”.
Tiêu giống được bày bán tràn lan trên đường phố
Tại một điểm bán dây tiêu giống khác của anh Nguyễn Hoàng Sơn (35 tuổi, trú Bù Đăng, Bình Phước), PV bước đầu cảm thấy an tâm hơn khi thương lái này nói rằng "mình có kinh nghiệm 5 năm buôn bán giống và đã 10 năm trồng trọt các loại giống nhằm thử nghiệm chất lượng với hơn 2.500 trụ đã cho thu hoạch".
Theo anh Sơn: “Giống tiêu được bán chủ yếu là Vĩnh Linh, Lộc Ninh và một ít giống tiêu ngoại Srilanka… được nhập về từ Campuchia, thông qua cửa khẩu Hoa Lư. Nguồn giống năm nay khá dồi dào, giá cả lại rẻ. Những ngày cao điểm, tôi có thể bán được 2.000 – 3.000 dây tiêu giống các loại”.
Nhưng khi hỏi về giấy chứng nhận giống tiêu đảm bảo thì anh lắc đầu, “Các anh chị nhìn tiêu to khỏe vậy là biết giống tiêu tốt rồi, chứ nguồn giống tiêu chuẩn biết đâu mà tìm?”, anh Sơn nói.
Nguy cơ vỡ vùng nguyên liệu
Trong hơn 1 năm nay, người dân trên địa bàn Gia Lai điêu đứng vì cây tiêu. Hiện tượng tiêu chết dần, chết trắng vườn đã xảy ra hàng loạt ở các huyện, xã trên địa bàn. Ngay sau đó, các ngành chức năng đã tiến hành vào cuộc để tìm ra nguyên nhân khiến tiêu chết trắng và tìm ra thuốc đặc trị.
Trong khi đó, người dân vẫn tự mình đi mua những nguồn giống trôi nổi để về trồng. Trao đổi với PV, ông Nguyễn Đức Trọng, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX SX-TM-DV Nông nghiệp tiêu Chư Sê cho biết: “Trước kia là “Nhất nước, Nhì phân, Tam cần, Tứ giống”. Nhưng hiện nay, giống phải đưa liên tiêu chí đầu tiên để tạo ra một vùng nguyên liệu đảm bảo.
Việc cho ra một loại giống an toàn, đảm bảo sẽ giúp cho người dân phát triển kinh tế bền vững. Nhưng một số người trồng tiêu chỉ trồng với mục đích là để cắt giống bán. Cây tiêu vừa mới được một năm chưa phát triển hoàn thiện đã vội cắt dây đi bán kiếm lợi nhuận”.
Những tờ giấy nhàu nát, Công an xã xác nhận được người bán đưa ra để xác định nguồn gốc của tiêu giống
Ông Nguyễn Quang Ngọc, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây hồ tiêu (Viện KHKT Nông lâm nghiệp Tây Nguyên) cho biết: “Hiện chưa có bộ tiêu chuẩn về giống nên dù tiêu giống bán tràn lan trên đường, nhưng cơ quan chức năng không làm gì được. Vì vậy, khuyến cáo bà con mua tiêu nên mua tại các vườn ươm có uy tín của Nhà nước cấp giấy phép hoạt động. Hoặc đến tận vườn để kiểm tra, tránh rủi ro mua phải giống tiêu bệnh, kém chất lượng”.
Ông Nguyễn Văn Hợp, Trưởng phòng Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chư Sê cho biết: “Vừa qua, đoàn liên ngành đã phối hợp đi kiểm tra các điểm bán giống tiêu trên địa bàn. Theo đó, có 17 cơ sở thì có 4 cơ sở không có giấy phép. Việc mua bán giống tiêu là do nhu cầu của thị trường nên không cấm được. Tuy nhiên, về nguồn gốc của cây giống thì phần lớn cũng chưa được xác định rõ ràng, vì thực ra giống tiêu không chỉ được lấy từ Bình Phước, Lâm Đồng, Đăk Lăk, Đăk Nông… Cũng vì chưa có bộ giống nào “chuẩn” nên cũng không biết dựa vào đâu để căn cứ giống an toàn”.
Ông Hợp cho biết thêm: “Chư Sê được coi là “thủ phủ” của ngành tiêu, nhưng vài năm trở lại đây, bà con trồng tiêu trên địa bàn, cũng như các huyện lân cận phải chịu thiệt hại nặng do tiêu chết dần và tiêu rớt giá. Nếu chọn giống không đảm bảo, sâu bệnh, sẽ hư cả một vùng nguyên liệu. Vì vậy, phòng đã tổ chức nhiều buổi hội thảo nhằm giúp bà con chọn giống và chăm sóc dây tiêu sạch”.
Phạm Hoàng-Kim Yến
